Τα γεγονότα του Μάη 1936

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Λαϊκοί Αγώνες | Κριτική / Παρουσίαση Tuesday August 30, 2005 14:25 by Γιάννης Ταμτάκος

Τα γεγονότα του Μάη και η σημερινή κατάσταση

Πρώτο μέρος ομιλίας Γιάννη Ταμτάκου σε εκδήλωση με θέμα «Η ιστορική μνήμη πετάει το πέπλο της σιωπής και ανακτά το λόγο», το 1984 στο αμφιθέατρο Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης.

Σύντροφοι και συντρόφισσες (χειροκροτήματα ). Εργάτες του μυαλού και του πνεύματος. Δεν θα σας μιλήσω θεωρητικά γιατί δεν είμαι θεωρητικός, είμαι εργάτης (το ακροατήριο ξανά χειροκροτεί). Οι γραμματικές μου γνώσεις δυστυχώς είναι λίγες, ο καπιταλισμός δεν μ’ άφησε να βγάλω ούτε το δημοτικό.

Θ’ αρχίσω απ’ την ανασκόπηση της πολιτικής κατάστασης του 1928-29 και θα μιλήσω γενικώς για την τακτική της ΚΔ (Κομμουνιστική Διεθνής), τα ζικ-ζακ τα οποία έκανε κάθε φορά για ης διαπιστώσεις για την πτώση του καπιταλισμού. Πρέπει να έχετε υπόψιν σας και πρέπει να διαβάσετε την ιστορία του εργατικού κινήματος ότι το 1928-29 η ΚΔ διαπίστωνε πως ο καπιταλισμός βρίσκεται στα ολίσθιά του και ότι από μέρα σε μέρα θα πέσει. Ήταν η λεγόμενη τρίτη περίοδος του καπιταλισμού. Τότε η ΚΔ καλούσε τον κόσμο, τους εργάτες, τους αγρότες, στους δρόμους να κάνουνε διαδηλώσεις, ένοπλες διαδηλώσεις γιατί ο καπιταλισμός από στιγμή σε στιγμή πέφτει. Αυτή η αξιοθρήνητη πολιτική σε μια κατάσταση που ακριβώς είχαμε πτώση του εργατικού κινήματος είχε σαν αποτέλεσμα να στείλει πολλούς αγωνιστές στα νησιά στις εξορίες και ακριβώς να αποδειχθεί στο τέλος ένα μεγάλο μηδενικό. Έτσι όλα τα κομμουνιστικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη, σε όλο τον κόσμο είχαν τα ανάλογα θύματά τους.

Φθάνουμε στο 1930-31 με την άνοδο του Χίτλερ στη Γερμανία. Κι ενώ η ΚΔ είχε την πολιτική, είχε την προοπτική ότι ο καπιταλισμός είναι ώριμος να πέσει, ανεβαίνει ο φασισμός κρατώντας μια αξιοθρήνητη πολιτική στο Γερμανικό ζήτημα. Αντί λοιπόν να κάνει (η ΚΔ) το ενιαίο μέτωπο με την σοσιαλδημοκρατία, τους αποκαλούσε σοσιαλφασίστες. Η σοσιαλδημοκρατία ήταν τότε πανίσχυρη και έπαιρνε 10-15 εκατ. ψήφους εκλογικούς, το δε ΚΚΓ έπαιρνε 3,5 εκατ. και ο Χίτλερ μόλις 1 εκατ. Τότε η κόκκινη συνδικαλιστική διεθνής με τον Οξόλφσκυ επικεφαλής, διεπίστωνε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε ενιαίο μέτωπο με τη σοσιαλδημοκρατία διότι είναι σοσιαλφασίστες, οι δε αρχειομαρξιστές αρχειοφασίστες, οι δε τροτσκιστές τροτσκιστοφασίστες. Έβλεπε, να πούμε, πανφασισμό παντού. Κι έτσι υπάρχει εκείνο το περίφημο του Τρότσκι που λέει το εξής στο βιβλίο του «και τώρα», για το ενιαίο μέτωπο;

