user preferences

Ελληνική εξωτερική πολιτική

category Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος | Ιμπεριαλισμός / Πόλεμος | Γνώμη / Ανάλυση author Saturday December 31, 2016 13:58author by Μολότ Report this post to the editors

Σχέδια γεωστρατηγικής αναβάθμισης

Φυσικά, η Ελλάδα ως χώρα μέσου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης, επιδιώκει τη γεωστρατηγική της αναβάθμιση πουλώντας γεωπολιτικές εξυπηρετήσεις όχι επειδή είναι ισχυρή και “ιμπεριαλιστική”, αλλά ακριβώς για τους αντίθετους λόγους: επειδή είναι στριμωγμένη στη γωνία. Ούτως ή άλλως, περισσότερο καθεστώς ανεπίσημου οιονεί προτεκτοράτου θυμίζει το καθεστώς διαρκούς οικονομικής εποπτείας και η επιβολή σκληρών και εξοντωτικών όρων δανεισμού για την ανατροφοδότηση του χρέους, καθώς και οι ρυθμίσεις που επιβάλει το “αριστερό” μνημόνιο, όπως η προγενέστερη έγκριση των δανειστών για νομοσχέδια που θα κατεβάζει η κυβέρνηση ή η αποδοχή της γερμανικής απαίτησης για τη δημιουργία ενός νέου αποθεματικού “υπερταμείου” ξεπουλήματος στρατηγικών τομέων της δημόσιας περιουσίας.
518197.jpg

Ελληνική εξωτερική πολιτική και σχέδια γεωστρατηγικής αναβάθμισης
Μέρος Α΄: σχέσεις έλξης κι απώθησης με τη Ρωσία

Εισαγωγή

Με το παρών κείμενο ξεκινά στο ΜΟΛΟΤ μια σειρά άρθρων που θα εξετάσουν την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους, την ενεργειακή και στρατιωτική του διπλωματία και ην επιδίωξη γεωστρατηγικής αναβάθμισης που εκφράζεται μέσα από τις γεωπολιτικές εξυπηρετήσεις που πουλά η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό. Και όπως κάθε πωλητής, έτσι και το ελληνικό κράτος προσπαθεί να πουλήσει ακριβότερα το γεωπολιτικό του “οικόπεδο-γωνία”, εμφανιζόμενο ως ο μοναδικός πόλος σταθερότητας στο λεγόμενο “τόξο αστάθειας”, που ξεκινά από την Ουκρανία, διασχίζει τα Βαλκάνια και το Αιγαίο και καταλήγει στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Και φυσικά, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν πρωτοτυπεί. Απλώς λαμβάνει τη σκυτάλη από τους προκατόχους της. Όπως δήλωνε και στις 3 Μάρτη του 2014 σε συνέδριο της Κομισιόν για την ευρωπαϊκή πολεμική βιομηχανία της στις Βρυξέλλες ο τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας Δ. Αβραμόπουλος: «Ένα τόξο αστάθειας εκτείνεται από την Ουκρανία μέχρι τη Βόρεια Αφρική. Σε αυτή την γραμμή η Ελλάδα μπορεί, θέλει, έχει δυνατότητες, τη δύναμη και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, ώστε να συμβάλλει στις συλλογικές προσπάθειες για τη διαμόρφωση κλίματος σταθερότητας, ειρήνης και συνεργασίας». Στις 23 Γενάρη, μόλις δυο μέρες πριν την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, δημοσιεύθηκε η “Λευκή Βίβλος” των ελληνικών ένοπλων δυνάμεων, που παρουσίαζε αυτό ακριβώς το δόγμα: «η Ελλάδα παίζει σημαντικό ρόλο στο περιφερειακό και διεθνές σύστημα ασφαλείας, με ακλόνητη φιλοδοξία να γίνει ένας οδηγός σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Προκειμένου να πετύχει στο δύσκολο αυτό έργο, η χώρα μας διατηρεί (...) εξαιρετικά σημαντικές εγκαταστάσεις και διευκολύνσεις που δίνουν ένα μοναδικό πλεονέκτημα για μια πιθανή ανάπτυξη αεροπορικών και ναυτικών δυνάμεων των συμμάχων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Το στοιχείο αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και υποστήριξη των πολυεθνικών προσπαθειών (...) Όπως καταδεικνύει η περίπτωση της Λιβύης, έχουμε δημιουργήσει μια εμπεριστατωμένη και πολύπλευρη δομή υποστηρικτικής δύναμης, ώστε να ευθυγραμμίζεται με τις αντίστοιχες επιχειρησιακές και εκπαιδευτικές απαιτήσεις του ΝΑΤΟ». Ακριβώς στο ίδιο μοτίβο κινείται και η εξωτερική πολιτική της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, στη στρατηγική επιλογή πρόσδεσης με τον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό.

Φυσικά, η Ελλάδα ως χώρα μέσου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης, επιδιώκει τη γεωστρατηγική της αναβάθμιση πουλώντας γεωπολιτικές εξυπηρετήσεις όχι επειδή είναι ισχυρή και “ιμπεριαλιστική”, αλλά ακριβώς για τους αντίθετους λόγους: επειδή είναι στριμωγμένη στη γωνία. Ούτως ή άλλως, περισσότερο καθεστώς ανεπίσημου οιονεί προτεκτοράτου θυμίζει το καθεστώς διαρκούς οικονομικής εποπτείας και η επιβολή σκληρών και εξοντωτικών όρων δανεισμού για την ανατροφοδότηση του χρέους, καθώς και οι ρυθμίσεις που επιβάλει το “αριστερό” μνημόνιο, όπως η προγενέστερη έγκριση των δανειστών για νομοσχέδια που θα κατεβάζει η κυβέρνηση ή η αποδοχή της γερμανικής απαίτησης για τη δημιουργία ενός νέου αποθεματικού “υπερταμείου” ξεπουλήματος στρατηγικών τομέων της δημόσιας περιουσίας. Μέσα σ’ αυτή τη συνθήκη, βασική επιδίωξη του ελληνικού κράτους (χωρίς μεγάλη επιτυχία είναι η αλήθεια) είναι μέσω της γεωστρατηγικής του θέσης και κάνοντας διάφορες μανούβρες (κλείνοντας ενίοτε το μάτι στη Ρωσία) να διαπραγματευτεί το πρόβλημα του κρατικού χρέους (1). Και κομβικό σημείο της εξωτερικής πολιτικής της νέας “αντισυστημικής” κυβέρνησης, που κληρονόμησε από τους προκατόχους της, είναι να πουλάει το γεωπολιτικό προϊόν της “σταθερότητας” στο τόξο αστάθειας.

Ξεκινάμε, λοιπόν, αυτή τη σειρά αναλύσεων με τις περίπλοκες ελληνορωσικές σχέσεις, τη συμμετοχή (έστω και με μισή καρδιά) του ελληνικού κράτους στις κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στη Ρωσία και την εμπλοκή του ελληνικού στρατού σε ασκήσεις του ΝΑΤΟ με στόχο την επιτάχυνση - μέσα στα πλαίσια του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού με το ρώσικο κεφάλαιο- της δυτικής ιμπεριαλιστικής διείσδυσης στην Ουκρανία και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που βρίσκονταν άλλοτε στη σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ.
Και από το επόμενο τεύχος θα συνεχίσουμε:

Με τη συνεργασία του ελληνικού κράτους με τη δολοφονική στρατιωτική μηχανή του Ισραήλ και το δικτατορικό καθεστώς της Αιγύπτου, τις κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και τη δημιουργία του άξονα Ελλάδας- Κύπρου- Ισραήλ- Αιγύπτου

Με τη δημιουργία του άξονα Ελλάδας- Βουλγαρίας- Ρουμανίας, τις ενεργειακές και οικονομικές συμφωνίες και την απόπειρα της ΕΕ για ενεργειακή απεξάρτηση της Βουλγαρίας από τη Ρωσία (το 95% του φυσικού αερίου που καταναλώνεται στη Βουλγαρία προέρχεται από τη Gazprom)
Με την προσέγγιση με τη FYROM, μέσω της υπογραφής των 11 “μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης” στις 23 Ιούνη
Με τις τριβές με το αλβανικό κράτος, κυρίως με αφορμή το Οικόπεδο 1 στο Ιόνιο
Με τη συνεργασία, αλλά και τις τριβές (κυρίως σε σχέση με τη χάραξη της ΑΟΖ) με το τουρκικό κράτος
Με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον λεγόμενο “πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας”, αλλά και με την όξυνση της αντιμεταναστευτικής πολιτικής από την Ευρώπη Φρούριο

Φυσικά, μέσα στη ροή των γεγονότων θα ενσωματώνονται και τα επιπλέον ζητήματα και γεγονότα που θα προκύπτουν κάθε φορά. Επίσης, για να υπάρξει μια συνολικότερη εικόνα, αναδημοσιεύονται και δυο (σχετικές με τα υπό εξέταση ζητήματα) ανακοινώσεις που εξέδωσε η Συνέλευση αναρχικών-κομμουνιστών για την ταξική αντεπίθεση ενάντια στην ΕΕ στις 21 Μαΐου και 1 Ιουνίου.

Οι αναλύσεις αυτές θα μας βοηθήσουνε να εξετάσουμε με ψύχραιμη ματιά την πραγματική θέση του ελληνικού κράτους στον παγκόσμιο καπιταλιστικό καταμερισμό, ώστε να ξεκινήσει κι ένας πραγματικός κινηματικός διάλογος, με πολιτικούς και όχι κανιβαλικούς όρους. Πέρα, όμως, από αυτή τη χρησιμότητα μια ανάλυση οφείλει να γίνεται και οδηγός δράσης, φωτίζοντας τους πραγματικούς όρους διεξαγωγής της ταξικής πάλης. Αναλύσεις οι οποίες αρνούνται να συνθέσουν τα κατακερματισμένα κομμάτια και να δουν τη διαλεκτική κίνηση της ιστορίας και την αλληλουχία των γεγονότων στην πραγματική ζωή, είναι καταδικασμένες να καταλήγουν σε μια μεταφυσική ιδεολογική ανάγνωση: αντί να αναλύουν την πραγματικότητα και με βάση αυτήν να καταφεύγουν στην πρακτική δραστηριότητα, προσπαθούν να τη στριμώξουν στα στενά τους ερμηνευτικά πλαίσια. Τα πολιτικά συμπεράσματα πρέπει να προκύπτουν από την ανάλυση της πραγματικότητας και όχι η στενή ερμηνεία της πραγματικότητας να υπηρετεί εκ των προτέρων ιδεολογικά κατασκευάσματα. Η καθαρολογία μπορεί να οριοθετεί με χίλιους δυο βυζαντινισμούς τον περίκλειστο πολιτικό της χώρο, να συζητά αενάως για το πόσοι άγγελοι χωράνε στο κεφάλι μιας καρφίτσας ή για τον αν το τάδε ή το δείνα αναλυτικό εργαλείο έχει μαρξιστική, λενινιστική ή αναρχική γενεαλογική καταγωγή. Οι νεφέλες της ιδεολογίας, όμως, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το σταθερό έδαφος της υλικής ταξικής πάλης. Και πάνω σ’ αυτό το έδαφος μονάχα επιβεβαιώνονται ή διαψεύδονται οι θεωρίες μας, οι προσδοκίες μας, οι ελπίδες μας και η πρακτική δραστηριότητα που τις συνοδεύει.

