Es urgente la recomposición y rearticulación de la militancia política en luchas sociales, el trabajo político sin estar inserto en las luchas de nuestra clase carece de proyección y limita su posibilidad de antagonismo. La superación de la sociedad de clases, la abolición del Estado y la propiedad, la destrucción del capitalismo y del patriarcado comienza en el fortalecimiento de la organización popular, surge de la acción directa y anida en las comunidades organizadas. En este marco, nuestra organización política anarquista cumple cuatro años desde su fundación, nuestro compromiso con la lucha por la emancipación de la clase oprimida sigue intacto, nuestra tarea de enraizar el anarquismo en los sectores populares aún está pendiente, nuestra convicción en la organización y la acción directa es inclaudicable. A sacudirse la derrota, la desesperanza y la depresión post revuelta, hay un futuro que disputar.

Era otoño la última vez que entregábamos un posicionamiento público, allí advertíamos el duro invierno que se avecinaba, acentuado por la precarización de la vida que nos afecta como clase oprimida, hoy, en medio del periodo invernal, aquellas palabras han tomado un duro peso.

Recordemos el colapso hospitalario sufrido a comienzos de junio que afectó, especialmente, a bebés y niñxs contagiadxs con virus sincicial, situación que provocó la muerte de, al menos, 6 de ellxs, esta información es tremendamente cuestionable, ya que, una vez que las cámaras de televisión quitaron del foco la situación pediátrica, se dejaron de contar e informar los fallecimientos. Uno de los casos tuvo lugar en el puerto de San Antonio, donde una lactante falleció debido a la falta de camas críticas necesarias para la gravedad de su cuadro, sin embargo, tal disponibilidad de camas si existía y fue la nefasta gestión del Ministerio de Salud la que impidió el acceso a la misma, siendo cómplices del fallecimiento de la bebé y, como si lo anterior no fuese suficiente, el ministerio lanzaban afirmaciones macabras como que “era difícil (que la lactante) hubiese sobrevivido”, denotando una total falta de empatía con su familia y explicitando que la vida de lxs pobres a este gobierno no le interesa en lo más mínimo. Dentro de este marco, el gobierno que afirma tener un “compromiso por los cuidados” se ha negado a extender el posnatal de emergencia, protegiendo los intereses productivos y empresariales.

Pocas semanas después, tuvimos, en la zona centro-sur del territorio, vientos y lluvias que significaron inundaciones, deslizamientos de tierras, crecidas de ríos, muerte y destrucción de vidas humanas y no humanas. El drama vivido es consecuencia de la crisis ecológica que transita nuestro planeta, el cual, ha alcanzado temperaturas jamás registradas, produciendo escenarios que ponen en vilo la sostenibilidad de la vida. Como hemos señalado, la verdadera catástrofe es el capitalismo y el patriarcado, elementos estructurantes del sistema de dominación que mientras sigan en pie, sepultan nuestras posibilidades de construir una vida libre. Mientras tanto, en el territorio que habitamos, el patrón de acumulación vía extractivismo goza de buena salud y el gobierno progresista se ha encargado de que aquello continúe así. La revolución es el último freno de emergencia que tenemos para detener el avance de esta máquina enferma.

Por otro lado, la corrupción en el gobierno se ha hecho visible y estos adalides de las buenas prácticas, aquellos que serían “la tumba del neoliberalismo”, han utilizado el sistema subsidiario para enriquecerse de la manera más tramposa posible. El “caso Democracia Viva” es un claro ejemplo de cómo la oposición Estado y Mercado es artificial, es por ello que como organización política apostamos por superar ambos espacios de mercantilización y control de nuestras vidas y territorios. Ahora bien, no solo los partidos de gobierno están detrás de recursos públicos, también muchas organizaciones sociales que se han puesto en fila para recibir cargos administrativos, recursos y favores políticos a cambio de su total domesticación y la cancelación de la movilización. Esta orientación estatista y clientelar a lo que ha contribuido es a sostener las políticas represivas de la socialdemocracia, así como a extender la desorientación en el campo popular, dinamitando la autonomía de las organizaciones sociales y colocándolas en función de un gobierno que le abre las puertas al pinochetismo y a otras fuerzas reaccionarias.

La consolidación de la restauración conservadora avanza rampante, hace pocas semanas hemos sufrido, como clase oprimida, el lamentable fallecimiento de Jorge Salvo, quien durante la revuelta social sufrió la mutilación de uno de sus ojos, producto de la represión de la nefasta institución de los pacos. Jorge fue completamente abandonado por este gobierno que llegó a la Moneda prometiendo justicia, verdad, reparación y garantías de no repetición de las violaciones a los derechos humanos cometidas desde el 18 de octubre en adelante, sin embargo, Boric ha avanzado en un sentido completamente distinto: fortaleciendo la impunidad policial y promoviendo el olvido, cuestiones auspiciadas por la “Ley Naín-Retamal” y por la eliminación de la otrora “Plaza de la Dignidad”. Pero no solo en el gobierno se manifiestan estas pulsiones cavernarias, también en el Congreso, el cual, se encuentra legislando la “Ley Anti Toma” que no solo criminaliza a lxs habitantes de campamentos o a lxs peñis que ejercen control territorial en el Wallmapu, también faculta a los propietarios de tales terrenos a ejercer una “legítima defensa privilegiada”, posibilitando la formación de grupos paramilitares que atentan directamente contra estas legítimas luchas. El poder judicial no se queda atrás y pretende encarcelar por más de 150 años a Francisco del Solar y a más de 25 a Mónica Caballero, cuestión que da cuenta de una clara venganza judicial en castigo a sus posiciones y prácticas anarquistas. Finalmente, el nuevo Consejo Constitucional, dominado por la extrema derecha, pretende excarcelar a los agentes de Estado que han sido declarados culpables por los crímenes de lesa humanidad ocurridos durante la dictadura de Pinochet y también buscan restringir constitucionalmente el aborto en tres causales. Como vemos, el Estado en toda forma se posiciona en torno a la barbarie represiva. De la misma manera, las expresiones de xenofobia, racismo y nacionalismo abundan en nuestra clase, claro ejemplo de aquello es el asesinato de un migrante colombiano en situación de calle por parte de miembros de la Armada o el caso de esclavitud que afectó a ocho migrantes haitianos por parte del empresario Jaime Cabrera. Ambos hechos no concitaron mayor interés, no se desarrollaron manifestaciones espontáneas, ni “velatones”, dando cuenta del grado de descomposición que abunda en los sectores populares, es allí donde la disputa ideológica es apremiante.

Pero allí, en la cornisa, es donde aflora el conflicto y sus posibilidades. Es urgente la recomposición y rearticulación de la militancia política en luchas sociales, el trabajo político sin estar inserto en las luchas de nuestra clase carece de proyección y limita su posibilidad de antagonismo. La superación de la sociedad de clases, la abolición del Estado y la propiedad, la destrucción del capitalismo y del patriarcado comienza en el fortalecimiento de la organización popular, surge de la acción directa y anida en las comunidades organizadas. En este marco, nuestra organización política anarquista cumple cuatro años desde su fundación, nuestro compromiso con la lucha por la emancipación de la clase oprimida sigue intacto, nuestra tarea de enraizar el anarquismo en los sectores populares aún está pendiente, nuestra convicción en la organización y la acción directa es inclaudicable. A sacudirse la derrota, la desesperanza y la depresión post revuelta, hay un futuro que disputar.

A review of an outstanding book covering the anarchist movement from 1868 to 1939, discussing many issues which are still important to revolutionary anarchists. It was originally written for Workers Solidarity: A Green Syndicalist Webzine.