Όταν ο Χίτλερ οδηγούσε τα ζώα στο σφαγείο εννοούσε τον Χίτλερ χασάπη - είπαν τα βόδια μεταξύ τους. Παιδιά έρχεστε να ενώσουμε τα κερατά μας να κουτουλήσουμε το χασάπη, που μας πάει στη σφαγή; και πετάγεται τότε ο Μανουίλσκι και λέει ότι είστε σοσιαλφασίστες. Έτσι και τα παιδιά του κόμματος των σοσιαλδημοκρατών με τα παιδιά των κομμουνιστών σαν σοσιαλφασιστόπαιδα. Κι έτσι η πολιτική του σοσιαλφασισμού έφερε τα ολέθρια αποτελέσματα αφήνοντας να ανεβεί ο Χίτλερ στην εξουσία. Είναι γνωστά όλα αυτά τα πράγματα, καταστράφηκε το εργατικό κίνημα, αποκεφαλίστηκε όλη η εργατική τάξη της Γερμανίας και εξαπλώθηκε ο φασισμός σ’ όλη την Ευρώπη.

Αυτά τα ζικ-ζακ της γραφειοκρατίας είχαν σαν αποτέλεσμα, μετά απ’ αυτή την αρνητική πολιτική για το ενιαίο μέτωπο των εργατών, να πέσουν εντελώς στην αντίθετη πολιτική, να κάνουν τα λεγόμενα λαϊκά μέτωπα τα οποία ήταν ανάλογα μ’ αυτά που το 1935-36 έκανε το ΚΚΕ μαζί με το Βενιζελικό κόμμα, το σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα. Βέβαια στην Ελλάδα το αποτέλεσμα ήταν αυτό το σύμφωνο να οδηγήσει σε μια κατάσταση, που η εργατική τάξη ενώ βρισκότανε σε μια άνοδο επαναστατική το 1936, να αποκεφαλιστεί, διότι η αστική τάξη άρχισε να καταλαβαίνει, ότι πλησιάζει ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος κι έπρεπε να είναι προπαρασκευασμένη για να αντιμετωπίσουν την νέα κατάσταση. Η αστική τάξη λοιπόν δημιούργησε μια κατάσταση η οποία ήταν απελπιστική για το εργατικό κίνημα. Αλλά σ’ αυτή την ίδια περίοδο που τα λαϊκά μέτωπα προσπαθούσαν να αντιδράσουν στην εκλογική νίκη του φασισμού, έχουμε την ισπανική επανάσταση του 1936 που στην Καταλωνία οι εργάτες, οι αναρχικοί κυρίως, επικρατούν και επί 6 μήνες παίρνουν την εξουσία. Εδώ στην Ελλάδα σ’ αυτή την ίδια περίοδο μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια ξεσπούν τα γεγονότα της 9ης Μάη, που κυρίως γι’ αυτά περισσότερο θα μιλήσω και που τα έζησα άμεσα και που είμαι ένας από τους κατηγορούμενους και υπεύθυνους για τα γεγονότα αυτά της 9ης Μάη.

Ξεσπούν τα γεγονότα αυτά και είχαν σαν αποτέλεσμα να «φέρουν» μετά την δικτατορία του Μεταξά, θα σας πω μερικά λόγια για το πώς ξέσπασαν τα γεγονότα αυτά. Την περίοδο αυτή είπαμε ότι άρχισε η εργατική τάξη μετά την άνοδο του Χίτλερ να αναθαρρύνει και να αντιμετωπίζει το φασισμό κατά κάποιο τρόπο.

Νόμιζαν με τα λαϊκά μέτωπα ότι θα μπορούσαν να τον αποκρούσουν. Αλλά τα λαϊκά μέτωπα ήταν συνεργασία της αστικής τάξης, της άρχουσας τάξης με τα εργατικά κόμματα. Σ’ αυτή τη περίοδο κηρύσσεται μια απεργία.