Δεν μπορούμε, για παράδειγμα, στο όνομα ενός ιδεολογικού “αντιπατριωτισμού” να αγνοούμε την άμεση οργανική σύνδεση της ελληνικής αστικής τάξης με τον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό, δεν μπορούμε να υποτιμάμε τη στρατηγική επιλογή πρόσδεσης με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, ούτε την ηγεμονική θέση που έχουν σ’ αυτούς τους διακρατικούς μηχανισμούς η Γερμανία και οι ΗΠΑ αντίστοιχα. Αυτή η κεντρική πολιτική επιλογή είναι όρος επιβίωσης για το ελληνικό κεφάλαιο και η αντίστοιχη χάραξη μιας αντίρροπης αντιιμπεριαλιστικής διεθνιστικής πολιτικής θα πρέπει να είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για ένα επαναστατικό κίνημα. Ή με το λόγια του Επαναστατικού Λαϊκού Αγώνα: «Δεν μπαίνει λοιπόν πρόβλημα αν ο αγώνας είναι αντιιμπεριαλιστικός ή αντικαπιταλιστικός, ή αν είναι κατ' αρχήν και βασικά αντιιμπεριαλιστικός ή κατ’ αρχήν και βασικά αντικαπιταλιστικός. Ο αγώνας είναι ένας και διεξάγεται ενάντια στον καπιταλισμό-ιμπεριαλισμό σαν ένα πράγμα». Όποιος στον διεθνιστικό αντιιμπεριαλισμό βλέπει να βγαίνει “λάδι η ελληνική αστική τάξη”, “εθνικισμό”, επιδιώξεις “εθνικής ενότητας”, “πατριωτικό αντιγερμανισμό” κλπ, απλώς δεν αντιλαμβάνεται τους υλικούς όρους κυριαρχίας της εγχώριας αστικής τάξης. Το χτίσιμο ενός διεθνιστικού αντιιμπεριαλιστικού μετώπου είναι προαπαιτούμενο για ένα κίνημα που παλεύει για την επαναστατική μεταστοιχείωση των κοινωνικών σχέσεων προς την κατεύθυνση του κομμουνισμού και της αναρχίας.

Με ανάλογο τρόπο, δεν μπορούμε να βάζουμε “τα εργατικά συμφέροντα μπροστά”, εάν δεν ασχοληθούμε με τα τρία διαδοχικά μνημόνια ως κεντρικό μοχλό απαξίωσης της εργασιακής δύναμης, ως κεντρική πολιτική επιλογή του κεφαλαίου στην παρούσα ιστορική στιγμή ενάντια στα προλεταριακά συμφέροντα, στον συγκεκριμένο γεωγραφικό τόπο. Τα αφεντικά δεν ρίχνουν την αξία της εργασίας με ατομικές πρωτοβουλίες ή με συλλογικό παγκόσμιο διαλογισμό, ούτε συνεδριάζουν με τις ώρες σε eurogroup από χόμπι. Η διαδικασία απαξίωσης της εργασίας είναι συγκεκριμένη και ιστορική και ως τέτοια πρέπει να πολεμηθεί, δηλαδή όπως ξεδιπλώνεται από τον ταξικό πόλεμο που επιβάλλεται από τα πάνω. Είναι μεταφυσική η άποψη που υιοθετεί το ΚΚΕ και κάποια κομμάτια του ανταγωνιστικού κινήματος πως τα μνημόνια είναι ήσσονος σημασίας, γιατί αν δεν υπήρχαν αυτά κάποιον άλλον τρόπο θα έβρισκαν τα αφεντικά να ρίξουν τα μεροκάματα2. Πράγματι, αλλά στην παρούσα ιστορική στιγμή βρήκαν (και) αυτόν, και αυτόν (μεταξύ άλλων) πρέπει να πολεμήσουμε! Κι αυτό δεν αλλάζει με την εμφάνιση αντιμνημονιακών καρικατούρων σαν το ΕΠΑΜ. Και πολύ περισσότερο δεν αλλάζει με την ελέω realpolitik μεταστροφή πρώην “αντιμνημονιακών” στο μνημονιακό μπλοκ, όπως έγινε με τον Σαμαρά ή τον Τσίπρα. Το αντίθετο μάλιστα: φανερώνει πως δεν μπορεί να υπάρξει κανένας πραγματικός αγώνας ενάντια στο μνημόνιο εντός του υφιστάμενου κοινωνικού πλαισίου και της ευρωενωσίτικης λυκοσυμμαχίας. Ο αγώνας ενάντια στα μνημόνια θα είναι επαναστατικός ή δε θα είναι τίποτα. Και το αντίστροφο: δεν μπορεί να χαραχθεί οποιαδήποτε επαναστατική (ούτε καν ριζοσπαστική) πολιτική υπέρ των προλεταριακών συμφερόντων δίχως τον παράλληλο αγώνα ενάντια στα μνημόνια. Είναι αναγκαία, αλλά μη ικανή συνθήκη..

Σκοπός μας, λοιπόν, δεν είναι ούτε η αυτοεπιβεβαίωση, ούτε η ευλογία της γενειάδας μας. Είναι άσκοπο να τοποθετεί κανείς τόσο χαμηλά τον πολιτικό πήχη, ώστε να φτάνει μόλις μια σπιθαμή από το έδαφος: στο σημείο της αυτοανακύκλωσης, της εσωστρέφειας και της αυτοαναφορικότητας. Σκοπός μας είναι μέσα από την ανάλυση της πολυσύνθετης πραγματικότητας να πάρουμε θέση μάχης στην ταξική πάλη. Όχι απλώς για τη σπειροειδή ανατροφοδότηση του πολιτικού χώρου στον οποίον ανήκουμε, δείγμα σεχταρισμού και ωραιοπάθειας, αλλά για να βάλουμε στο κέντρο της πρακτικής μας δραστηριότητας την εξυπηρέτηση των προλεταριακών συμφερόντων: την κοινωνική επανάσταση.

Το πολύπλοκο κουβάρι των ελληνορωσικών σχέσεων

Η “ρώσικη αρκούδα” στο εθνικιστικό ελληνικό φαντασιακό παίζει έναν ειδικό ρόλο. Σε μια πιο μεταμοντέρνα εκδοχή η σωτηρία του ελληνικού έθνους από το “ξανθό γένος” θα έρθει με την αποδέσμευση από την ΕΕ, τη δανειοδότηση της Ελλάδας από τη Ρωσία και την πρόσδεση στο άρμα του ομόδοξου καπιταλισμού. Η αντίληψη αυτή, που ούτε κατά διάνοια αγγίζει το ζήτημα της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και της κοινωνικοποίησης του πλούτου, απλώς απαιτεί μια γεωστρατηγική μετατόπιση της Ελλάδας, αναπαράγοντας το ιδεολόγημα της "φτωχής πλην τίμιας" χώρας που θα δουλέψει σκληρά για να ξανασταθεί στα πόδια της. Να ξανασταθεί, βεβαίως, με συνέχιση (ίσως και επιτάχυνση) της κοινωνικής φτωχοποίησης και της ταξικής αφαίμαξης (3).

Για να κατανοήσουμε, όμως, ποιόν πραγματικά θα εξυπηρετούσε η πρόσδεση στο άρμα του ρωσικού καπιταλισμού, αρκεί να αναφέρουμε τη συνοδεία του Αλέξη Τσίπρα κατά τη συνεδρίαση του 19ου Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ στις 17 Ιουνίου στην Αγία Πετρούπολη (Λένινγκραντ): Intracom, Lamda Development, International Group, Ελληνικά Καλώδια, Βιοχάλκο, ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ, ΔΕΗ, Laskaridis Group, Aldemar Group, Σωληνουργεία Κορίνθου, Mouzenidis Group, Creta Farm, Δωδώνη, Temes, ΕΛΒΑΛ, Sani, Company Tez Tour, Tepro Metal, Viva Wallet, Zouras Farm, Avanti Furs, Active, Agrokom Group και οι Ενώσεις Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών και Εταιρειών Κινητών Εφαρμογών. Διαβάζουμε στη The Huffington Post: «Ως είναι αναμενόμενο, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον και από ελληνικές εταιρείες, με τις ελληνικές συμμετοχές να αυξάνουν χρόνο με το χρόνο, αφού το επιχειρηματικό ενδιαφέρον είναι διαρκώς αυξανόμενο και ανάλογο της αύξησης των οικονομικών συμφωνιών και του μεγέθους αυτών. Για παράδειγμα πέρυσι κλείστηκαν 102 συμβάσεις αξίας 273δισ. Δολαρίων ενώ οι συμμετοχές είχαν ξεπεράσει τις 7.000». Απευθυνόμενος στους εκπροσώπους των επιχειρηματικών ομίλων, ο πρωθυπουργός είπε με νόημα: «Εσείς θα μας τραβάτε από το μανίκι». Ο “αντικαπιταλιστής” (και στέλεχος της ΛΑΕ πλέον) αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Κώστας Ήσυχος χαρακτήρισε ως ιστορική ευκαιρία τη συμμετοχή της Ελλάδας στο Φόρουμ: «για την ενίσχυση της ελληνορωσικής συνεργασίας και των σχέσεων με τις άλλες χώρες BRICS» και την επέκταση της συνεργασίας στους τομείς των μεταφορών, της βιομηχανίας τροφίμων, του τουρισμού και στη δημιουργία μικτών ελληνικών-ρωσικών επιχειρήσεων. Ο στόχος είναι πρόδηλος: τα επιχειρηματικά συμφέροντα πήγε να εξυπηρετήσει στη Ρωσία η κουστωδία του Τσίπρα και όχι τα εργατικά..