This is an outstanding overview of the anarchist movement. It covers the period from 1868 (the approximate beginning of revolutionary anarchism as a movement) to 1939 (the defeat of the Spanish Revolution and the beginning of World War II). While anarchism has been a world movement, this book only covers European and U.S. anarchism, which has inherent limitations (also, the author admits to only reading English). Further, the text does not discuss all tendencies which have been regarded as anarchist. It does not deal with individualist or market-oriented anarchisms, nor with anarchist-pacifism nor some other trends.

Instead it focuses on what has been referred to as revolutionary class-struggle anarchism, also called libertarian socialism or communism. Today some advocate anarchisms without revolution or the working class. However, Lucien van der Walt considers that “the broad anarchist tradition.” (van der Walt & Schmidt 2009; p. 19) Baker might agree with this, but would probably not go as far as van der Walt when he writes, “‘Class struggle’ anarchism, sometimes called revolutionary or communist anarchism, is not a type of anarchism; in our view it is the only anarchism.” (same; emphasis in original) In any case, this is the anarchism that Baker concentrates on, which in itself contains a host of internal conflicts and controversies.

Unlike some other books on this subject, Baker does not report on the lives and works of the most influential anarchists. Instead she is interested in the ideas and practices of the movement as such. This involves an effort to research what members of the movement—influential writers but also ordinary militants—were doing and saying. She tries to reconstruct the basic trends within anarchism during this period (in Europe and the U.S.), to draw them out and rationally discuss them.

Anarchism does not have an official, orthodox, philosophy, comparable to the “dialectical materialism” of Marxism. But, as Baker summarizes, “The central argument of this book is that…anarchists…were grounded in a theoretical framework—the theory of practice—which maintained that, as people engage in activity, they simultaneously change the world and themselves…the anarchist commitment to the unity of means and ends.” (p. 10)

In philosophy this is often called “praxis,” a Greek word meaning practice-integrated-with-theory, as opposed to superficially empirical practice. As Baker knows, this was a fundamental aspect of Karl Marx’s method, developed out of the dialectical theory of G.W.F. Hegel. Michael Bakunin, a “founder” of revolutionary anarchism, also studied Hegel’s philosophy. A number of philosophers have considered the implications of focusing on humanity as actively productive, consciously interacting with objective reality, simultaneously changing the world and themselves. (Bernstein 1971; Price 2014)

Controversies Among Anarchists

The book begins with the origins of the anarchist movement as an anti-statist wing of working class socialism. It reviews the values and basic strategies of anarchist anti-capitalism. This focuses on “direct action” by workers and the oppressed against the bosses and the state. Direct action included strikes, boycotts, tenant strikes, and civil disobedience. But anarchists also established schools for children and adults, community libraries, popular theaters, and sports clubs.
“Anarchism…emerged in parallel with, and opposition to, various forms of state socialism.” (p. 141) Baker goes through anarchists’ reasons for rejecting parliamentarianism as well as Leninist revolutionary replacement of the existing state with a new (dictatorial) one. The state is a centralized, bureaucratic, hierarchical institution, standing over and above the rest of society, serving the interests of an exploitive minority. It cannot be used to build a classless, stateless, and non-oppressive society, whatever Marxists may think. She points out, correctly, that the program of state socialism in practice can only end in state capitalism.

While revolutionary anarchists agreed on certain fundamental commitments, they also had a number of disagreements. “Broadly speaking the anarchist movement can be divided into two main strategic schools of thought: insurrectionist anarchism and mass anarchism.” (p. 171) (These were not terms used at the time, but were later assigned by van der Walt.) There was a great deal of overlapping of the schools in actual practice by individuals and groups; these are “pure types.” (“Insurrectionism” has also been called “terrorism” by some, “guerrilla warfare” by others.)

The “insurrectionists” built little groups, which fluctuated in composition, and were associated—if at all—in loose networks. They were regarded as “anti-organizationalists,” although they put out newspapers and had networks. They engaged in violent actions by individuals or small groups against the government or capitalist enterprises, sometimes against individual politicians or businesspeople or just random citizens (eventually called “propaganda of the deed”). By such methods they hoped to trigger social revolution.

The “mass anarchists” (I would have preferred “mass struggle anarchists”) wanted big associations, such as labor unions, community groups, anti-war organizations. These would be radically democratic, militant, and independent of capitalist institutions. This type of anarchist was often “dual-organizationalist,” being for specific organizations of anarchists which would work inside and out of larger mass organizations. Their goal was to build popular struggles by workers and every other oppressed group, initially around immediate reform issues, but eventually leading to a social revolution.

Baker clearly comes down against insurrectionist anarchism due to its 150 years of failure. It is true that mass struggle anarchism also has not succeeded in making the revolution. But it has led to large unions in a number of countries, big anarchist federations, and significant military struggles. This is not enough—nothing short of a successful revolution is enough—but it has been more than insurrectionism has done.

Baker is fully aware that anarchist-socialist revolution must include all the oppressed and exploited, with concerns which overlap with class issues but also are distinct. This includes women, African-Americans, and so on. (But she does not discuss ecological issues.) “We must…struggle against all forms of oppression simultaneously. The self-emancipation of the working classes can only be achieved through intersectional class struggle.” (p. 359)

This included support for national liberation struggles against imperialist domination (which is very different from taking sides in wars in which both sides are imperialists). “For anarchists, this commitment to universal human solidarity entailed an opposition to imperialism and colonialism and the support of anti-colonial national liberation movements….According to Maximoff, ‘the anarchists demand the liberation of all colonies and support every struggle for national independence….’ The main goal of national liberation movements—emancipation—could only be achieved through the methods of anarchism, rather than the establishment of a new state.” (pp. 109—110) That is quite contrary to the belief of many ignorant anarchists today that anarchism is opposed to national self-determination. (Many anarchists reject support for the Ukrainian people against Russian imperialist aggression on this false ground.)

Syndicalist Anarchism

However, for Baker, this “intersectionality” does not deny the importance of the working class. This class has a central role in the total process of production and therefore has potentially great strategic power. This leads to her discussion of syndicalism. “All forms of syndicalist anarchism argued that workers should form federally structured trade unions that engaged in direct action and were independent of political parties….to pursue the double aim of winning immediate improvements in the present and overthrowing capitalism…in the long term.” (p. 279)

She divides “syndicalist anarchism” into three types: “revolutionary syndicalism,” “syndicalism-plus,” and “anarcho-syndicalism.” In her categorizing, revolutionary syndicalism would be open to all workers in their shop or industry, regardless of whether they were anarchists. Anarchist militants would seek to make the union as worker-run and militant as possible, with no association with any political party or tendency.

Syndicalism-plus (a term she took from Iain McKay) also had an “open” membership and would be non-affiliated to any political grouping. While anarchists would not try to take over the unions, they would not dissolve in them either. They would still form their own specific anarchist organization, to work inside and outside the syndicalist union. Anarcho-syndicalism, in her conception, would explicitly commit its unions to anarchist revolution. Probably this would be written into their constitutions. Baker reviews the arguments pro and con for the different versions of syndicalist anarchism. She notes that the distinction between revolutionary syndicalism and anarcho-syndicalism has become blurred (which she largely blames on Rudolf Rocker).

As mentioned, Baker says that syndicalist anarchists (in contrast to insurrectionist anarchists) “pursue the double aim of winning immediate improvements in the present….” However, she makes one exception: “One reform that mass anarchists consistently opposed was universal suffrage within existing capitalist states…included women’s suffrage….” (p. 237) I don’t doubt her accuracy but I think this is as aspect of anarchist sectarian over-purity.