Ας δούμε λοιπόν πως αρχίζουν τα γεγονότα, δηλαδή την αφορμή των γεγονότων της 9ης Μαΐου. Κηρύσσεται λοιπόν μια απεργία στο καπνεργοστάσιο της Καβάλας ΚΟΜΕΡΣΙΑΛ. Οι εργάτες εκεί έβαλαν τα ζητήματά τους υπό διεκδίκηση και αφού απερρίφθησαν έβγαλαν τις μαυροκόκκινες σημαίες τους και ζητούσαν συμπαράσταση απ’ όλο το κόσμο, απ’ όλη την εργατική τάξη.

Τότε ακόμα ενώ το κόμμα (ΚΚΕ) στην 4η ολομέλεια είπε ότι η Ελλάδα θα γίνει αστικοδημοκρατική, οι εργάτες όμως ήταν διαπαιδαγωγημένοι πάνω σε μια άποψη επαναστατική. Δηλαδή τότε τα σωματεία όταν κηρυσσόταν μια απεργία συμπαραστέκονταν στα άλλα, κάναν εράνους και τελικά κατέβαιναν προς βοήθεια των απεργών, για να νικήσουν. Ήταν ακόμα η πολιτική της επέκτασης των απεργιών, όχι δηλαδή μεμονωμένες. Αν ας πούμε ξεσπούσε μια μεμονωμένη απεργία έπρεπε να κατέβουν κι άλλοι κλάδοι σαν συμπαράσταση για να γίνουν δεκτά τα αιτήματά τους.

Έτσι και στην απεργία αυτή των καπνεργατών, εζήτησαν και την συμπαράσταση των άλλων εργατών. Και πράγματι οι άλλοι εργάτες κατέβηκαν στην απεργία για συμπαράσταση των εργατών της ΚΟΜΕΡΣΙΑΛ. Η απεργία εξαπλώθηκε και έγινε πανθεσσαλονική αν όχι πανελλαδική. Άρχισε λοιπόν να συγκεντρώνεται ο κόσμος, να βγαίνουν διάφοροι ρήτορες να μιλάνε κλπ.

Χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, όταν εγώ μιλούσα στην γωνία Βενιζέλου και Εγνατίας, εκεί που έχουν βάλει σήμερα το κενοτάφιο, το 6ο τμήμα που ήταν αντίκρυ απ' τα λουτρά «Παράδεισος» που είναι σήμερα σαν μουσείο, έβαλε πυρ και σκότωσε κάπου πέντε εργάτες μεταξύ Αριστοτέλους κοντά στην κόκκινη εκκλησία και παραπάνω στην Βενιζέλου. Οι στρατιώτες που ήρθαν νωρίτερα με ένα τανκ δεν πυροβόλησαν. Οι περισσότεροι σκοτωμοί έγιναν από τους χωροφύλακες. Και έγιναν από τους χωροφύλακες γιατί αυτοί ήταν τόσο φανατισμένοι από την προηγούμενη πολιτική. Γιατί διαρκώς γίνονταν απεργίες σ’ όλους τους κλάδους και η χωροφυλακή ήταν και έφιππη. Με τις χατζάρες διέλυε τους απεργούς. Τώρα βέβαια έχουν τα ΜΑΤ, τις αύρες κλπ.

Εδώ θα ήθελα να σημειώσω κάτι για τους φοιτητές, και είναι τιμητικό γι’ αυτούς και την εργατική τάξη της Θεσσαλονίκης για μερικά γεγονότα προ των γεγονότων αυτών, όπου παίξαν έναν ηρωικό ρόλο εδώ στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.

Εδώ λοιπόν στο πανεπιστήμιο υπήρχε ένας πρύτανης (1932) λεγόμενος Αβροτέλης Ελευθερόπουλος, ο οποίος ερωτήθηκε, όταν μια φορά η χωροφυλακή έκανε επέλαση σε μια διαδήλωση των φοιτητών για να την διαλύσει, για το ποια ήταν η γνώμη που σχημάτισε κατά την σύγκρουση, και είπε επί λέξει τα εξής; «Τι να σας πω, είδα ΑΛΟΓΑ ΕΠΙ ΑΛΟΓΩΝ να εφορμούν ΕΠΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ".