Παρά τις έντονες αντιδράσεις των ΗΠΑ4, το ελληνικό κράτος προχωρά και σε ενεργειακές συμφωνίες με τη Ρωσία, όπως κι άλλα κράτη μέλη της ΕΕ καθώς το 30% των αναγκών της Ένωσης σε φυσικό αέριο καλύπτεται από τη ρωσική Gazprom. Η συμφωνία για τον “Νέο Ευρωπαϊκό Αγωγό” φυσικού αερίου κλείστηκε στα πλαίσια του Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, ανάμεσα στον υπουργό παραγωγικής ανασυγκρότησης Π. Λαφαζάνη και τον επικεφαλής της Τράπεζας Ανάπτυξης και Διεθνών Οικονομικών Υποθέσεων της Ρωσίας Βλαντίμιρ Ντιμίτριεφ. Στις 19 Ιουνίου υπογράφτηκε και το μνημόνιο συνεργασίας για την επέκταση του Tourkish Stream στο ελληνικό έδαφος. Ο λεγόμενος Greek Stream (αν κατασκευαστεί ποτέ καθώς προκύπτουν διάφορες εμπλοκές στο έργο)(5) θα μεταφέρει από το 2019 περίπου 47 δισ. κυβικά μέτρα ρώσικου φυσικού αερίου. Σύμφωνα με δηλώσεις του Λαφαζάνη, το μνημόνιο συνεργασίας καθιστά την Ελλάδα σε πλουραλιστικό ενεργειακό κόμβο και την αναβαθμίζει πολιτικά και ενεργειακά. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στη συνάντησή του με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν αναβάθμισε δυσανάλογα τη σημαντικότητα του έργου, σε μια κίνηση κατά φαντασία πίεσης προς τους δανειστές6 στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης για το νέο μνημόνιο: «Πιστεύουμε ότι η κατασκευή του μπορεί να δώσει πολύ σημαντικές δυνατότητες για την ενίσχυση της σταθερότητας στην περιοχή. Υπάρχουν σημαντικοί σταθμοί στην ενίσχυση των δεσμών των δύο χωρών. Ένας από αυτούς είναι το έτος Ελλάδας-Ρωσίας το 2016 και η δυνατότητα από τώρα έως το Νοέμβριο να επεξεργαστούμε ένα μνημόνιο οικονομικής συνεργασίας».

Για το ποια ταξικά συμφέροντα θα εξυπηρετούνται από μια ενδεχόμενη κατασκευή του αγωγού, ο “αντικαπιταλιστής” Π. Λαφαζάνης, μέσα σε ένα κρεσέντο ενθουσιασμού, έσπευσε να το κάνει σύντομα σαφές και με ακρίβεια: «Ο αγωγός […] θα κατασκευαστεί από ιδιωτικές εταιρείες, θα είναι ένα ιδιωτικό έργο και αυτές οι ιδιωτικές εταιρείες θα αναλάβουν πλήρως τη χρηματοδότηση, την κατασκευή και τη διαχείρισή του. Θα είναι ένα μεγάλο project, ένα από τα μεγαλύτερα των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας και συνολικά όλος ο αγωγός θα είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές συμφωνίες, ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά έργα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη» (7).

Είναι προφανές πως οποιοδήποτε ενδεχόμενο γεωστρατηγικής μετατόπισης της Ελλάδας προς τη Ρωσία και τις BRICS με κανέναν τρόπο δεν εξυπηρετεί τα προλεταριακά-λαϊκά συμφέροντα, αφού διατηρεί ανέγγιχτο τον ίδιο τον πυρήνα της καπιταλιστικής κρίσης. Εκτός απ' αυτό, όμως, θα ήταν δυνατή μια τέτοιου βεληνεκούς μετατόπιση, μέσα στους υπάρχοντες συσχετισμούς και τον παγκόσμιο καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας;

Παρ' ότι, όμως, το ελληνικό κράτος προχωρά σε ενεργειακές συμφωνίες με τη Ρωσία, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ακολουθεί κατά πόδας την ευρωατλαντική ιμπεριαλιστική διείσδυση στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και συμμετέχει στις περίπλοκες σχέσεις ανταγωνισμού και συνεργασίας ανάμεσα στα δυτικά και ρώσικα κεφάλαια. Γι αυτό άλλωστε και κατά τη σύνοδο του συμβουλίου εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ στις 22 Ιούνη, ο υπουργός εξωτερικών Ν. Κοτζιάς υπερψήφισε την παράταση των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλε η Ένωση στη Ρωσία, με αφορμή το ουκρανικό ζήτημα. Το ελληνικό κράτος ευθυγραμμίστηκε πλήρως με την πολιτική τις παράτασης των κυρώσεων, παρ' ότι αυτές θα έληγαν στα τέλη του Ιούλη. Η παράταση αυτή πραγματοποιήθηκε και με την παραίνεση του ίδιου του προέδρου των ΗΠΑ στη σύνοδο κορυφής των G7 (από την οποία έχει αποκλειστεί η Ρωσία), που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία στις 7 και 8 Ιούνη (8).

Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις μεταξύ άλλων προβλέπουν την ουσιαστική παρεμπόδιση της διείσδυσης του ρωσικού κεφαλαίου στις ευρωπαϊκές αγορές, την απαγόρευση αγοράς ρώσικων χρηματοπιστωτικών προϊόντων από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, την απαγόρευση πώλησης ή αγοράς στρατιωτικού υλικού, ενώ τίθενται σε ισχύ περιορισμοί στις πωλήσεις “ευαίσθητων τεχνολογιών” και εξοπλισμού του ενεργειακού τομέα.

Οι κυρώσεις βεβαίως έχουν κι αντίστροφη ροή, μιας και η Ρωσία παρέτεινε για ακόμα ένα έτος το εμπάργκο σε ευρωπαϊκά εμπορεύματα, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο τη θέση της Ελλάδας καθώς χτυπιέται ένα από τα βασικά εξαγώγιμα προϊόντα της. Η διάρρηξη των οικονομικών σχέσεων σε αυτόν τον τομέα συμπυκνώνεται στις δηλώσεις του ειδικού Συμβούλου του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής Διακίνησης Φρούτων Λαχανικών και Χυμών INCOFRUIT – HELLAS, Γιώργο Πολυχρονάκη: «Μετά τις εξελίξεις αυτές, καθίσταται σαφές ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον ένας στρατηγικός εταίρος για την ΕΕ και οδηγούν τη χώρα μας οριστικά εκτός της ρωσικής αγοράς- και πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά. Υπάρχουν ευκαιρίες για ανάπτυξη και χωρίς τη Ρωσία. Γι' αυτό ψάχνουμε για αγορές σε όλο τον κόσμο για τα ελληνικά προϊόντα». Ακριβώς αυτή τη διέξοδο πρότεινε και η Κομισιόν, απαντώντας σε επιστολή με την οποία ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων (ΠΣΕ) εξέφραζε την ανησυχία του για το πλήγμα που θα φέρει στην αιμορροούσα ελληνική οικονομία το εμπάργκο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θύμισε στον ΠΣΕ τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με Ουκρανία, Μολδαβία και Γεωργία, προτείνοντας την ανακατεύθυνση των ελληνικών εξαγωγών προς το συγκεκριμένο πεδίο9. Την ίδια ώρα, με διάταγμα του Πούτιν στις 29/07/2015 από τις 6 Αυγούστου καταστρέφεται επιτόπου κάθε προϊόν που εντοπίζεται στα σύνορα κατά παράβαση των ρώσικων αντίμετρων σε όσες χώρες έχουν επιβάλει ή στηρίξει κυρώσεις ενάντια σε ρωσικά νομικά ή φυσικά πρόσωπα.

Σύμφωνα με το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών τα ελληνικά προϊόντα που πλήττονται από τα ρωσικά αντίμετρα είναι: ροδάκινα, φράουλες, ακτινίδια, κεράσια, βερίκοκα, αγγούρια, μήλα, μανταρίνια, καρποί και προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας (λαβράκια και τσιπούρες). Σύμφωνα με το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα: «Η επιβολή από τη Ρωσία, στις 07.08.2014, απαγόρευσης εισαγωγής προϊόντων φυτικής και ζωικής παραγωγής από τις χώρες-μέλη της Ε.Ε., τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νορβηγία, πλήττει αγροτικά προϊόντα που η Ελλάδα εξάγει παραδοσιακά στη ρωσική αγορά. Η αξία των εξαγωγών αυτών ανήλθε σε περίπου 125εκατ.€ το 2013, αντιπροσωπεύοντας το 30% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών προς τη Ρωσία. Το 2014, οι ελληνικές Εξαγωγές των προϊόντων υπαγόμενων σε εμπάργκο εμφάνισαν μεγάλη μείωση κατά -38,5% και ανήλθαν σε 76,7 εκ. €, καταλαμβάνοντας το 21,5% των συνολικών ελληνικών εξαγωγών προς τη Ρωσική Ομοσπονδία». Όπως βλέπουμε στον πίνακα 1, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ο όγκος εμπορίου ανάμεσα στις δυο χώρες μειώθηκε κατά 25,9%, με τις ελληνικές εξαγωγές να περιορίζονται κατά 12,1%, ενώ οι εισαγωγές από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 26,7%. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο ίδιος ο Πούτιν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Τσίπρα τον Απρίλη του ΄15, η μείωση του όγκου κοινού εμπορίου ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Ρωσία έφτασε πλέον στο 40%.