I am thinking of the struggle for the right to vote for African Americans in the early ‘60s. Undoubtedly, there was the conscious aim of the liberal wing of the U.S. capitalist class to co-opt the mass movement and channel it into the Democratic Party . And the Black leadership was agreeable to this. On the other hand, the actual struggle involved massive civil disobedience (law-breaking) and independent organizing. The goal of being allowed to vote was also a valid goal. It meant that Black people would no longer be second class citizens. It is better to live under a bourgeois democracy than under a racist and semi-fascist tyranny (which is what the segregationist South was). This does not deny the need for anarchists to point out the limitations of bourgeois representative democracy, which would not really free the Black population from the bottom of society. (Another example of sectarian inflexibility is the syndicalist anarchists rejection of “joining reformist unions.” [p. 273] Carried out consistently, it would limit their ability to reach the mass of workers.)

Baker’s last chapter before concluding is about organizational dualism. This is the idea that anarchists should organize themselves, or at least those with whom they are in substantial agreement. And this organized minority should become part of broader organizations and movements, including but not limited to, unions. She reviews the history from Bakunin’s “Brotherhoods,” to the syndicalists’ concept of the “militant minority,” to the “Platform” of Makhno and Arshinov, to Malatesta’s ideas, and so on. Such political organization would be different from the Leninist concept of the centralized vanguard party. It would not aim at taking power for itself or establishing its own state. Its only aim was to encourage the workers and oppressed to organize themselves and reorganize society by themselves. To help people change the world as they change themselves.

References

Baker, Zoe (2023). Means & Ends: The Revolutionary Practice of Anarchism in Europe and the United States. Chico CA: AK Press.

Bernstein, Richard J. (1971). Praxis and Action; Contemporary Philosophies of Human Activity. Philadelphia PA: University of Pennsylvania Press.

Price, Wayne (2014) “Anarchism and the Philosophy of Pragmatism.” https://theanarchistlibrary.org/library/wayne-price-anarchism-and-the-philosophy-of-pragmatism

van der Walt, Lucien, & Schmidt, Michael (2009). Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism.
Oakland CA: AK Press.

*written for Workers Solidarity: A Green Syndicalist Webzine

Sommerzeit ist Reisezeit, und das Reisen erweitert den Blick über die begrenzte Sicht des eigenen Horizonts hinaus. Auch uns hat das Reisefieber ergriffen, und wir möchten mit der aktuellen espero-Sommerausgabe (espero #7) unsere Leser:innen zu einer virtuellen Reise durch die Kultur der gelebten bzw. angestrebten Anarchie einladen.

espero, Nr. 7, Juli 2023, 306 Seiten, zahlreiche Illustrationen, /archiv/espero_NF_007_2023-07.pdf

Unsere Reise beginnt mit einem multimedialen Beitrag von Jochen Schmück über das anarchische Kulturphänomen der Cumbia, einem aus Lateinamerika stammenden Musik- und Tanzgenre, das als Produkt des kulturellen Widerstandes unterdrückten Gesellschaftsgruppen eine Stimme und Identität verleiht. Ihre Botschaft der gelebten Anarchie ermutigt uns, die in der Cumbia-Kultur gemachten Erfahrungen von Freiheit und Solidarität auch auf andere Lebensbereiche zu übertragen.

Gemessen am Ideal gesamtgesellschaftlicher Entwürfe werden solche Übertragungen immer bruchstückhaft und provisorisch bleiben. Das spricht aber nicht gegen libertäre Alltagspraxis. Vielmehr – so führt Tomás Ibáñez aus – verweist es den Anarchismus auf eine selbstkritische Überprüfung seiner theoretischen Grundannahmen. Dem folgt ein Interview von Amador Fernández-Savater, in dem Ibáñez seine eigenen anarchistischen Wurzeln aufzeigt und mit seinem Interviewer über die subversiven Lehren des Pariser Mai 1968 diskutiert.

Einige Jahre zuvor hatte eine Gruppe italienischer Antifaschisten den spanischen Vizekonsul des Franco-Regimes entführt. Mimmo Pucciarelli und Amedeo Bertolo lassen die spektakuläre Aktion Revue passieren, sprechen über ihre Hintergründe und ihren späteren Stellenwert für die Verbreitung anarchistischer Ideen.

Als politische Theorie musste sich der Anarchismus schon immer im öffentlichen Widerstreit behaupten. Stephan Krall führt uns zurück bis ins ausgehende 18. Jahrhundert und rekonstruiert die Auseinandersetzung zwischen William Godwin und Thomas Malthus.

Dem experimentellen Verwirklichungssozialismus von Gustav Landauer und dessen sozial-ökologisch immer noch aktuellen Botschaften spürt Sieg¬bert Wolf nach. Seine Untersuchung ist ein weiteres Beispiel für die wegweisende Kraft, die aus einem libertären Schweifen durch Raum und Zeit erwachsen kann.

Aber auch auf einer ganz grundsätzlichen Ebene sind spezifische Raum- und Zeitverständnisse prägend für anarchistische (Anti-)Politik. Dies arbeitet Ferdinand Stenglein heraus, wobei er ebenfalls auf Gustav Landauer, aber auch auf Protagonist:innen wie Peter Kropotkin oder Charlotte Wilson rekurriert.
Auf der nächsten Etappe unserer virtuellen Reise gelangen wir zu einem Ereignis, das in diesen Monaten sein 100-jähriges Jubiläum verzeichnet: Die Besetzung des Ruhrgebietes durch französische und belgische Truppen im Jahr 1923 infolge nicht geleisteter deutscher Reparationszahlungen. Jule Ehms zeichnet die Positionierung der anarchosyndikalistischen Freien Arbeiter-Union Deutschlands nach. Als nahezu einzige Gruppierung innerhalb der deutschen Arbeiter:innenbewegung unterlag die FAUD nicht der aufwallenden Volks- und Gemeinschaftsideologie und hielt auch im sog. „Ruhrkampf“ an einer konsequenten Klassenperspektive mit inter- und antinationalistischer Ausrichtung fest.

Rolf Raasch legt den Schwerpunkt seines Beitrages auf die politische Theoretikerin Hannah Arendt. Deren Rehabilitierung des Rätesystems als soziale Organisationsform basisdemokratischen Aufbruchs entfaltet eine analytische Kraft, wie sie selbst in anarchistischen Revolutionstheorien nicht häufig zu finden ist.

Als vorläufige Endstation – wie sollte es unter libertären Vorzeichen anders sein? – gelangen wir wieder in unsere unmittelbare Gegenwart zu den sich in ihr stellenden Aufgaben. Eleanor Finley inspiriert uns mit einem Bericht über neue kommunale Bewegungen in den USA, die anarchistische Ideen in pragmatischen Politikformen artikulieren, um Menschen vor Ort eine Selbstorganisation ihrer Bedürfnisse zu ermöglichen.

Am Anfang selbst der größten Reise steht immer ein erster Schritt. Um ihn und alle weiteren gehen zu können, brauchen wir die Kraft der Zuversicht. Das gilt nicht zuletzt für unseren Aufbruch in eine neue Kultur der Freiheit, Solidarität und Anarchie.

Auch die beiden Buchrezensionen, mit denen wir diese espero-Sommerausgabe beschließen, stehen jede auf ihre Art für die Einsicht, dass eine humane und selbstbestimmte Zukunft nur durch den mentalen Gehalt der Hoffnung und durch unser gemeinsames Handeln in der Welt entstehen kann.
Wieder möchten wir uns bei unseren Autor:innen und allen anderen Menschen bedanken, ohne deren Hilfsbereitschaft und Einsatz die Herausgabe dieser Zeitschrift gar nicht möglich wäre.