Συνεχίζουμε λοιπόν για τα γεγονότα της 9ης Μαΐου. Αφού λοιπόν η αστυνομία σκότωσε τελικά περίπου 12 και είχε τραυματίσει άλλους 300, οι καμπάνες του Αγίου Δημητρίου και όλες οι εκκλησίες άρχισαν να βαρούν τα σήμαντρά τους και ταυτόχρονα κατέβαιναν από όλες τις συνοικίες της Θεσσαλονίκης άντρες, γυναίκες και παιδιά. Όλη η Θεσσαλονίκη βρισκόταν σε αναβρασμό. Ήταν απερίγραπτος ο ενθουσιασμός του κόσμου και το μίσος του εναντίον των χωροφυλάκων. Τότε με τις πέτρες και άλλα μέσα κλείσαμε τους χωροφύλακες μέσα στα αστυνομικά τμήματα και ορισμένοι από μας θέλαμε να βάλουμε φωτιά ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΑΨΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ (το ακροατήριο ξεσπά σε χειροκροτήματα). Αποκλεισμένη ήταν και η γενική διοίκηση της Ασφάλειας. Και ΔΥΣΤΥΧΩΣ, ΔΥΣΤΥΧΩΣ τότε το ΚΚΕ ενώ ήταν στην αρχή υπέρ των απεργιών, όπως όλοι οι εργάτες, τώρα προσπαθούσε να κατευνάσει την εξέγερση, να την καναλιζάρει και στο τέλος να την διαλύσει.

Θέλω να διευκρινίσω ακόμη κάτι. Η Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή αποτελείτο από τους γραμματείς των διαφόρων σωματείων. Εγώ ήμουν στην κλαδική επιτροπή του σωματείου των υποδηματεργατών. Τότε μέσα στην Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή παρουσιάστηκαν δύο φιλελεύθεροι βουλευτές, ο Ζάνας και ο Μαυροκορδάτος, γιατί όπως είπαμε ίσχυε τότε το σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα. Άρχισαν λοιπόν οι βουλευτές αυτοί να ζητούν στην αρχή, ότι πρέπει να λυθεί η απεργία στα νοσηλευτικά ιδρύματα γιατί υπάρχουν άρρωστοι κλπ. Αλλά αυτοί άρχισαν ταυτόχρονα να επεμβαίνουν και σ’ άλλα ζητήματα.

Τότε ο γραμματέας των υφαντουργών Βασιλειάδης, που ήταν στην Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή είπε: «Τι ζητάνε εδώ οι βουλευτές της άρχουσας τάξης μέσα στην επιτροπή των εργατών; Δεν έχουν καμιά θέση εδώ». Και μεις στις κλαδικές επιτροπές αντιδράσαμε ανάλογα, γιατί δεν είχαν καμιά θέση ανάμεσά μας αυτοί οι άνθρωποι του ΙΔΙΩΝΥΜΟΥ.

Πρέπει να έχετε υπόψη σας, ότι το φιλελεύθερο κόμμα με τον Βενιζέλο και τον πατέρα του Α. Παπανδρέου εψήφισαν το Ιδιώνυμο που βάσει αυτού ο Μεταξάς μας έστειλε εξορία.

Και ιδιώνυμο ξέρετε τι θα πει; Σου απαγορεύουν μέσα στο κεφάλι σου να έχεις επαναστατικές ιδέες, χωρίς και να τις εκδηλώνεις ακόμη. Συνέρχονταν τότε ο διοικητής και οι επιτροπές ασφαλείας και λέγαν: Ο Κώστας, ο Παύλος είναι επικίνδυνοι για την δημόσια τάξη. Στην εξορία! Εκτός κι αν έκανες δήλωση και μάλιστα αισχρή δήλωση. Γιατί όταν ήξεραν ότι βρίσκεσαι σε ορισμένα πόστα δεν αρκούνταν στην απλή δήλωση. Έπρεπε να γίνεις παλιάνθρωπος, να καταδώσεις τους συνεργάτες σου, ώστε αν όχι να σε κάνουν δικό τους άνθρωπο, της ασφάλειας, τουλάχιστο να σε ξευτελίσουν κυριολεκτικά και να σε κάνουν ένα ράκος. Και συγκεκριμένα, σ’ έναν αρχειομαρξιστή που είχαν πιάσει λέει ο διοικητής της ασφάλειας της εποχής εκείνης:

- Βρε, τι έχετε εσείς με τους σταλινικούς και μαλώνετε κάθε τόσο; Του λέει ο αρχειομαρξιστής:

- Έχουμε ορισμένες ιδεολογικές διαφορές.

Και του απαντά ο διοικητής:

Βρε, αν ήσουν στη Ρωσία θα σου κόβαν το κεφάλι. Εμείς δεν σου κόβουμε το κεφάλι. Εμείς προσπαθούμε να σε κάνουμε δικό μας, κι αν δεν μπορέσουμε, θέλουμε να σε κάνουμε να μην μας ενοχλείς. Κι αν δεν μας ενοχλείς, θα σε αφήσουμε σε μια άκρη. Πράγμα που δεν κάνει ο σταλινισμός. Εγώ είμαι εργάτης, προλετάριος, διωγμένος δύο φορές από την Μικρά Ασία, κι αυτό το φαινόμενο δεν το ’χω ξαναδεί και ξαναζήσει. Το φαινόμενο του σταλινικού πογκρόμ γινόταν ενάντια όχι μόνο στους αρχειομαρξιστές, τροτσκιστές ή άλλους αντιπάλους τους, αλλά και στους ίδιους τους σταλινικούς που διαφωνούσαν με τη γραμμή. Έχω γνωρίσει 400-500 ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί τους και σκοτώθηκαν από τους σταλινικούς, θέλω να πω, ότι η αστική τάξη κατά κάποιο τρόπο - όχι πως θέλω να την επαινέσω, όχι πως δεν σκοτώνει - καμιά φορά έχει καλύτερη πολιτική, σε αφήνει σε καμιά άκρη. Δυστυχώς όμως το ολοκληρωτικό καθεστώς της Ρωσίας δεν το κάνει. Και γι’ αυτό το καθεστώς, για το οποίο και εγώ αγωνίστηκα χρόνια, γιατί νόμιζα πως θα απελευθερώσει την εργατική τάξη έφτασα στο εξής συμπέρασμα.

«Με όλη αυτή την εμπειρία και με όλους αυτούς τους σκοτωμούς που έκανε ο Στάλιν, που καθάρισε τα δύο τρίτα της κεντρικής επιτροπής του Κ.Κ.Σ.Ε, καθώς και όλες τις μειονότητες που πήγαν στη Ρωσία, και κυρίως την γερμανική μειονότητα μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, πείστηκα και έμεινα όχι μόνο επαναστάτης, αλλά και αντισταλινικός πάνω στο ζήτημα αυτό».

Κι έτσι ενώ ο κόσμος πίστευε ότι η Ρωσία είναι η χώρα που θα μας σώσει και θα μας ελευθερώσει - βέβαια δεν θα ήθελα να ήμουν κάποιος που να λέει κάτι τέτοιο - δυστυχώς σήμερα λέω πως εκεί ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΙΧΝΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ. Αν πρόκειται να κάνουμε ένα σοσιαλιστικό καθεστώς όμοια μ’ αυτό που υπάρχει στη λεγόμενη Σοβιετική Ένωση, γιατί το «σοβιετική» έχει χάσει το νόημά του, πρέπει να κάνουμε γιαπωνέζικο ΧΑΡΑΚΙΡΙ καλύτερα, παρά να κάνουμε τέτοιο σοσιαλισμό (χειροκροτήματα).

* Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο 2 του Αναρχικού Ενημερωτικού Δελτίου, Δεκέμβρης 1984, Θεσσαλονίκη. Ενημερωτικού Δελτίου, Δεκέμβρης 1984, Θεσσαλονίκη.