Malatesta's denken over het anarchisme

internationaal | geschiedenis van het anarchisme | recensie Monday December 11, 2006 22:10 by James O'Brian - Workers Solidarity Movement

Nederlandse vertaling van Malatesta: Life & Ideas uit Workers Solidarity #75

Dit boek dient als een introductie tot Malatesta's denken over het anarchisme. En het is ook zeer helder denken. Je kunt het er mee eens zijn of het er niet mee eens zijn, maar je zult niet je hoofd pijnigen door te proberen een lading van jargon te ontcijferen.

Malatesta's denken over het anarchisme

Malatesta: Life & Ideas
Freedom Press, Londen 1965. Samengesteld en geredigeerd door Vernon Richards.

Dit boek dient als een introductie tot Malatesta's denken over het anarchisme. En het is ook zeer helder denken. Je kunt het er mee eens zijn of het er niet mee eens zijn, maar je zult niet je hoofd pijnigen door te proberen een lading van jargon te ontcijferen.

Het meeste van het boek bestaat uit korte passages uit Malatesta's geschriften over verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld 'Doelen en Middelen'; 'Het Anarchisme & Geweld'; 'Het Reformisme'; 'De vakbonden' en vele anderen. Ieder onderwerp wordt behandeld in niet meer dan 10 bladzijden en soms maar drie.

Zijn heldere manier van denken is in het hele boek duidelijk. Neem, bijvoorbeeld, zijn positie over geweld en pacifisme: het laatstgenoemde is slechts levensvatbaar als aan beide kanten de vrede wordt gewenst.

Het gebruik van geweld is gerechtvaardigd in zelfverdediging en, als het wordt gebruikt, moet je er voor zorgen het te doen op de manier die het minste lijden veroorzaakt.

Maar waar bestaat zelfverdediging uit? Malatesta beweert dat de onderdrukten en uitgebuitenen altijd in een situatie van zelfverdediging zijn en het gebruik van geweld dus gerechtvaardigd is, onder voorwaarde dat er voor wordt gezorgd dat het menselijk lijden wordt geminimaliseerd.

Hij neemt een tussenpositie in tussen de terrorist en de pacifist, die volgens hem beide op gelijke resultaten uit komen: "de eerste zou niet aarzelen de halve mensheid te vernietigen zo lang het idee maar zegeviert; de laatste zou eerder bereid zijn de gehele mensheid onder het juk van zwaar lijden te laten dan een principe te overtreden".

Al in 1907 had Malatesta twijfels geuit over het revolutionaire vermogen van puur syndicalistische vakbonden en tactieken (niet dat dit hem er van weerhield om actief deel te nemen aan de strijd van de Italiaanse vakbonden in de vroege jaren '20). Een algemene staking zou niet genoeg zijn om af te rekenen met de kapitalisten tenzij het een springplank voor een opstand was, omdat het al snel tot een algemene hongersnood onder de arbeiders zou leiden voordat de kapitalisten zouden toegeven.

Hij zag dat vakbonden zonder de constante instroom van revolutionaire ideeën hun militantie zouden kwijtraken. Hun natuurlijke rol is de arbeidersklasse te verdedigen in het hier en nu. Als zodanig moeten ze omgaan met de maatschappij zoals die bestaat, waarbij lange-termijn doelen worden opgeofferd aan korte-termijn resultaten. Zijn argumenten lijken geldig als je kijkt naar SIPTU! Zelfs de vooroorlogse Spaanse CNT behield de militantie waarschijnlijk door constante druk van de anarchisten en zelfs toen was er een betekenisvol reformistisch element in de CNT.

Het boek bevat zijn belangrijke brieven waarin hij de pro-geallieerde anarchisten (in de eerste wereldoorlog) bekritiseert en ook een artikel waarin hij ingaat op Kropotkin's denken. Hij is kritisch op een opbouwende wijze. Hij denkt dat Kropotkin overdreven optimistisch is geweest en dat zijn pogingen om het anarchisme een wetenschappelijke basis te geven misplaatst waren. Ik denk dat hij op beide punten gelijk had, iedere poging om zulke zekerheid op te leggen aan een sociale ideologie zoals fysici hebben over de zwaartekracht zal waarschijnlijk falen en is waarschijnlijk gevaarlijk. Kwesties van de mensheid zijn heel wat ingewikkelder en dynamischer dan die van atomen.

Het anarchisme is niet de moeite waard omdat het natuurlijk is, zoals Kropotkin probeerde te bewijzen; het is de moeite waard eenvoudigweg omdat het goed zou zijn te leven in een anarchistische maatschappij.

James O'Brian

Nederlandse vertaling van Malatesta: Life & Ideas uit Workers Solidarity #75, March 2003

Translation by a-infos-nl