Das espero-Redaktionskollektiv:
Markus Henning, Jochen Knoblauch, Rolf Raasch und Jochen Schmück
in Berlin, Frankfurt am Main und Potsdam

Το κείμενο που ακολουθεί καταθέτει σκέψεις, προβληματισμούς και αναγκαιότητες για την επιτακτική, οργανωτική ανασυγκρότηση του αναρχικού κινήματος στον ελλαδικό χώρο. Οι προτάσεις και τα σημεία κριτικής κατατίθενται στα πλαίσια ενός ευρύτερου πολιτικού, κινηματικού διαλόγου. Οι θέσεις που διατυπώνονται δε γράφονται με τον σκοπό της αλαζονικής υπόδειξης, που θα άρμοζε ίσως σε κάποιον ινστρούχτορα, παρά τον δηκτικό τόνο σε αρκετά σημεία (ο σκοπός είναι η παρακίνηση σε ενεργή συμμετοχή και οργάνωση για το ξεπέρασμα των υπαρχόντων πολιτικών και οργανωτικών σκοπέλων). Οι θέσεις αυτές αποτελούν διαπιστώσεις του γράφοντος, σημεία κριτικής (άρα και αυτοκριτικής) και σχηματικές προτάσεις που αφορούν την οργανωτική ανασυγκρότηση του αναρχικού κινήματος στην Ελλάδα.

Η ανάγκη για restart του οργανωμένου αναρχισμού στην Ελλάδα

Ευριπίδης Καλτσάς

Το κείμενο που ακολουθεί καταθέτει σκέψεις, προβληματισμούς και αναγκαιότητες για την επιτακτική, οργανωτική ανασυγκρότηση του αναρχικού κινήματος στον ελλαδικό χώρο. Οι προτάσεις και τα σημεία κριτικής κατατίθενται στα πλαίσια ενός ευρύτερου πολιτικού, κινηματικού διαλόγου. Οι θέσεις που διατυπώνονται δε γράφονται με τον σκοπό της αλαζονικής υπόδειξης, που θα άρμοζε ίσως σε κάποιον ινστρούχτορα, παρά τον δηκτικό τόνο σε αρκετά σημεία (ο σκοπός είναι η παρακίνηση σε ενεργή συμμετοχή και οργάνωση για το ξεπέρασμα των υπαρχόντων πολιτικών και οργανωτικών σκοπέλων). Οι θέσεις αυτές αποτελούν διαπιστώσεις του γράφοντος, σημεία κριτικής (άρα και αυτοκριτικής) και σχηματικές προτάσεις που αφορούν την οργανωτική ανασυγκρότηση του αναρχικού κινήματος στην Ελλάδα.

Είναι γεγονός ότι κατά την προεκλογική περίοδο μεγάλο τμήμα της κοινωνίας έχει τα αυτιά και τα μάτια του ανοιχτά, για να ακούσει προτάσεις και προγράμματα που θεωρητικά μπορούν να αλλάξουν ή να βελτιώσουν τη ζωή του. Αυτές τις προτάσεις βέβαια τις στηρίζει ή τις επικυρώνει μέσω της ανάθεσης που συνεπάγεται η απάτη των αστικών εκλογών, χωρίς να μετέχει ενεργά στις πολιτικές εξελίξεις. Άλλωστε, οι ριζικές κοινωνικές αλλαγές προϋποθέτουν ανατροπή όχι μόνο στο πολιτικό, αλλά και στο οικονομικό πεδίο, που καθορίζει το πρώτο. Αυτές οι αλλαγές δεν μπορούν να συμβούν με ειρηνικά και θεσμικά μέσα, γιατί η άρχουσα τάξη δεν είναι διατεθειμένη να απολέσει αμαχητί τα υλικά της προνόμιά που της εξασφαλίζει το καπιταλιστικό σύστημα και ο πολιτικός του θεματοφύλακας, δηλαδή το κράτος. Αυτές οι αλλαγές, δηλαδή η αναμόρφωση του συνόλου των κοινωνικών και παραγωγικών σχέσεων, μπορούν να υλοποιηθούν μόνο μέσω της επαναστατικής βίας των καταπιεσμένων. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η οργάνωση της κοινωνικής επανάστασης και καθοριστικός ο ρόλος της επαναστατικής εμπροσθοφυλακής.

Κατά την προεκλογική περίοδο, βέβαια, διαμορφώνεται ένα πολιτικό πλαίσιο που επιτρέπει στους αναρχικούς να απευθύνουν στοχευμένα και συνολικά τις δικές τους προτάσεις προς την εργατική τάξη (κάτι που κάνουν βέβαια καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου), χαράσσοντας μια γραμμή ρήξης με τους αστικούς θεσμούς και την ανάθεση, αποσκοπώντας να αποσπάσουν την εργατική τάξη από τις Σειρήνες της αστικής πολιτικής (ειδικά από τα νύχια της σοσιαλδημοκρατίας που στρατηγικά ενσωματώνει και απονεκρώνει τα κινήματα), καλώντας τη σε ενεργητική αποχή και συμμετοχή στους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες.

Τα περισσότερα αστικά και ρεφορμιστικά κόμματα έχουν εξασφαλισμένη μια ορατότητα στην κοινωνία τόσο λόγω των οικονομικών όσο και λόγω των οργανωτικών τους πόρων (ανάλογα με την περίπτωση). Οι αναρχικοί έχουν άραγε κάποια πολιτική ορατότητα αυτήν τη στιγμή στην κοινωνία; Πού ακριβώς καλούμε να οργανωθεί η εργατική τάξη; Είμαστε καταρχήν εμείς ως αναρχικοί οργανωμένοι ή επαρκώς οργανωμένοι; Έχουμε συστηματική και συνεπή παρέμβαση, κατατεθειμένες προτάσεις και πρόγραμμα που ανταποκρίνεται στις ανάγκες, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας; Αυτά είναι κρίσιμα ερωτήματα που πρέπει άμεσα να απαντήσουμε με ανάλογο πολιτικό σχεδιασμό και πράξεις κατά το προσεχές διάστημα. Είναι χρόνιες ελλείψεις του αναρχικού κινήματος στην Ελλάδα. Δεν ανακύπτουν απλώς λόγω του σοκαριστικού αποτελέσματος των πρόσφατων εκλογών.

Αυτήν τη στιγμή ο αναρχικός χώρος είναι κατακερματισμένος και αποδιοργανωμένος. Όπως ανοργάνωτη είναι και η εργατική τάξη στην Ελλάδα. Η οργανωτική κατάσταση του αναρχικού χώρου αυτήν τη στιγμή δεν του επιτρέπει να παρεμβαίνει στην κεντρική πολιτική σκηνή και στην καθημερινή ταξική πάλη με καθοριστικούς όρους, ώστε να συμπαρασύρει και να οργανώσει σε μαχητική και επαναστατική κατεύθυνση τμήματα της εργατικής τάξης. Οι ρεφορμιστικές αυταπάτες που καλλιέργησε ο ΣΥΡΙΖΑ, η σκληρή κρατική καταστολή και οι διώξεις, η ένταση της οικονομικής πίεσης και των υλικών απαιτήσεων της καθημερινής ζωής, που οδηγούν και στον περιορισμό του ελεύθερου χρόνου, όπως και η αλλοτρίωση που συνεπάγεται η ιδεολογική και πολιτιστική κυριαρχία της αστικής τάξης έχουν αναμφισβήτητα επηρεάσει τον αναρχικό χώρο, προκαλώντας του φθορά.