Οι ελληνικές εξαγωγές προς τη Ρωσία καλύπτουν το 2,2% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας, γεγονός που οδηγεί ορισμένους να υποβιβάζουν τις επιπτώσεις των ρωσικών αντίμετρων στην ελληνική οικονομία. Η Ελλάδα εξάγει προς τη Ρωσία κυρίως γουνοδέρματα, βερνίκια, χρώματα. ηλεκτρικούς ανελκυστήρες, αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα, ενώ εισάγει ακατέργαστο πετρέλαιο, πετρέλαιο εξωτερικής καύσης, φυσικό αέριο, λάδια από πετρέλαιο ή ασφαλτούχα ορυκτά. Όπως γίνεται φανερό, το γενικό εμπορικό ισοζύγιο είναι ετεροβαρές υπέρ της Ρωσίας.

Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, στις αρχές του 2014 το απόθεμα των ρωσικών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων (ΞΑΕ) στην Ελλάδα ήταν 571 εκ. $ (αυξημένο κατά 2,2% σε ετήσια βάση). Η εισροή των ρώσικων ΞΑΕ κατά το 2014 ήταν αξίας 185 εκ. $ (το 0,33% των συνολικών εξερχόμενων ρώσικων ΞΑΕ). Οι ρώσικες επενδύσεις στην Ελλάδα αφορούν κατά κύριο λόγο τους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού, των τηλεπικοινωνιών, των ακινήτων, των τροφίμων και των χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Αντίστοιχα, το απόθεμα των ελληνικών ΞΑΕ στη Ρωσία στις αρχές του 2014 ήταν 12 εκ. $ (με αισθητή μείωση κατά 75%!), ενώ η εκροή ελληνικών ΞΑΕ προς τη Ρωσία το 2014 ήταν μόλις 1 εκ. $, που αντιστοιχεί στο 0,005% του συνόλου των εισερχόμενων ΞΑΕ προς τη χώρα. Οι ελληνικές επενδύσεις αφορούν κυρίως τους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας, των κατασκευών και των τροφίμων (ο οποίος, όπως είδαμε και παραπάνω, δέχεται ισχυρά πλήγματα από τα ρώσικα αντίμετρα προς την ΕΕ). Πρέπει να τονιστεί, επίσης, πως ορισμένες ελληνικές επιχειρήσεις επενδύουν στη Ρωσία, εισάγοντας κεφάλαιο από την Κύπρο, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία. Περίπου 70 είναι οι ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία (μεταξύ των οποίων η 3Ε, η Chipita, ο Όμιλος Κοπελούζου, η Άκτωρ, ενώ υπάρχει και παρουσία της Τράπεζας Πειραιώς και της Eurobank).

Στρατιωτικές ασκήσεις και Business as usual

Παράλληλα, μεγάλη είναι η κινητικότητα και στον τομέα της “στρατιωτικής διπλωματίας”. Τον περασμένο Ιούνη η Ελλάδα φιλοξένησε τη νατοϊκή άσκηση Gordian Knot-15 του νατοϊκού στρατηγείου του σώματος ταχείας ανάπτυξης NRDC-GR, που εδρεύει στο στρατόπεδο “Πεδίον Άρεως” στη Θεσσαλονίκη. Από τις 2 ως τις 12 Ιούνη στα στρατόπεδα Προκοπίδη στην Άσσηρο και Λεβαντή στη Σίδνο, αξιολογούνταν η επιχειρησιακή πολεμική ικανότητα της λυκοσυμμαχίας, με σενάριο πολεμικής εμπλοκής στη Βαλτική θάλασσα. Σύμφωνα με το δελτίο τύπου του ΓΕΕΘΑ, η άσκηση είχε ως στόχο την επαύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας του Στρατηγείου: «στη σχεδίαση και διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων σε ένα πλήρες επιχειρησιακό περιβάλλον[...] Στην άσκηση συμμετείχαν 1628 Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί από 20 χώρες. Το σενάριο, βασίστηκε στην ενεργοποίηση της συλλογικής άμυνας στη βάση του άρθρου 5 της Συμμαχίας, σε περίοδο υψηλής εντάσεως, με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση των δυνατοτήτων του Στρατηγείου υπό πλήρη ανάπτυξη, ως Υψηλής Ετοιμότητας (High Readiness Force – HRF), τόσο στην σχεδίαση όσο και στην διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων». Το σενάριο της άσκησης προέβλεπε την επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Εσθονία, για να τη σώσει από: «ισχυρή χώρα που επιδιώκει να εδραιωθεί ξανά ως πολιτική και οικονομική περιφερειακή δύναμη», φωτογραφίζοντας ξεκάθαρα τη Ρωσία.

Στις αρχές του Ιούλη έλαβε χώρα στη Μαύρη Θάλασσα ακόμα μια άσκηση του ΝΑΤΟ με τη συμμετοχή πλοίων του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ, της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Τουρκίας. Στο σενάριο της άσκησης Breeze 2015 συμπεριλαμβάνονταν το «νέο επικίνδυνο για τη ασφάλεια της Ανατολικής Ευρώπης περιβάλλον μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία». Σύμφωνα με το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού αυτού του είδους οι ασκήσεις γίνονται σε ετήσια βάση με πρωτοβουλία της Βουλγαρίας και αποσκοπούν στη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ χωρών του ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων και κρίσεων. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως και η Ρωσία, στα πλαίσια του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, απαντά από την πλευρά της με αντίστοιχου βεληνεκούς ναυτικές ασκήσεις στη Μαύρη Θάλασσα.

Από τις 18 Αυγούστου ως τις 10 Σεπτεμβρίου έλαβε χώρα στη Γερμανία, την Ιταλία, την Ρουμανία και τη Βουλγαρία η πολυεθνική διακλαδική άσκηση ταχείας αντίδρασης του ΝΑΤΟ Swift Response-15, υπό την καθοδήγηση των αμερικάνικων ενόπλων δυνάμεων. Συνολικά συμμετείχαν πάνω από 4.800 στελέχη του ΝΑΤΟ από 11 χώρες, ανάμεσά τους και χίλιοι αλεξιπτωτιστές της 82ης Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας των ΗΠΑ. Σκοπός της άσκησης ήταν η επίτευξη κοινής επιχειρησιακής δράσης των αερομεταφερόμενων δυνάμεων σε “κατάσταση κρίσης” στα σύνορα της Συμμαχίας με τη Ρωσία. Για άλλη μια φορά στα γυμνάσια “αποτροπής της ρώσικης επιθετικότητας” υπήρξε και ελληνική συμμετοχή με πέντε εκπαιδευτές αξιωματικούς του Στρατού Ξηράς να επιχειρούν στα στρατιωτικά κέντρα κοινής πολυεθνικής ετοιμότητας (JMRC) στο Hohenfels και το Grafenwoehr της Γερμανίας.

Στις 31 Αυγούστου ξεκίνησε στη Μαύρη Θάλασσα ακόμα μια άσκηση με ελληνική συμμετοχή, τα κοινά στρατιωτικά γυμνάσια ΝΑΤΟ-Ουκρανίας Sea Breeze 2015. Στην άσκηση που ολοκληρώθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου, συμμετέχουν 2.500 άνδρες, εκ των οποίων χίλιοι από τις ΗΠΑ, χίλιοι από την Ουκρανία και οι υπόλοιποι πεντακόσιοι από τη Βουλγαρία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Βρετανία, τη Ρουμανία και την Τουρκία, την Σουηδία και τη Μολδαβία. Ο διοικητής του γνωστού και μη εξαιρετέου 6ου στόλου αντιναύαρχος Τζέιμς Φόγκο χαρακτήρισε την άσκηση ως μια σημαντική ευκαιρία συνεργασίας στον τομέα της συνεκπαίδευσης σε ξηρά, θάλασσα και αέρα: «είμαι πεπεισμένος πως η άσκηση θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία στενότερων δεσμών μεταξύ του προσωπικού των διαφόρων συμμετεχόντων εθνών». Σύμφωνα με τον ουκρανό πρωθυπουργό Αρσένι Γιάτσενιουκ, μέσα στα πλαίσια της αμερικανικο-ουκρανικής συνεκπαίδευσης με αφορμή την άσκηση προβλέπεται και η αναδιοργάνωση του ουκρανικού ναυτικού στα νατοϊκά πρότυπα και η ενίσχυση του στόλου, μέσα «στα επιτρεπτά όρια του ουκρανικού προϋπολογισμού».

Τέλος, από τις 3 Οκτώβρη ως τις 6 Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε η διευρυμένη νατοϊκή άσκηση Trident Juncture 2015, με τη συμμετοχή και της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας (από τις 18/10). Στην μεγάλη κλίμακας αυτή άσκηση συμμετείχε 36.000 προσωπικό από 30 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ουκρανία και η Ελλάδα. Έλαβε χώρα σε ένα τεράστιο γεωγραφικό πλάτος (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Καναδά, Νορβηγία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, καθώς και στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό) και συμμετείχαν συνολικά περισσότερες από 230 χερσαίες, εναέριες, θαλάσσιες και ειδικές δυνάμεις. Στην διενέργεια της άσκησης κεντρικό ρόλο είχε η “Διακλαδική Δύναμη Δράσης Εξαιρετικά Υψηλής Ετοιμότητας Αιχμή του Δόρατος”, η οποία παίζει ειδικό ρόλο στην ευρωατλαντική ιμπεριαλιστική διείσδυση στην Ανατολική Ευρώπη. Στο σενάριο της Trident Juncture στοχοποιήθηκε εμμέσως η Συρία (ίσως και η Λιβυή), αφού ως εχθρός αναφέρθηκε μια υποτιθέμενη χώρα της Βόρειας Αφρικής, η Soroton, στην οποία προκαλείται ευρεία κινητοποίηση του ΝΑΤΟ λόγω της αστάθειας. Όπως το ίδιο το ΝΑΤΟ αναφέρει, η Trident Juncture 2015 είναι η μεγαλύτερη άσκηση της Συμμαχίας από το 2002 και: «Θα δείξει το νέο αυξημένο επίπεδο φιλοδοξίας του ΝΑΤΟ στις σύγχρονες διακλαδικές πολεμικές συγκρούσεις, θα δείξει ότι πρόκειται για μια ικανή, ηγετική. Συμμαχία, εξοπλισμένη με τις κατάλληλες ικανότητες και δυνατότητες για να αντιμετωπίσει τις σημερινές και τις μελλοντικές προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας. Περισσότερες από 12 μεγάλες διεθνείς οργανώσεις, οργανισμοί βοήθειας και μη-κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η ΕΕ και η Αφρικανική Ένωση θα συμμετάσχουν επίσης στην άσκηση, αποδεικνύοντας τη δέσμευση και τη συνεισφορά του ΝΑΤΟ σε μια συνολική προσέγγιση».