Ο αναρχισμός είναι ιστορικά και κοινωνικά συνδεδεμένος με την εργατική τάξη. Αποτελεί οργανωμένο κίνημα της εργατικής τάξης που αγωνίζεται για την κοινωνική απελευθέρωση. Όσο ο αναρχικός χώρος στην Ελλάδα εξακολουθεί να λειτουργεί κατά τα παραδεδεγμένα οργανωτικά μοντέλα, θα συναντά τεράστιες δυσκολίες, για να καταστεί επιδραστική η παρέμβασή του στην κοινωνία. Τα δίκτυα προσωπικών σχέσεων και η εναλλακτική ψυχαγωγία/διασκέδαση/κοινωνικοποίηση δε συνιστούν οργανωτικές προτάσεις. Από μόνα τους συνθέτουν μια αλλοτριωμένη, μικροαστική πραγματικότητα, που δεν μπορεί να δράσει προωθητικά για τους αγώνες. Εξίσου ανεπαρκής είναι, όμως, και η οργανωτική μορφή των απομονωμένων, ολιγομελών ομάδων συγγένειας, που πολλές φορές αποτελούν την πολιτική επίφαση μιας παρέας φίλων. Η οργανωτική ανασυγκρότηση των αναρχικών προϋποθέτει την υπέρβαση αυτών των οργανωτικών μορφών. Προϋποθέτει την υπέρβαση του παραδοσιακού πολιτικού κυττάρου του οργανωμένου αναρχικού χώρου στην Ελλάδα, δηλαδή των ομάδων συγγένειας. Όσο παραμένουμε προσκολλημένοι σε αυτήν την οργανωτική μορφή, τόσο θα συντηρούμε τα δίκτυα των προσωπικών σχέσεων, τον ενδοκινηματικό ανταγωνισμό ή τον «πρωταθλητισμό» συλλογικοτήτων (και την πολλές φορές κενή κοινωνικού ενδιαφέροντος, οπορτουνιστική αυτοπροβολή τους που γίνεται για λόγους αυτοσυντήρησης), τον σεχταρισμό ή τον ηγεμονισμό, τις άτυπες ιεραρχίες και τις ιδιοκτησιακές λογικές που ενυπάρχουν συχνά στις ομάδες συγγένειας.

Η παρέμβαση των αναρχικών στοχεύει στην εργατική τάξη. Έχουμε καθίσει, όμως, να αναλύσουμε επαρκώς το ταξικό υποκείμενο στο οποίο απευθυνόμαστε, τις κατηγοριοποιήσεις του και την πραγματικότητα που βιώνει; Έχουμε επεξεργαστεί την ταξική σύνθεση και την πραγματικότητα των μελών του ελλαδικού αναρχικού κινήματος; Ή λειτουργούμε μέσω θεωρητικών αυτοματισμών; Προτού, σκιαγραφήσουμε το ταξικό-επαναστατικό υποκείμενο στο οποίο απευθυνόμαστε και το οποίο θέλουμε να οργανώσουμε με όρους οριζοντιότητας και άμεσης δημοκρατίας, είναι αναγκαίο να πετύχουμε την εσωτερική, ταξική σύγκλιση και ομοιογένεια του εγχώριου αναρχικού κινήματος. Έτσι, η προσέγγιση και η παρέμβασή μας στην εργατική τάξη θα είναι ξεκάθαρη, ειλικρινής και πιο αποτελεσματική. Είναι αναγκαίο να συνθέσουμε τις πολλές και διαφορετικές πραγματικότητες που βιώνουμε ως καταπιεζόμενα ταξικά υποκείμενα σε μία ολότητα. Να έχουμε επίγνωση της πραγματικότητας που βιώνει ο σύντροφος και η συντρόφισσά μας αλλά και ο άνθρωπος στον οποίο απευθυνόμαστε.

Έχοντας αυτά κατά νου θα πρέπει να προσαρμόσουμε τη λειτουργία και την καθημερινότητα των αναρχικών σχηματισμών και ομαδοποιήσεων στις ανάγκες της εργατικής τάξης, δίνοντας τη δυνατότητα για την ανάπτυξη της πολιτικής συγκρότησης και της συνειδητής, ενεργής και ισότιμης συμμετοχής των μελών. Ένα τέτοιο σημαντικό βήμα προϋποθέτει την «ενηλικίωση» του αναρχικού χώρου. Είναι μια συνθήκη που επιτάσσει τους αναρχικούς να κοιτάξουν και εκτός των κύκλων της πανεπιστημιακής νεολαίας, χωρίς να την απαξιώνουν βέβαια. Αυτό είναι ένα αναγκαίο βήμα, διότι γεννώνται σημαντικά λειτουργικά προβλήματα, όταν η δράση μιας ομάδας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα ευμετάβλητο κοινωνικό υποκείμενο, πόσο μάλλον όταν εργαλειοποιεί, έστω και ακούσια, τη συμμετοχή του.

Για να περιορίσουμε και να εξαλείψουμε τις «διαφορές ταχυτήτων» είναι απαραίτητο να διαμοιραστούν οι γνώσεις και η εμπειρία προς το σύνολο των μελών μιας αναρχικής οργάνωσης. Να πολεμήσουμε μέσα στις οργανώσεις μας τον καταμερισμό εργασιών που μιμείται τα καπιταλιστικά πρότυπα και να άρουμε τον διαχωρισμό διανοητικής και χειρωνακτικής εργασίας, αλλά και την εξειδίκευση, που άλλοτε γεννά προνόμια και άλλοτε βεβαρυμμένες ευθύνες. Να δοθεί χρόνος για συλλογικό πολιτικό διάλογο, ανταλλαγή και σύνθεση απόψεων για την πολιτική ζύμωση και την πολιτική συγκρότηση των μελών. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει ισορροπία και διαλεκτική σχέση μεταξύ θεωρίας και πράξης, ώστε να μην εκπέσουμε ούτε στον βερμπαλισμό ούτε στον ακτιβισμό.

Ήδη από τώρα πρέπει να εργαστούμε σκληρά στο εσωτερικό των αναρχικών ομάδων, για τη δημιουργία μιας συλλογικής, κινηματικής, συντροφικής κουλτούρας αγώνα, που θα προάγει την αλληλεγγύη, την αλληλοβοήθεια, την ενσυναίσθηση και την κατανόηση, τη δέσμευση, τη συνέπεια και την αυτοπειθαρχία. Να δημιουργήσουμε, δηλαδή, έναν νέο, ελευθεριακό ανθρωπολογικό τύπο, τον οποίο δε θα διαμορφώσουμε, όμως, σε εργαστηριακές συνθήκες για τον ασφαλή μας μικρόκοσμο και τις αποκομμένες μας «νησίδες ελευθερίας». Αυτός ο ανθρωπότυπος του αναρχικού αγωνιστή-συντρόφου μπορεί να οικοδομηθεί μόνο μέσα στις διεργασίες και την εξέλιξη των κοινωνικών και ταξικών αγώνων.

Σε αυτά τα πλαίσια είναι χρήσιμο να οριστεί και η σχέση μας με τις κυρίαρχες ή τις εναλλακτικές πολιτιστικές εκφράσεις, που επιδρούν σε μεγάλο βαθμό στη φυσιογνωμία των πολιτικών υποκειμένων, των οργανωτικών τους μορφών και των μέσων πάλης τους. Ένας πολιτικός χώρος που έχει αξιώσεις για την επαναστατική ανατροπή του κυρίαρχου συστήματος δεν μπορεί να ορίζεται -σε καταλυτικό βαθμό- από πρότυπα και συμπεριφορές που αποτελούν αντανάκλαση νοσηρών στοιχείων του καπιταλιστικού συστήματος, έστω κι αν πλασάρονται ως εναλλακτικά και μαχητικά, με στόχο την αφομοίωση και την αλλοτρίωση τμημάτων της νεολαίας. Δεν μπορούμε να «τρέχουμε» πίσω από υποκουλτούρες που διαμόρφωσε περίτεχνα το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα στα πλαίσια του πολιτιστικού του «εκσυγχρονισμού» και της στρατηγικής ενσωμάτωσης, αποβλάκωσης και διαίρεσης των μαζών. Πρέπει να χτίσουμε ως αντίβαρο στην κυρίαρχη κουλτούρα τη δική μας ελευθεριακή κουλτούρα η οποία θα είναι έμπρακτα συνυφασμένη με την οργάνωση, τον αγώνα και την επαναστατική υπόθεση. Αλλά ακόμα και αν η προσέγγιση νέων συντρόφων/συντροφισσών γίνεται με όρους περισσότερο πολιτιστικούς και κοινωνικούς, παρά πολιτικούς, στο εσωτερικό της πολιτικής συνέλευσης πρέπει να προβλέπεται η ελευθεριακή διαπαιδαγώγηση των νέων μελών με βάση τις αρχές και τις αξίες του αναρχισμού.