Οι ασκήσεις που διεξήχθησαν με την ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας, είναι πλήρως ευθυγραμμισμένες με το νέο ψυχροπολεμικό στρατιωτικό δόγμα των ΗΠΑ που στοχοποιεί πλέον ευθέως την “επιθετική” Ρωσία ως εχθρό της ασφάλειας και των εθνικών συμφερόντων της, ενώ δε διστάζει να μιλά για μικρή μεν, αλλά ολοένα και αυξανόμενη πιθανότητα στρατιωτικής εμπλοκής. Είναι προφανές πως παρά τη λεκτική πολιτική ίσων αποστάσεων που κρατά η Ελλάδα στη διαμάχη της καπιταλιστικής Ρωσίας με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, η ίδια η θέση της και η συμμετοχή της σε ιμπεριαλιστικούς σχηματισμούς την εμπλέκει σε ένα περίπλοκο παζλ ανταγωνισμών με απρόβλεπτες ή και ανεξέλεγκτες μελλοντικές προεκτάσεις. Οι ασκήσεις αυτές καθόλου τυχαίες δεν είναι λοιπόν, καθώς έρχονται να προστεθούν στο βάθεμα με γεωμετρική πρόοδο της ιμπεριαλιστικής διείσδυσης στην περιοχή. Ήδη από τις 17 Ιούνη το ΝΑΤΟ ξεκίνησε νέες ασκήσεις πολεμικής ετοιμότητας στη Βαλτική και στην Πολωνία, παράλληλα με αντίστοιχες ασκήσεις που εκτελεί η Ρωσία στα σύνορα με την Ουκρανία. Από τις 20 έως τις 31 Ιούλη οι ΗΠΑ και η Ουκρανία πραγματοποίησαν κοινή στρατιωτική άσκηση στη Δυτική Ουκρανία (Rapid Trident), με τη συμμετοχή 2000 στρατιωτών από 16 ακόμα χώρες (Αζερμπαϊτζάν, Βουλγαρία, Καναδάς, Εσθονία, Γεωργία, Γερμανία, Βρετανία, Λετονία, Λιθουανία, Μολδαβία, Νορβηγία, Πολωνία, Ρουμανία, Σερβία, Ισπανία, Τουρκία). Σύμφωνα με τους ίδιους τους συμμετέχοντες στην άσκηση, σκοπός ήταν να γίνει ξεκάθαρη η υποστήριξή τους προς την ουκρανική κυβέρνηση, στην πολεμική επιχείρηση που διεξάγει στην ανατολική πλευρά της χώρας. Διοικητές των ασκήσεων ήταν ο Ουκρανός συνταγματάρχης Αλεξάντερ Σίβακ και ο Αμερικανός συνταγματάρχης Άλφρεντ Ρέντζι.

Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ επεξεργάζονται διάφορα σχέδια "αποτροπής της ρωσικής επιθετικότητας". Στο πλαίσιο αυτό συσσωρεύουν και αποθηκεύουν πολεμικό υλικό στην περιοχή, όπως τεθωρακισμένα, άρματα μάχης, οχήματα μεταφοράς προσωπικού, συστήματα πυροβολικού και λοιπό βαρύ οπλισμό, που μπορούν να εξοπλίσουν μια ταχεία αναπτυσσόμενη ταξιαρχία 5000 στρατιωτών. Έτσι, ενισχύεται η δύναμη ταχείας αντίδρασης NRF (τμήμα της οποίας είναι και η “Αιχμή του Δόρατος” στην Ανατολική Ευρώπη), όπως αποφάσισε και στις 24/06 η σύνοδος των υπουργών άμυνας στις Βρυξέλλες και ο αριθμός του προσωπικού της θα αυξηθεί από 13 χιλιάδες σε 40 χιλιάδες, με χώρες στάθμευσης να ορίζονται η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία και η Ρουμανία. Η Βρετανία από την πλευρά της έχει αναλάβει την εκπαίδευση 2.000 ουκρανών στρατιωτών και αξιωματικών σε διάφορους τομείς, όπως στο σχεδιασμό στρατιωτικών επιχειρήσεων, αστεακών μαχών, επιμελητείας κλπ. Σύμφωνα με τον βρετανό υπουργό “άμυνας” Μάικλ Φάλον, το πρόγραμμα εκπαίδευσης των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων θα ολοκληρωθεί στις 31 Μαρτίου του 2016. Ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον έθεσε σα βασικό στόχο τη “χαλιναγώγηση όσο είναι καιρός” του Πούτιν, πριν υπάρξουν βαθιά επιζήμιες επιπτώσεις για την ΕΕ. Πλήρως ευθυγραμμισμένος ο αρχηγός των τσέχικων ενόπλων δυνάμεων και πρόεδρος της στρατιωτικής επιτροπής του ΝΑΤΟ Πετρ Πάβελ, αφού πρώτα εξομοίωσε τη Ρωσία με το ISIS σε επίπεδο απειλής για τη Δύση, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι χώρες της Βαλτικής θα μπορούσαν να καταληφθούν ανά πάσα στιγμή (από τη Ρωσία) σε διάστημα λίγων ημερών». Ο νατοϊκός αξιωματούχος έφτασε μάλιστα και στο σημείο να προτείνει ακόμα και την εξέταση της χρήσης πυρηνικών όπλων για να εξισορροπηθεί η ρωσική κυριαρχία στην περιοχή! Σ’ αυτούς τους περίεργους πολεμικούς σχεδιασμούς, λοιπόν, εμπλέκει ακόμα βαθύτερα την Ελλάδα η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τη στρατιωτική της διπλωματία και την “αριστερή” εκδοχή του Ανήκομεν εις τη Δύσιν…

Η Ρωσία από την πλευρά της δεν μένει αμέτοχη, απαντά τόσο με στρατιωτικές ασκήσεις μεγάλου βεληνεκούς όσο και με την ενίσχυση του πυρηνικού της οπλοστασίου, προσθέτοντας περισσότερους από 40 νέους διηπειρωτικούς πυραύλους, ικανούς να "τρυπήσουν" ακόμα και τα πιο εξελιγμένα συστήματα αντιπυραυλικής προστασίας. Από τις 26 Ιουλίου του 2015 ο Πούτιν επικύρωσε το νέο ναυτικό δόγμα της Ρωσίας, δίνοντας έμφαση στην προστασία των ρώσικων επενδύσεων στην Αρκτική και τον Ατλαντικό. Ο υπουργός άμυνας της χώρας Σεργκέι Σοϊγκού από τις αρχές Φλεβάρη συμπύκνωσε αυτό το δόγμα ως: «σχέδιο κατά ενδεχόμενων προκλήσεων και απειλών για την ασφάλεια της Ρωσίας […] στην Αρκτική. Σε αυτό το πλαίσιο, μία από τις προτεραιότητες του Υπουργείου Άμυνας είναι η ανάπτυξη στρατιωτικής υποδομής σ' αυτή την περιοχή». Στην πλούσια σε υδρογονάνθρακες Αρκτική έχει ξεκινήσει μια τεράστια κούρσα ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού ανάμεσα στα ρώσικα, τα αμερικάνικα, τα καναδικά, τα δανέζικα και τα νορβηγικά κεφάλαια, με τη στρατιωτική διπλωματία να παίζει τον δικό της ιδιαίτερο ρόλο. Κάθε χρόνο στην περιοχή διεξάγονται νατοϊκές ασκήσεις, με την έντονη παρουσία αμερικάνικων υποβρυχίων. Οι ρώσοι απαντούν με ασκήσεις μεγάλου εύρους και "γυμνάσια επαγρύπνησης" στο ρωσικό Μεγάλο Βορρά, με συμμετοχή 12.000 στρατιωτών και 250 μαχητικών αεροπλάνων, στρατηγικών βομβαρδιστικών και ελικοπτέρων. Οι ασκήσεις αυτές θεωρούνται προπομπός μιας ακόμα μεγαλύτερης άσκησης από τον Σεπτέμβριο, με την κωδική ονομασία Center 2015. Από τα τέλη Αυγούστου οι ρώσοι διεξήγαγαν μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια στα ανοιχτά της Αρκτικής, με διακηρυγμένο στόχο την προστασία των βιομηχανικών τους εγκαταστάσεων στα βόρεια του αρκτικού κύκλου.

Την ίδια ώρα, χτίζοντας μια μεγάλη αντιδυτική συμμαχία, η Ρωσική Ομοσπονδία συσφίγγει τις στρατιωτικές της σχέσεις με την Κίνα, προχωρώντας σε κοινές ναυτικές ασκήσεις στη Μεσόγειο (“Θαλάσσια σκηνοθεσία-2015”). Η πρώτη φάση των ασκήσεων διεξήχθη στη Μαύρη Θάλασσα τον Μάη, με ρωσικά και κινεζικά πλοία να πραγματοποίησαν ασκήσεις ελιγμών και προετοιμασίας αντιαεροπορικής άμυνας, ενώ εντός του έτους θα πραγματοποιηθεί ακόμα μια κοινή άσκηση στον Ειρηνικό. Τα τελευταία χρόνια ολοένα και επιταχύνεται η οικονομική και στρατιωτική συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα: «με στόχο την σύμπηξη ενός αξιόπιστου πολιτικού, στρατιωτικού και ενεργειακού άξονα, ικανού να αποτελέσει το “αντίπαλο δέος” των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή» (με τα λόγια ενός έλληνα καραβανά).

Στις 2 Σεπτέμβρη Ρωσία, Λευκορωσία και Σερβία ξεκίνησαν κοινά στρατιωτικά γυμνάσια στο Νοβοροσίσκ, με το σενάριο να μιλά για «μεθόδους αποτροπής μαζικών διαταραχών πραξικοπηματικού τύπου όπως η περίπτωση Μαϊντάν στην Ουκρανία», σύμφωνα με τον στρατηγό Βλαντίμιρ Σαμάνοφ. Στην ουσία πρόκειται για μια ρώσικη εκδοχή του “πολέμου εναντίον της τρομοκρατίας”: «Σκοπός των ασκήσεων είναι η προετοιμασία των κοινών ομάδων για μια ειδική επιχείρηση για τον εντοπισμό και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρήνων των παράνομων ένοπλων σχηματισμών». Λίγες μέρες αργότερα, στις 22 Σεπτεμβρίου, η Ρωσία επαναλάμβανε τις στρατιωτικές ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, με τέσσερις πυραυλικές φρεγάτες και 6 χιλιάδες στρατιώτες.

Ταυτόχρονα, επιδιώκοντας το πλασάρισμά της με ευνοϊκότερους όρους στον παγκόσμιο καπιταλιστικό καταμερισμό, η Ρωσία ακολουθεί κι αυτή με τη σειρά της μια “εξωστρεφή” εξωτερική πολιτική. Σύμφωνα με τον γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ συγκεντρώνει κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία πλήθος στρατευμάτων και βαρέων όπλων, έχοντας αναπτύξει 250 αεροσκάφη και άλλα 700 βαρέα όπλα στο πλαίσιο στρατιωτικών ασκήσεων που διενεργεί στην περιοχή. Διεκδικεί, επίσης, και το δικό της ρόλο στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, πραγματοποιώντας επέμβαση εναντίον θέσεων του ISIS στη Συρία, με στόχο την ενίσχυση του καθεστώτος Άσαντ. Σύμφωνα με τον Σύρο πρεσβευτή στη Μόσχα Ριάντ Χάνταντ, μέχρι τις αρχές Οκτώβρη η ρώσικη επέμβαση κατέστρεψε το 40% των υποδομών του Ισλαμικού Κράτους και το απώθησε προς την Τουρκία. Φυσικά, η ρωσική εμπλοκή στη Συρία έκανε το ΝΑΤΟ να δυσανασχετεί, με το γγ Γενς Στόλτενμπεργκ να δηλώνει πριν τη διενέργεια του συμβουλίου των υπουργών άμυνας της Συμμαχίας στις 8 Οκτώβρη: «Στη Συρία παρακολουθούμε μία ανησυχητική κλιμάκωση των ρωσικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων. Θα αναλύσουμε τις τελευταίες εξελίξεις και τις συνέπειές τους για την ασφάλεια της Συμμαχίας Αυτό γίνεται ακόμη περισσότερο συγκεκριμένο με τις πρόσφατες παραβιάσεις του εναερίου χώρου του ΝΑΤΟ από ρωσικά αεροσκάφη. Είδαμε αεροπορικά πλήγματα, εκτόξευση πυραύλων, είδαμε διεισδύσεις στον τουρκικό εναέριο χώρο και φυσικά όλα αυτά αποτελούν λόγους ανησυχίας… παραμένουμε σε στενή επαφή με τις τουρκικές αρχές». Τις δηλώσεις αυτές είχε το θράσος να τις κάνει ο νατοϊκός αξιωματούχος λίγες μόνο ημέρες μετά τον μισάωρο βομβαρδισμό από αμερικάνικα αεροπλάνα σε νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στο Κοντούζ του Αφγανιστάν, που προκάλεσε τουλάχιστο 22 θανάτους εθελοντών, γιατρών, νοσηλευόμενων και παιδιών. Πέρα, όμως, από την “υστερική υπερφόρτωση προπαγάνδας” εναντίον της Ρωσίας (σύμφωνα με την έκφραση του ιρλανδού δημοσιογράφου Μπράϊαν Μακντόναλντ), μόνο το άμεσο μέλλον θα αποκαλύψει τον πραγματικό βαθμό της ρωσικής εμπλοκής στη Συρία και τον ακριβή χαρακτήρα των επιδιώξεών της.

Η Ρωσία εξυπηρετώντας τα συμφέροντα της δικής της αστικής τάξης και ποντάροντας στην ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ και της ηγεμονικής της δύναμης, της Γερμανίας, προσπαθεί να δημιουργήσει ρήγμα στον ευρωατλαντικό ιμπεριαλισμό. Ο ρώσος πρέσβης στην ΕΕ Βλαντιμίρ Κίζοφ πρότεινε ευθέως την ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας ΕΕ-Ρωσίας, αντιδρώντας στη διατλαντική συμφωνία εμπορίου και επενδύσεων με τις ΗΠΑ, ρωτώντας σκωπτικά τους ευρωπαίους ηγέτες: «Είναι σοφό να ξοδεύετε τόση πολιτική ενέργεια για τη δημιουργία ενός ενιαίου χώρου συναλλαγών με τις ΗΠΑ όταν έχετε πιο “φυσικούς” εταίρους πολύ πιο κοντά σας;». Μέσα στο ίδιο πλαίσιο ο Κίζοφ δήλωσε πως υπάρχει εν εξελίξει συζήτηση με τη Γερμανία για την έναρξη διαλόγου με τις χώρες της ανατολικής εταιρικής σχέσης της ΕΕ για τη δημιουργία ενός χώρου ελεύθερου εμπορίου.

Οι τριβές και οι ενδοκαπιταλιστικές εντάσεις, φυσικά, καθόλου δεν εμποδίζουν τις μπίζνες και τη συνεργασία του ρωσικού και δυτικού κεφαλαίου στον ενεργειακό τομέα. Η ρωσική Gazprom σε συνεργασία με μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως με τη βρετανική Shell, τη γαλλική Engie, την αυστριακή OMV και τις γερμανικές BASF/Wintershall και Ε.ΟΝ., προχωρούν σε έργα διεύρυνσης του Βόρειου Τομέα, για τη μεταφορά φυσικού αερίου προς τη Γερμανία και άλλες χώρες της Ευρώπης. Κατά τη διάρκεια του Eastern Economic Forum στο Βλαδιβοστόκ (3-5 Σεπτεμβρίου) υπογράφηκε η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού NordStream-2, ο οποίος μέσω της Βαλτικής θα μεταφέρει ως και 55 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Αυτό φυσικά προκαλεί και τριβές στις σχέσεις της Γερμανίας με τις ΗΠΑ10, καθώς το αμερικάνικο κράτος έχει συνδέσει τους σχεδιασμούς και τα συμφέροντά του αποκλειστικά με τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, που ανήκει στη δική του σφαίρα επιρροής. Στους σχεδιασμούς αυτούς σημαντική εμπλοκή έχει και το ελληνικό κράτος. Όπως διαβάζουμε σε ανακοίνωση του υπουργείου εξωτερικών τον Νοέμβρη του 2014 για την πολιτική της ενεργειακής διπλωματίας:

«Στον τομέα του φυσικού αερίου, η Ελλάδα επιθυμεί να αναδειχθεί σε κόμβο διαμετακόμισης (αγωγοί φυσικού αερίου, τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου). Πρωταρχικής σημασίας είναι ο λεγόμενος Νότιος Διάδρομος, ο οποίος αποτελεί και μείζονα συνιστώσα της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Ο νέος αυτός διάδρομος θα προστεθεί στις διάφορες πηγές από τις οποίες προμηθεύεται φυσικό αέριο η Ευρώπη, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της ασφάλειας και της ευελιξίας του ενεργειακού εφοδιασμού της. Ο Νότιος Διάδρομος περιλαμβάνει το σύστημα αγωγών SCP (South Caucasus Pipeline), TANAP (Trans-Anatolian Pipeline) και TAP (Trans-Adriatic Pipeline) μεταφέροντας φυσικό αέριο από την Κασπία (κοίτασμα Shah Deniz) προς την αγορά της Ευρώπης (Ν. Ιταλία) μέσω Γεωργίας, Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας. Η λήψη της τελικής επενδυτικής απόφασης για την υλοποίηση του TAP ελήφθη στο Μπακού (Αζερμπαϊτζάν) στις 17.12.2014.

Ο αγωγός ΤΑΡ, μήκους 870 χλμ. εκ των οποίων τα 550 χλμ επί ελληνικού εδάφους, προβλέπεται να έχει μεταφορική ικανότητα 10 δις κυβικά μέτρα ετησίως, με δυνατότητα αναβάθμισης στα 20 δις κ.μ. ανάλογα με τις μελλοντικές συνθήκες παραγωγής και ζήτησης. Ο ΤΑΡ ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της Ελλάδας με την πρόβλεψη για προμήθεια 1 bcm ετησίως, ενώ δημιουργεί και νέες θέσεις εργασίας μέσω της εμπλοκής ελληνικών μελετητικών και κατασκευαστικών εταιρειών. Τέλος, ο TAP έχει αναγνωριστεί ως “Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος” (PCI) από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η Ενεργειακή Κοινότητα της Ευρώπης έχει χαρακτηρίσει τον αγωγό ως “έργο ενδιαφέροντος για την Ενεργειακή Κοινότητα” (ΕΕΕΚ)».
Αυτή εξακολουθεί και σήμερα να είναι η κεντρική κατεύθυνση της ενεργειακής πολιτικής της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Σε συνάντησή του υπουργού περιβάλλοντος Πάνου Σκουρλέτη με τον συντονιστή των διεθνών ενεργειακών σχέσεων των ΗΠΑ Amos Hochstein στις 14 Οκτώβρη, αποφασίστηκε η επιτάχυνση των διαδικασιών για την υλοποίηση του αγωγού TAP, καθώς και του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB. Σύμφωνα με τον αμερικάνο απεσταλμένο: «Οι ΗΠΑ θέλουν να συνεχίσουν να εργάζονται με την Ελλάδα για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας αλλά κυρίως για το ρόλο που μπορεί να παίξει η Ελλάδα ως στρατηγικός εταίρος στην περιοχή». Η ένταξη της Ελλάδας στην αμερικάνικη σφαίρα επιρροής, με σημείο αιχμής το ενεργειακό ζήτημα, φαίνεται πως μπαίνει σε μια νέα φάση ραγδαίας επιτάχυνσης μετά το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, που είναι απαλλαγμένη από τα αριστερά φιλορωσικά βαρίδια της “αριστερής πλατφόρμας” (νυν ΛΑΕ). Κάτι που οπωσδήποτε θα επηρεάσει βαθιά και τις ελληνορωσικές σχέσεις. Ίσως και τις ελληνογερμανικές…