Ας γυρίσουμε πίσω στο ζήτημα της απαιτούμενης πολιτικής ορατότητας των αναρχικών για την οργανωμένη κοινωνική τους παρέμβαση. Δεδομένης της τωρινής κατάστασης αποδιοργάνωσης του αναρχικού χώρου στην Ελλάδα, η δημιουργία μιας ειδικής αναρχικής οργάνωσης, μιας συνεκτικής αναρχικής κομμουνιστικής φεντεραλιστικής οργάνωσης με πανελλαδική δράση και όσο το δυνατόν μαζικότερη συμμετοχή και συνεχή παρέμβαση καθίσταται αρκετά δύσκολο εγχείρημα. Δε σημαίνει, όμως, ότι δεν πρέπει να αποτελεί καίριο οργανωτικό ζήτημα για την πολιτική αναβάθμιση των αναρχικών της ταξικής πάλης, των αναρχικών που συναρτούν το πρόταγμα της κοινωνικής απελευθέρωσης, του ελευθεριακού κομμουνισμού, με τη διακριτή πολιτική οργάνωση των αναρχικών και την οργάνωση της παρέμβασής τους στο ταξικό κίνημα. Με βάση τους υφιστάμενους οργανωτικούς πόρους ένας σταθερός συνασπισμός αναρχικών ομάδων μπορεί αυτήν τη στιγμή και πρέπει να συγκροτήσει μια διακριτή ελευθεριακή αντιπολίτευση στον δρόμο. Να βρει κοινά σημεία, θέσεις και στόχους και να σχεδιάσει μια κοινή τακτική για καίρια ζητήματα της ταξικής πάλης (π.χ. εργατικοί αγώνες/συνδικαλισμός, αντιπολεμικό κίνημα/αντι-ιμπεριαλισμός, αντιφασισμός). Να ενωθούν στον δρόμο αναρχικές ομάδες, που έχουν στραμμένο το βλέμμα προς την κοινωνία και αναφέρονται στην ταξική πάλη, υπό το πλαίσιο ενός μετωπικού σχηματισμού αναρχικών, που θα διεκδικεί δημόσια την πολιτική του ορατότητα, την αυτοτέλεια και την προπαγάνδιση των θέσεών του στην κοινωνία. Ένα τέτοιο μετωπικό σχήμα αναρχικών μπορεί να αποτελέσει το πρόπλασμα της, αναγκαίας, ειδικής αναρχικής οργάνωσης σε μεταγενέστερο στάδιο.

Η ειδική αναρχική οργάνωση που απαιτείται για την ανασυγκρότηση και την αναβάθμιση του αναρχικού κινήματος καλείται να ξεπεράσει τους σκοπέλους και τα όρια του αφορμαλισμού και των ομάδων συγγένειας. Γι’ αυτούς τους λόγους δεν μπορεί να είναι συνδεδεμένη με οργανωτικές μορφές που έδειξαν τα όριά τους κατά το προηγούμενο διάστημα. Η νέα αναρχική κομμουνιστική οργάνωση μελών θα πρέπει να συγκροτείται με άξονες την θεωρητική και τακτική ενότητα, τη συλλογική υπευθυνότητα και την ομοσπονδιακή της δομή, αξιοποιώντας τον θεωρητικό πλούτο της πλατφορμιστικής και εσπεσιφιστικής παράδοσης, που επεξεργάστηκαν επισταμένα τη στρατηγική του οργανωτικού δυισμού, μια στρατηγική για την οργανωμένη παρέμβαση των αναρχικών στο εργατικό κίνημα, τους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες. Η ειδική αναρχική οργάνωση θα πρέπει ενθαρρύνει και να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για οργάνωση και αγώνα σε κάθε πεδίο της ταξικής πάλης. Να επιχειρήσει να βρει νέες μεθόδους και μορφές κοινωνικής και ταξικής παρέμβασης και αν είναι απαραίτητο να αναπλαισιώσει τις παλαιότερες, ώστε να ανταποκρίνονται αποτελεσματικότερα στη σημερινή πραγματικότητα. Ωστόσο, χωρίς την ύπαρξη και τη μαζικοποίηση των κοινωνικών και ταξικών οργανώσεων της εργατικής τάξης, η ειδική αναρχική οργάνωση αποδυναμώνεται και «βραχυκυκλώνει» ως λογικόν, ακριβώς επειδή ανατροφοδοτείται από αυτές τις οργανώσεις, καθώς η δράση της είναι άμεσα συνυφασμένη με τη δράση αυτών των σχηματισμών, στους οποίους οφείλει να παρεμβαίνει και να τους ριζοσπαστικοποιεί με τις ελευθεριακές ιδέες και πρακτικές, ώστε να κινηθούν σε επαναστατική κατεύθυνση.

Το βλέμμα και οι παραστάσεις μας θα πρέπει να στρέφονται προς την κοινωνία, όχι στον ασφαλή, εσωτερικό μας μικρόκοσμο. Η σημερινή συγκυρία επιτάσσει την οργάνωση, τη στράτευση, τη δέσμευση, την ανάληψη ευθυνών και τη συμμετοχή σε κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες. Δε φτάνουν τα παλαμάκια, οι επευφημίες, οι κομπασμοί και τα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δε φτάνει καν η απλή συμπόρευση στον δρόμο (χωρίς τη συνακόλουθη οργάνωση δηλαδή) που συνήθως ορίζει κάποιον ως απλό ακολουθητή. Η επανάπαυση σε bar και αυτοοργανωμένες νησίδες δεν είναι λύση. Ούτε, βέβαια, η ψευδής αυτοπραγμάτωση φέροντας απλώς μια πολιτική ταυτότητα μπορεί να προσφέρει κάτι κοινωνικά. Τώρα απαιτείται όσο ποτέ η ενεργή εμπλοκή και η δράση. Για λόγους επιβίωσης των αντιστάσεων, για να αρχίσουμε να χτίζουμε την ανασυγκρότηση και την αντεπίθεση του αναρχικού και ταξικού κινήματος. Δεν πρέπει, όμως, να πέσουμε στην παγίδα της αυτο-ανάλωσης και του εγκλωβισμού της δυναμικής μας. Η δυναμική που προοδευτικά συγκεντρώνουμε θα πρέπει να διαχέεται στους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες με στόχο την οργάνωση και την όξυνσή τους.

Απέναντι στη σημερινή απογοήτευση, την παραίτηση και την ιδιώτευση ή τον αναχωρητισμό, την αποδιοργάνωση και την ανυπομονησία, που εγκυμονεί κινδύνους ελιτισμού και απομόνωσης από την εργατική τάξη, απαιτείται υπομονή, πολιτική νηφαλιότητα και οργάνωση. Οφείλουμε να ορθώσουμε συλλογικά αναχώματα αντίστασης απέναντι στις νέες συντονισμένες επιθέσεις του κράτους και του κεφαλαίου, να οργανώσουμε την αντίσταση, την αλληλοβοήθεια και την αυτοάμυνα της τάξης μας. Μέλημά μας θα πρέπει να είναι η ανασυγκρότηση του αναρχικού και ταξικού κινήματος, η προώθηση της ρήξης της εργατικής τάξης με τους δεσμούς του αστικού συστήματος στην κατεύθυνση της αυτοοργάνωσης και της αυτονομίας των κοινωνικών και ταξικών αγώνων, για τη σύγκρουση με το κράτος και τον καπιταλισμό ως κυρίαρχο σύστημα εκμετάλλευσης και καταπίεσης, για την παγκόσμια κοινωνική επανάσταση και την οικοδόμηση της ελευθεριακής κομμουνιστικής κοινωνίας. Πρέπει, λοιπόν, να βρούμε τους κατάλληλους τρόπους και τα σχήματα αγώνα, ώστε αφενός να πετύχουμε σημαντικές νίκες, μερικού χαρακτήρα, για τη βελτίωση των όρων εργασίας και διαβίωσης της τάξης μας, αφετέρου να φέρουμε σε επαφή πλατιές κοινωνικές μάζες με το όραμα και την αναγκαιότητα της κοινωνικής επανάστασης και του ελευθεριακού κομμουνισμού.

Το δίκιο είναι με το μέρος μας! Προσπάθεια, δέσμευση στην υπόθεση της κοινωνικής χειραφέτησης και της αναρχίας, οργάνωση και αγώνας! Εμείς θα νικήσουμε στο τέλος!

https://www.alerta.gr/archives/30491?fbclid=IwAR0QTpOa71_zP06tXzlI8q9fL8X0rrOsARjrFaJIrlLAkX4pnLvjGoJ1u-w

This is a response to a challenge by Tridni Valka, a Czech anarchist group. They denounced an article of mine. I had defended anarchists who support the Ukrainian people in the Ukraine-Russian war.

Bakunin and other anarchists have supported oppressed nations and national self-determination, as part of their revolutionary program, as I demonstrate.

The Debate Goes On

Alex Alder wrote an article, “British Anarchism Succumbs to War Fever.” (Alder 2023) He was unhappy that many British, Eastern European, and other anarchists were supporting the Ukrainian people against the imperialist Russian invasion. I argued against his view in, “Are Anarchists Giving in to War Fever? In Defense of Anarchists Who Support the Ukrainian People.” (Price 2023)

My article was republished on the website of the Czech Anarchist Federation. Then Tridni Valka (Class War), another Czech anarchist grouping, wrote an angry response, denouncing my (and the Anarchist Federation’s) support for the Ukrainian people’s resistance. (Tridni Valka 2023) “The delay in our brief response can only be explained by the fact that it took us a long time to recover from [Wayne Price’s] text…” This is my response, in which I will try to cover key aspects of their argument.

Bakunin’s Views on National Self-Determination

Central to T.V.’s argument is a denial that anarchists might support any oppressed people or nation. “That ‘anarchists’ operate with the concept of nation is new to us! … Anarchists are opposed to nationhood and its material consequences such as the nation-state [and] national self-determination….Revolutionary anarchists have always held anti-national positions….”

This statement is factually untrue. It confuses the nation (community, people, country) and the nation-state (national government, with its ideology of nationalism) which anarchists have indeed always opposed. I have previously written an article on the anarchist Errico Malatesta, comrade of Bakunin and Kropotkin. (Price 2022) I demonstrated that he had supported the national rebellions and self-determination of oppressed peoples, even as he opposed wars between imperialist states (particularly World War I). But what was the opinion of Michael Bakunin, among the first revolutionary anarchists?

In his selection of Bakunin’s writings, Sam Dolgoff writes, "Bakunin argues that the nation-state is not a natural community. He defines the contrast between Nationality, ones natural love for the place and the people...and Patriotism, the absolute power of the state over its native subjects and conquered national minorities." (1980; p. 401)

Then he quotes Bakunin: “Nationality, like individuality, is a natural fact. It denotes the inalienable right of individuals, groups, associations, and regions to their own way of life. And this way of life is the product of a long historical development [a confluence of human beings with a common history, language, and a common cultural background]. And this is why *I will always champion the cause of oppressed nationalities struggling to liberate themselves* from the domination of the state.” (Dolgoff, 1980, p. 401. My emphasis.)

By “the state” in this passage, he refers to the foreign state which dominates the oppressed nationality. By “nationality...is a natural fact,” he means, not that nationality is a biological fact, but that it is created mostly by unplanned, unpurposive, social history.
Bakunin also wrote, “Every nationality, great or small, has the incontestable right to be itself, to live according to its own nature. This right is simply the corollary of the general principle of freedom.” (quoted in Bonanno 1990, pp. 20–21)

Also, "Each individual, each association, commune, or province, each region and nation, has the absolute right to determine its own fate, to associate with others or not, to ally itself with whomever it will, or break any alliance....The right to unite freely and [to] separate with the same freedom is the most important of all political rights, without which confederation will always be disguised centralization.” (quoted in Guerin, Anarchism, 1970, p. 67)

In his book on anarchism, Daniel Guerin interpreted this statement: “True internationalism rests on self-determination, which implies the right of secession..” (p. 67) Guerin goes so far as to suggest that “Lenin… adopted this concept from Bakunin.” This is unlikely, since Lenin had little regard for anarchist theory. The concept was already widely known by that time.

As T.V. recognizes, the right of national self-determination was a bourgeois-democratic demand, created by capitalism, along with such demands as free speech, freedom of association, land to the peasants, the right to bear arms, election of officials, and so on. However, capitalism never fully granted these demands, especially now in its epoch of decline. They can only be consistently won through a revolution of the workers and oppressed. Therefore the fight for bourgeois-democratic demands has revolutionary implications in our time.

“For Bakunin, then, the achievement of national liberation had to be linked to the broader struggle for an international revolution. If nationality was separate from the state…it did not need the state for emancipation….” (van den Walt & Schmidt 2009; p. 64)

Nor was Lenin’s concept of national self-determination exactly the same as that of anarchists. Lenin argued that self-determination would result in voluntary merger into a world state which was homogeneous, integrated, and centralized. Anarchists aim for a decentralized, regionalized, and pluralistic world, with peoples connecting through networks and federations.

It should be clear that Bakunin (also Malatesta, and Dolgoff and Guerin) would not have agreed with T.V. that all “Anarchists are opposed to nationhood and…have always held anti-national positions…,” including opposition to national self-determination. Opposition to nationhood and anti-nationality is the opinion of T.V., but it is not the “anarchist” tradition.

This is summarized in Zoe Barker’s recent overview of anarchism: “For anarchists, this commitment to universal human solidarity entailed an opposition to imperialism and colonialism and the support of anti-colonial national liberation movements, such as those in Cuba, India, and Ireland. According to Maximoff, ‘the anarchists demand the liberation of all colonies and support every struggle for national independence….’ “ (2023; pp. 109-110)

She follows with the important addition, “This support included the belief that the main goal of national liberation movements—emancipation—could only be achieved through the methods of anarchism, rather than the establishment of a new state.” (same)

That is, the program of “nationalism” could lead to a formally independent state (as it did in Cuba, India, and Ireland), with its own flag, its own currency and postage stamps, its own president, army, police, and capitalists. The nation’s workers are still being exploited. True emancipation from the imperialist-dominated world market and great-power politics, will require an international working class revolution. Anarchists participate in national liberation struggles in order to spread this awareness and work toward this goal. As Lucien van der Walt writes, many anarchists seek

“…to participate in national liberation struggles in order to shape them, win the battle of ideas, [and] displace nationalism with a politics of national liberation through class struggle….Nationalism is only one current in national liberation or anti-imperialist struggles…National liberation struggles could develop into a variety of outcomes.” (van den Walt & Schmidt 2009; pp. 310-11)

I present all these quotations and citations, not because I think that Bakunin and other anarchists were always correct—which I do not. I am trying to refute the smugly ignorant claim that all “Anarchists are opposed to nationhood and…national self-determination.”

During the War

In summary, (1) revolutionary anarchists support the wars of oppressed nations against imperialists. These are not the same as wars where both sides are imperialist. (2) revolutionary anarchists are always in opposition to states, even including the states of oppressed nations, advocating popular revolutions against them.