Κατακλείδα

Μέσα σ’ αυτό το πολύπλοκο κουβάρι ανταγωνιστικών και συμμαχικών συμφερόντων, μέσα στις επιταχυνόμενες οικονομικές και γεωπολιτικές ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης (με επίκεντρο των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών την Ουκρανία), η λεγόμενη πολυπαραγοντική εξωτερική πολιτική της συγκυβέρνησης έρχεται να εξυπηρετήσει ισχυρά κεφαλαιοκρατικά συμφέροντα, εμπλέκοντας την Ελλάδα ακόμα περισσότερο σε σχεδιασμούς που ενδέχεται να καταλήξουν σε μια γενικευμένη ή περιορισμένη πολεμική σύρραξη. Και η Ελλάδα ως χώρα προσδεμένη με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι υποχρεωμένη αργά ή γρήγορα, πρόθυμα ή με νάζια, να “τηρήσει τις δεσμεύσεις απέναντι στους εταίρους”. Αυτό άλλωστε μαρτυρά και η ενεργός συμμετοχή της Ελλάδας σε διάφορες νατοϊκές ασκήσεις με ξεκάθαρο αντιρωσικό προσανατολισμό. Και ο μεταμοντέρνος ροζ “αντιιμπεριαλισμός”, που ενίοτε κλείνει το μάτι στη Ρωσία, πάει περίπατο μπροστά στη στρατηγική επιλογή πρόσδεσης με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Άλλωστε, σε ερώτηση βουλευτών του ΚΚΕ για το «ποιος είναι ο συγκεκριμένος σχεδιασμός της κυβέρνησης που εμπλέκει παραπέρα τη χώρα στα πολεμικά σχέδια του ΝΑΤΟ», ο ΥΠΕΘΑ Π. Καμμένος απάντησε εγγράφως πως ουδέποτε τέθηκε υπό αμφισβήτηση η σταθερή εθνική και στρατηγική επιλογή συμμετοχής της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, «πολλώ δε μάλλον κατά την παρούσα χρονική στιγμή, που η εξάπλωση της διεθνούς τρομοκρατίας, της ακραίας φονταμενταλιστικής βίας και των ασύμμετρου χαρακτήρα απειλών, όπως η ραγδαία διόγκωση των κατευθυνόμενων προς την Ευρώπη μεταναστευτικών ροών, καθιστούν την Ελλάδα προπύργιο σταθερότητας στην περιοχή και αξιόπιστο πυλώνα για τη νότια πτέρυγα της Συμμαχίας»..

Απλούστατα, κάποτε έρχεται η ώρα για να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις...

Σημειώσεις:

1. Δεν μπορούμε να βγάλουμε κανένα ασφαλές συμπέρασμα για τον χαρακτήρα του ελληνικού εθνοκρατικού σχηματισμού αν δε δούμε και τον τρόπο με τον οποίον διαρθρώνεται το ελληνικό χρέος, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στις 11 Μάη ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους. Πίνακας: Διάρθρωση δημοσίου χρέους της Ελλάδας

ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΧΡΕΟΥΣ ΕΚΑΤΟΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ %
Έντοκα γραμμάτια δημοσίου 14,943,9 4,8%
Ομόλογα 39.380,1 12,6%
Ομόλογα στην κατοχή εθνικών
κεντρικών τραπεζών 7.309,3 2,3%
Ομόλογα στην κατοχή της
Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας 19.874,1 6,4%
Δάνεια Τράπεζας της Ελλάδας 4.265 1,4%
Ειδικά και διμερή δάνεια εξωτερικού 7.094,5 2,3%
Λοιπά δάνεια εξωτερικού 5.081 1,6%
Δάνεια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο
Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας 130.909,1 41,9%
Διμερή δάνεια από χώρες μέλη της ΕΕ 52.900 16,9%
Δάνεια από το ΔΝΤ 20.634,6 6,6%
REPOS 10.286,9 3,3%
Σύνολο 312,678,5 100%

Όπως βλέπουμε, η Ελλάδα χρωστάει κυρίως σε διακρατικούς οργανισμούς (EFSF, ΕΚΤ, ΔΝΤ κλπ), καθώς και σε κράτη μέλη της ΕΕ. Στα διμερή δάνεια τα ευρωπαϊκά κράτη, προηγείται η Γερμανία με δάνεια ύψους 15,165 δις περίπου κι ακολουθούν: Γαλλία (11,388 δις), Ιταλία (10 δις), Ισπανία (6,65 δις), Ολλανδία (3,19 δις), Βέλγιο (1,94 δις), Αυστρία (1,55 δις), Πορτογαλία (1,1 δις), Φιλανδία (1 δις), Ιρλανδία (394 εκ), Σλοβενία (243,5 εκ), Λουξεμβούργο (140 εκ), Κύπρος (109,6 εκ) και Μάλτα (50,6 εκ).
Σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίον έγινε η πρώτη μνημονιακή δανειοδότηση και η ακόλουθη αναδιάρθρωση του χρέους (PSI), δηλαδή τον ποιον τρόπο με τον οποίον έγινε η κοινωνικοποίηση των ιδιωτικών ζημιών, η Προκαταρκτική Έκθεση που δημοσίευσε τον Ιούνη του 2015 η Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους του κοινοβουλίου, αναφέρει: «Στην πραγματικότητα, ο στόχος του πρώτου δανείου ήταν να προσφέρει ασφαλή έξοδο κινδύνου στους ιδιώτες ομολογιούχους που επιθυμούσαν να μειώσουν την έκθεσή τους στα ελληνικά ομόλογα, καθώς η πιθανότητα επιβολής “κουρέματος” στην ονομαστική αξία των ομολόγων ήταν τότε εξαιρετικά υψηλή. Η έκθεση των ξένων τραπεζών στο ελληνικό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος αναγνωρίζεται ως η βασική αιτία για την απροθυμία των δανειστών να προχωρήσουν νωρίτερα στο “κούρεμα” των ομολόγων. “Η έκθεση των γαλλικών τραπεζών στην Ελλάδα ανερχόταν σε 60 δις ευρώ, ενώ των γερμανικών στα 35 δις. Εάν τυχόν υποχρεώνονταν σε σοβαρές απώλειες στα ελληνικά τους ομόλογα, καθώς και στα υπόλοιπα ομόλογα χωρών της ευρωζώνης που κατείχαν, η βιωσιμότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα σκεπάζονταν από ένα τεράστιο σύννεφο”. Επομένως, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η πρώτη δανειακή σύμβαση, καθώς και το πρώτο Μνημόνιο, σχεδιάστηκαν για να διασώσουν τους ιδιώτες πιστωτές της χώρας, ιδίως τις τράπεζες και όχι την Ελλάδα». Με το πρώτο μνημόνιο μεταβάλλεται άρδην το προφίλ του χρέους, εξαιτίας της μαζικής πώλησης των ομολόγων που κατείχαν ευρωπαϊκές και ελληνικές τράπεζες και το χρέος μεταφέρεται από τον ιδιωτικό τομέα σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και στο ΔΝΤ. Η σταδιακή μεταβολή του προφίλ του χρέους προλείανε και το έδαφος για το PSI και την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβρη του 2012, με την ΕΚΤ να προχωρά σε μαζική επαναγορά ελληνικών ομολόγων. Πλέον, ο κύριος όγκος του χρέους, όπως βλέπουμε και στο σχετικό πίνακα, είναι προς διακρατικούς οργανισμούς (EFSF, ΕΚΤ, ΔΝΤ), ενώ η νέα δανειοδότηση του “αριστερού” μνημονίου θα γίνει από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), ο οποίος χρηματοδοτείται κυρίως από γερμανικά, γαλλικά και ιταλικά κεφάλαια (ποσοστό συμμετοχής 27,15%, 20,39% και 17,91% αντίστοιχα).

Πού πήγαν, όμως, τα λεφτά του δανείου; Σύμφωνα με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού από το 2008 οι ελληνικές τράπεζες έχουν λάβει κρατική βοήθεια ύψους 146,35 δις ευρώ, με τη μορφή ενέσεων ρευστότητας και εγγυήσεων. Αλλά δεν ήταν μόνο το ελληνικό κεφάλαιο κερδισμένο. Ιδού τι είπε ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάσιμο Ντ’ Αλέμα στο Rainews24: «Από μία φτωχή χώρα όπως η Ελλάδα, τεράστια ποσά μεταφέρονται σε μία πλούσια χώρα όπως η Γερμανία μέσω της διαφοράς των επιτοκίων. Η φτωχή χώρα γίνεται όλο και φτωχότερη, η πλούσια χώρα πλουσιότερη[…] Όταν η φτωχή χώρα δεν μπορεί πλέον να πληρώσει τα χρέη έρχονται οι ευρωπαϊκές βοήθειες. Έχουμε δώσει στην Ελλάδα 250 δισ. ευρώ, αλλά όχι για τις συντάξεις των Ελλήνων, αλλά για να πληρωθούν οι τόκοι στις γερμανικές, γαλλικές και σε μικρό ποσοστό στις ιταλικές τράπεζες. Διακόσια είκοσι δισ. ευρώ από τα 250 δισ. ευρώ βοήθειας πήγαν απευθείας στις γερμανικές, γαλλικές και ιταλικές τράπεζες».

2. Κατ’ αναλογίαν, δε θα έπρεπε ποτέ κανένας να ασχοληθεί με το σχέδιο Μάρσαλ ως κεντρικό μοχλό της ιμπεριαλιστικής διείσδυσης των ΗΠΑ στην Ευρώπη, αφού αν δεν υπήρχε το σχέδιο Μάρσαλ κάποιον άλλον τρόπο θα έβρισκαν οι αμερικάνοι…

3. Ο μεταμοντέρνος ροζ “αντιιμπεριαλισμός” που πλασαρίστηκε εντός της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ από την αριστερή πλατφόρμα, πήρε ορισμένες φορές και επικές (έως και απολαυστικές) διαστάσεις, όπως συνέβη και με άρθρο της ιστοσελίδας Iskra, με αφορμή την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στο Κρεμλίνο στις 8 Απριλίου του 2015. Μέσα από έναν πραγματικά παραληρηματικό παραμορφωτικό καθρέφτη, η Iskra είδε πανικό και αμηχανία στα ευρωατλαντικά ιμπεριαλιστικά κέντρα, ενώ οι μεγαλοαστικοί κύκλοι της Γερμανίας έμπλεοι ιερού τρόμου ανέμεναν τα αποτελέσματα της συνάντησης. Λίγες μέρες αργότερα, στην επέτειο του απριλιανού πραξικοπήματος και με αφορμή την επίσκεψη του επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ στην Αθήνα, η ίδια ιστοσελίδα υποστήριζε: «την Τρίτη (21/4/15), απείρως περισσότεροι απ’ όσο νομίζουμε και μάλλον σε όλο τον πλανήτη, θα έχουν στραμμένα τα βλέμματά τους στις ελληνορωσικές αθηναϊκές συναντήσεις».