This raises the question of what anarchists should be doing when a national war is raging (as in Ukraine versus Russian imperialist aggression) but they are too weak as yet for there to be a revolution against the state.

In my paper (the one which T.V. took so long to “recover from”), I used the example of the Spanish Civil War/Revolution (1936-39). The issue was not national self-determination but a fascist-military attempt to overthrow the established bourgeois-democratic government. The government was run by a “Popular Front” coalition of Socialists, Stalinists, liberal politicians, and the main anarcho-syndicalist organizations (the CNT union and the FAI anarchist federation). While fighting the fascist armies, the Popular Front proceded to re-build the weakened democratic capitalist state.

This policy was opposed by a revolutionary wing of the anarchists and syndicalists. (Evans 2020) One part of this wing was the Friends of Durruti Group. They called on the anarchist organizations to quit the government, to promote federations of self-managed industries and farms, to expropriate the capitalists and big landholders, and to federate workers and farmers councils and unions into a central body to run the war. Meanwhile by propaganda and action, they sought to persuade the majority of the working class to overturn the Popular Front regime and to make a revolution which could effectively defeat the fascist forces.

But they did not call on the workers to quit the armed forces which were fighting the fascist armies. After all, they criticized the Popular Front government for many things, but not for fighting the fascist military! (Similarly, anarchists should condemn the Ukrainian state for many things, but not for resisting the Russian invasion.)

Nor would the workers have understood a call for abandoning the army. They would have seen it as proposing surrender. (Similarly today, if anarchists told the Ukrainian workers to stop fighting because the Ukrainian army was organized by a bourgeois national state, the workers would rightly see this as a call to surrender to the Russians.)

The Friends of Durruti wrote, “There must be no collaboration with capitalism whether outside the bourgeois state or from within the government itself. As producers our place is in the unions….[But] class struggle is no obstacle to fight on in the battlefields and working in the war factories.

“….Revolutionary workers must not shoulder official posts nor establish themselves in the ministries. For as long as the war lasts, collaboration is permissible—on the battlefield, in the trenches, on the parapets, and in productive labor in the rearguard.” (Friends of Durruti Group 1978; pp. 35 & 38)

In fact, none of the Ukrainian anarchists, most of whom support the war effort, have joined the government, joined Zelensky’s party, called for votes for his party, or participated in the government in any other way.

T.V. disputes my understanding of the Friends of Durruti (FoD). “Wayne Price…didn’t understand their critique of the united front in the least.” (Actually the FoD did not critique the “united front”—a coalition of workers’ organizations. They advocated an alliance of revolutionary organizations. What they opposed was the “Popular Front”, the coalition of workers’ parties with capitalist parties as well as Stalinists.) T.V. points out that the FoD did not only oppose governmental collaboration of anarchists with political parties. They also opposed anarchists working outside of government to further capitalist aims—the effort to rebuild the bourgeois democratic Spanish state. I did not say otherwise.

But T.V. goes on to criticize the FoD themselves. “The Friends of Durruti did not demand the withdrawal of the anarchists from the front, but this proved to be a decisive error….” But the FoD did not advocate that anarchist fighters passively carry out the program of the collaborationists. They tried to create a revolutionary strategy of action to lead to revolution. Their “decisive error” was in not organizing soon enough to build a revolutionary alternative to the reformist leadership of the anarchists and socialists.
Class Reductionism

The basic method of T.V. is that of class reductionism, a crude (and illegitimate) version of Marxism. I take the essence of anarchism to be opposition to all forms of domination. Exploitation of the modern working class by the bourgeoisie, integrated with the state, is central to all oppression. It supports all non-class forms of oppression, and is, in turn, supported by them. This includes the oppression of women, African-Americans and other People of Color, LGBTQ people, people with “disabilities,” youth, as well as (our topic) national oppression. But while class exploitation overlaps with all other oppressions, they are not reducible to class exploitation. They also have their own dynamics.

But to T.V., the only oppression worth considering is the proletariat’s exploitation by capitalism. All others are distractions. T.V. and I agree that the working class needs to overcome its divisions into women and men, African Americans and Euro-Americans, straights and LGBTQ people, Czechs and Slovaks, Ukrainians and Russians, etc. These divisions cannot be overcome by ignoring them but only by defending the needs and freedoms of everyone, especially the most oppressed, the most exploited, including peoples facing the terror of imperialist aggression.

T.V. accuses the Czech Anarchist Federation and myself as being partially “in the camp of the warmongers who support the mutual massacre of proletarians in Ukraine.” This shows how far they have deviated from reality, in the service of their schematic abstractions. One side has chosen to make war. That is the imperialist state of Russia. It has invaded and occupied Ukraine, blown up its villages and cities, massacred its inhabitants, raped its women, tortured soldiers and civilians, kidnapped children, risked nuclear accidents at reactors, and sought to wipe out the Ukrainians as a culturally distinct people. The Ukrainian people have had the temerity to resist, which I suppose makes them “mutual warmongers” to T.V.—and to the Russian state. There is a French saying, “The animal is vicious. When attacked it defends itself.”

The anarchist-communists have not (yet?) persuaded the Ukrainian workers to overthrow capitalism and the state. So (unfortunately) the nationwide resistance is organized and led by the bourgeois state—although there is much bottom-up voluntary organizing. Lacking its own arms, the state has gotten military aid from Western imperialists. These do not really care about such things as democracy or national self-determination. They are out to expand their influence and weaken their Russian rival. But the Ukrainians have the right to take arms from whomever will offer them, rather than be crushed. Yet they should not be too trusting of the US and NATO, which would betray them in a breath, if it seemed to be in the imperialists’ interests.

I would not advise Ukrainian anarchists on their immediate tactics. But their overall strategy should have two interconnected goals. One is to drive out the Russians and defend the independence of the Ukrainians. The other is to spread the program of anarchism among the workers, soldiers, and other Ukrainians, with the eventual goal of an anti-state, anti-capitalist, revolution—by the working class and all oppressed, internationally. Even now, there is a need to oppose the government’s neo-liberal austerity and union-busting and to oppose nationalism in general and the far-right in particular.

The left, and not just anarchists, is deeply divided over the Ukraine-Russian war. The fundamental issue is whether to be on the side of the workers and other Ukrainians who are fighting for their very lives and independence, or whether to side with imperial elites offering only domination and destruction.

References

Alder, Alex (2023). “British Anarchism Succumbs to War Fever.”
https://anarchistnews.org/comment/51586#comment-51586
;

Baker, Zoe (2023). Means and Ends; The Revolutionary Practice of Anarchism in Europe and the United States. Chico CA: AK Press.

Bonanno (1990). Anarchism and the National Liberation Struggle.

Dolgoff, Sam (ed.) (1980) Bakunin On Anarchism. Montreal CAN: Black Rose Books.

Evans, Danny (2020). Revolution and the State; Anarchism in the Spanish Civil War 1936—1939. Chico CA: AK Press.

Friends of Durruti Group (1978/1935). Towards a Fresh Revolution.
Sanday Orkney: Cienfuegos Press.

Guerin, Daniel (1970). Anarchism. NY: Monthly Review Press.

Price, Wayne (2022). “Malatesta on War and National Self-Determination” https://www.anarkismo.net/article/32666 search_text=Wayne+Price

Price, Wayne (2023). “Are Anarchists Giving in to War Fever? In Defense of Anarchists Who Support the Ukrainian People.”
https://www.anarkismo.net/article/32731

Tridni Valka (May 2023) “What’s New in ‘Anarchism’? National Self-determination and the Coincidence of Interests with Capital?!”
https://www.autistici.org/tridnivalka/whats-new-in-anarchism-national-self-determination-and-the-coincidence-of-interests-with-capital/

van der Walt, Lucien, & Schmidt, Michael (2009). Black Flame; The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism. Oakland CA: AK Press.

*written for Anarkismo.net