Σαφώς και δεν υποτιμάμε την όποια αξία των ελληνορωσικών επιχειρηματικών σχέσεων εντός του καπιταλιστικού ανταγωνισμού. Απλώς αδυνατούμε να κατανοήσουμε το πώς αυτές θα καταστούν ο Αρμαγεδδών του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού…

4. Με ανακοίνωσή της η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα τον Μάη του 2015 κούνησε το δάχτυλο στην ελληνική κυβέρνηση, τονίζοντας τον κίνδυνο της ενεργειακής εξάρτησης που θα επιφέρει η ελληνική συμμετοχή στο ρωσικό σχέδιο και προειδοποιεί ότι το πρότζεκτ ενδέχεται να μπει στο μικροσκόπιο των ευρωπαϊκών αρχών ανταγωνισμού για να εξεταστεί το ενδεχόμενο της μονοπωλιακής ενεργειακής σχέσης της Ρωσίας με διάφορες χώρες (της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης).

Σε εκδήλωση της Παγκόσμιας Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΣΕΚΑ), που αποτελεί δεξαμενή σκέψης της κυπριακής αστικής τάξης, ο συντονιστής του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για τις διεθνείς ενεργειακές υποθέσεις Αμος Χόχσταϊν ζήτησε τη βοήθεια της Κύπρου ώστε να αποτραπεί μια συμφωνία επέκτασης του Tourkish Stream που θα αυξήσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Προωθώντας τα αμερικάνικα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα, που εκφράζονται μέσω του αζέρικου αγωγού TAP, ο Χόχσταϊν δήλωσε: «και η προηγούμενη αλλά και αυτή η κυβέρνηση έχουν εκφράσει υποστήριξη για το Νότιο Διάδρομο και το διακαμπτήριο στη Βουλγαρία. Αλλά υπάρχουν αυτοί που θέλουν να τους αλλάξουν, και μιλούν για τη χρησιμοποίηση της Ελλάδας ως μηχανισμό που θα φέρει αγωγούς από τον ίδιο προμηθευτή μέσω της Ελλάδας μαζικά για την προμήθεια της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι όταν χτιστεί ένας νέος αγωγός, αυτός δεν θα είναι αναστρέψιμος και θα καταστήσει όλα τα άλλα σχέδια μη βιώσιμα. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα από μέρος της λύσης θα γίνει μέρος του προβλήματος».

Για να έχουμε, όμως, εικόνα για τον ακριβή ρόλο της ΠΣΕΚΑ αρκεί να αναφέρουμε την προτροπή του Προέδρου της Φίλιπ Κρίστοφερ στο πέρας των εργασιών του 19ου συνεδρίου των απόδημων κυπρίων: Για να δούμε άσπρη μέρα τα συμφέροντα της Κύπρου πρέπει να συμβαδίζουν με αυτά των ΗΠΑ και του Ισραήλ…

5. «Δεν λέμε ότι δεν υπάρχουν εμπόδια, όμως πιστεύω ότι μπορούμε να τα ξεπεράσουμε. Σήμερα είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε μετά βεβαιότητας για αυτά τα εμπόδια, δηλαδή σε ποιο βαθμό θα παρεμποδίσουν τη διαδικασία και το τι θα μπορούσε να γίνει για να τα συζητήσουμε. Δεν μπορώ να είμαι ακριβής για το χρονοδιάγραμμα της υλοποίησης του σχεδίου καθώς η κατασκευή του αγωγού δεν αφορά αποκλειστικά τη Ρωσία και την Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες απ’ όπου θα περάσει ο αγωγός. Αντίστοιχες συζητήσεις θα πρέπει να γίνουν και εκεί». (Πάνος Σκουρλέτης). Αντίστοιχα, σε συνάντηση που είχε στη Μόσχα στις 15/10/15 ο γ.γ. των διεθνών οικονομικών σχέσεων της νέας κυβέρνησης Γεώργιος Τσίπρας με τον ρώσο υπουργό ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ και τον επικεφαλής υποδομών της Gazprom, Λεονίντ Τσουγκούνοφ, διαβεβαίωσε πως η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στην υλοποίηση του νότιου αγωγού. Μετά την υπογραφή, πάντως, της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού NordStream-2, που βάζει ισχυρά εμπόδια στην κατασκευή του Greek Stream, ο Fyodor Lukyanov, επικεφαλής του “Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων και Αμυντικής Πολιτικής”, δήλωσε: «οι χώρες όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία δεν είχαν το πολιτικό ανάστημα, όπως η Γερμανία, για να επιτύχουν συμφωνία εκτός της πολιτικής γραμμής της Ε.Ε. (υποχρεωτική διέλευση του αγωγού από την Ουκρανία)».

6. Όταν στις 8 Απρίλη με αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης ο Τσίπρας επισκέφθηκε τον Πούτιν για να συζητήσουν οικονομικά, εμπορικά και επενδυτικά ζητήματα, οι Financial Times έγραφαν πως η συνάντηση έχει σα στόχο την ενίσχυση των διαπραγματευτικών χαρτιών και των δύο πλευρών στην αντιπαράθεσή τους με την ΕΕ. Οι New York Τϊmes υποστήριζαν πως η Ελλάδα αναζητά στο πρόσωπο του Πούτιν ένα μοχλό πίεσης προς τους δανειστές. Οι διαπραγματευτικές μανούβρες είχαν αναμφισβήτητα θεαματικό αποτέλεσμα: ένα τρίτο μνημόνιο ακόμα χειρότερο από τα προηγούμενα. Οπότε εκ των πραγμάτων δικαιώθηκε το Bloomberg όταν προέβλεπε πως: «η απόπειρα αξιοποίησης του ρωσικού χαρτιού έναντι της ΕΕ, από την ελληνική πλευρά, μάλλον θα αποτύχει».

7. Ο Άδωνις Γεωργιάδης, πάντως, συμμεριζόμενος τον ενθουσιασμό του Λαφαζάνη, δεν έκρυψε τη χαρά του για τη μπίζνα, αλλά και την ανυπομονησία του για το τρίτο μνημόνιο: «Είμαστε εξαιρετικά ευτυχείς που υπογράψατε το μνημόνιο συνεργασίας με τη Ρωσία. Είναι καλό να μπαίνετε σιγά-σιγά στα μνημόνια και με το καλό να υπογράψετε και το άλλο, το μεγάλο». Και εγένετο “αριστερό” μνημόνιο…

8. Μέσα στα πλαίσια του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, η Γερμανία, που είναι βασικός εμπορικός εταίρος της Ρωσίας, κράτησε μια πιο επιφυλακτική θέση από τη σκληρή γραμμή των ΗΠΑ. Εκφράζοντας αυτή τη γερμανική διαφοροποίηση ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ πρότεινε την επανένταξη της Ρωσίας στους G7 σε απώτερο χρόνο, χαρακτηρίζοντας τον αποκλεισμό της Ρωσίας ως αναγκαίο βήμα, αλλά όχι αυτοσκοπό. Οι ρώσοι από την πλευρά του απάντησαν δια στόματος του υφυπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ, λέγοντας πως δεν έχουν θέσει ζήτημα επαναφοράς στους G7.
9. Για να έχουμε μια συνολικότερη εικόνα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το ελληνικό εμπόριο, οι ελληνικές εξαγωγές το 2014 κατευθύνονται κυρίως προς: Τουρκία (12%) , Ιταλία (9%), Γερμανία (7%), Βουλγαρία (5%), Κύπρο (5%), Ηνωμένο Βασίλειο (4%), ΗΠΑ (3%). Το 2014 η συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών ανήλθε σε 27,2 δις ευρώ (15,2% του ΑΕΠ), με βασικότερα εξαγώγιμα προϊόντα: τρόφιμα και ποτά, χημικά και βιομηχανικά προϊόντα, προϊόντα πετρελαίου κλπ. Οι εισαγωγές της Ελλάδας παρουσίασαν κατά το 2014 αύξηση (47,7 δις ευρώ από 46,8 το 2013), με βασικούς εμπορικούς εταίρους: Ρωσία (10%), Γερμανία (10%), Ιράκ (8%), Ιταλία (8%), Κίνα (5%), Καζακστάν (5%) και Ολλανδία (5%). Βασικότερα προϊόντα που εισάγει η Ελλάδα είναι μηχανήματα, μεταφορικά μέσα, καύσιμα, χημικά προϊόντα και τρόφιμα.

Σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2015, σύμφωνα με έκθεση του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στο Βερολίνο οι ελληνικές εξαγωγές (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) κατευθύνονταν στην Ιταλία (14,4%), στη Γερμανία (9,69%), στην Κύπρο (6,23%) και στη Βρετανία (5,3%). Οι αντίστοιχες εισαγωγές της Ελλάδας (πάλι εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) προέρχονταν από τη Γερμανία (15,25%), την Ιταλία (10,93%), την Κίνα (9,33%), την Ολλανδία (6,93%) και τη Γαλλία (6,60%).

Αξίζει να σημειωθεί, πως τόσο στο εισαγωγικό όσο και στο εξαγωγικό εμπόριο βασικός εταίρος της Ελλάδας είναι η ΕΕ, καλύπτοντας τον μισό περίπου όγκο των συναλλαγών. Τέλος, αν και το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας είναι μεγάλο καλύπτεται εν μέρει από τις εξαγωγές υπηρεσιών (ναυτιλία, τουρισμός, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες κλπ).

10. Ο διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος Alexander Rahr, δήλωσε κυνικά για τη συμφωνία: «Η Γερμανία πιστεύει πως η Ουκρανία θα πρέπει να υποστηριχτεί, αλλά το μονοπάτι στη δημοκρατία και στις μεταρρυθμίσεις είναι πολύ μακρύ και χάνουμε χρόνο». Αυτή η στάση, φυσικά, δεν είναι και πολύ ευχάριστη για τους αμερικάνους…

This page has not been translated into 中文 yet.

This page can be viewed in
English Italiano Deutsch
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]