user preferences

Γερμανικής καταγωγής αναρχικός, κατασκευαστής βουρτσών και πινέλων στο επάγγελμα, που μετακόμισε στη Βραζιλία και εγκαταστάθηκε στο Rio Grande do Sul πριν ενταχθεί στο εργατικό και αναρχικό κίνημα στο Porto Alegre. Στα απομνημονεύματα του João Perdigcão Gutierrez (που βρίσκονταν στα χέρια του Edgar Rodrigues) αναφέρεται ότι στην Ευρώπη ο Kniestedt δραστηριοποιήθηκε στο πλευρό του Kropotkin, του Malatesta και άλλων παγκοσμίου φήμης αναρχικών. Ένας πολύ μορφωμένος διανοούμενος, που έφυγε από τη Γερμανία για να γλιτώσει τη θανατική ποινή που του επιβλήθηκε για τις επαναστατικές του πεποιθήσεις.

Ο Γερμανός αναρχικός μετανάστης στη Βραζιλία Frederico Kniestedt

Edgar Rodrigues*

Γερμανικής καταγωγής αναρχικός, κατασκευαστής βουρτσών και πινέλων στο επάγγελμα, που μετακόμισε στη Βραζιλία και εγκαταστάθηκε στο Rio Grande do Sul πριν ενταχθεί στο εργατικό και αναρχικό κίνημα στο Porto Alegre. Στα απομνημονεύματα του João Perdigcão Gutierrez (που βρίσκονταν στα χέρια του Edgar Rodrigues) αναφέρεται ότι στην Ευρώπη ο Kniestedt δραστηριοποιήθηκε στο πλευρό του Kropotkin, του Malatesta και άλλων παγκοσμίου φήμης αναρχικών. Ένας πολύ μορφωμένος διανοούμενος, που έφυγε από τη Γερμανία για να γλιτώσει τη θανατική ποινή που του επιβλήθηκε για τις επαναστατικές του πεποιθήσεις.

Στο Porto Alegre έγινε τεχνίτης πινέλου και αγωνιστής και πέθανε στις 12 Οκτώβρη 1947. Η είδηση ​​του θανάτου του μεταδόθηκε ταυτόχρονα από τις εφημερίδες «A Plebe» (του São Paulo) και «Ação Direta» (του Rio de Janeiro).

Στην πρώτη εφημερίδα γράφτηκε, μεταξύ άλλων:

«Από ένα λακωνικό σημείωμα της 12ης του περασμένου μήνα που εστάλη από έναν σύντροφο από το Porto Alegre, μαθαίνουμε για το θάνατο ενός από τους πιο αφοσιωμένους αγωνιστές του κινήματός μας, του Frederico Kniestedt, που είχε γεννηθεί στη Γερμανία και διεξήγαγε έναν αποφασιστικό και αδιάλλακτο αγώνα εκεί υπέρ του αναρχισμού. Μετακομίζοντας στη Βραζιλία, εγκαταστάθηκε στο Porto Alegre όπου έζησε για πολλά χρόνια, συνεχίζοντας τον αγώνα του για το σκοπό μας.

Επί αρκετά χρόνια, ο Frederico Kniestedt εξέδιδε μια γερμανόφωνη ελευθεριακή εφημερίδα και τελευταία εξέδιδε τακτικά ένα πολυσέλιδο δελτίο στα γερμανικά, μέσω του οποίου αγωνιζόταν ακούραστα ενάντια στην επιβλαβή επιρροή των αντιδραστικών στοιχείων και υπερασπιζόταν τις ελευθεριακές αρχές».

Η αναρχική εφημερίδα του Rio de Janeiro «Ação Direta» δημοσίευσε μια «επιστολή» του Kniestedt με τη μορφή άρθρου όπου αφηγείτο τη δραματική ιστορία αναρχικών που βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Περιέγραφε την τραγωδία των Γερμανών αναρχικών που δολοφονήθηκαν από την Gestapo, παραθέτοντας αποσπάσματα επιστολών ορισμένων επιζώντων τους οποίους εντόπισε στο τέλος του πολέμου. Αυτοί ήταν οι Leopold Spitzegger, H. Bergammen από τη Βεστφαλία, ο Willi Paul και άλλοι σύντροφοι με τους οποίους δρούσε ο ίδιος ο Frederico Kniestedt πριν από την αναχώρησή του για τη Βραζιλία. Από αυτούς έμαθε για τον θάνατο του Gerhardt Wartenberg, διευθυντή της εφημερίδας «Der Syndikalist», το θάνατο του αναρχικού ποιητή Erich Mühsam, του ελευθεριακού συγγραφέα Rudolf Grossmann και δεκάδων άλλων, μετά τη μακρά τους Οδύσσεια στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου.

Ο Kniestedt προς το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μιλούσε για μια αποστολή 53 δεμάτων τροφίμων συνολικού βάρους 400 κιλών μέσω Ελβετίας. Κατάφερε να διαθέσει 8.000 πέσος για το σκοπό αυτό. Τα δέματα πρόσφεραν λίγη βοήθεια σε μια χούφτα των συντρόφων μας ή στις «συζύγους και τα παιδιά των πεσόντων».

«Δυστυχώς, δεν υπάρχει τρόπος να σταλεί βοήθεια στους συντρόφους που ζουν στη ρωσοκρατούμενη ζώνη. Η “δικτατορία του προλεταριάτου” απαγορεύει μια τέτοια βοήθεια. Έχω στείλει δέματα με τρόφιμα σε κάθε άλλη ζώνη, συμπεριλαμβανομένης της Βιέννης».

Αυτή η πράξη διεθνούς αλληλεγγύης από τον αναρχικό Frederico Kniestedt από το Porto Alegre ήταν αναμφίβολα μια ευγενής χειρονομία.

Αφού έμεινε για περισσότερα από 30 χρόνια στο Rio Grande do Sul, η γερμανική υπηκοότητά του αφαιρέθηκε από τον Χίτλερ, όταν ορισμένοι Βραζιλιάνοι Ναζί άρχισαν να συνεργάζονται με τις δυνάμεις του Άξονα. Ο ίδιος απάντησε ξεκινώντας το Κίνημα των Γερμανών Αντιναζί με βάση τις ακόλουθες αρχές (ανάμεσα στις άλλες):

2. Στόχος του Κινήματος των Γερμανών Αντιναζί είναι να χρησιμοποιήσει κάθε νόμιμο μέσο για να καταπολεμήσει οποιαδήποτε χειρονομία υπέρ των Ναζί.
3. Ο κάτοχος αυτού του πιστοποιητικού δεν πρέπει σε καμία στιγμή να είναι μέλος του Γερμανικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος.
4. Ο κάτοχος του πιστοποιητικού αυτού κατονομάζεται στον κατάλογο που τηρεί το Τμήμα Δημόσιας και Κοινωνικής Τάξης του Κεντρικού Αστυνομικού Γραφείου ως αντιναζί.
5. Οτιδήποτε μπορεί να απαιτηθεί σε σχέση με τον αγώνα κατά του ναζισμού ή για την παροχή βοήθειας στον Ερυθρό Σταυρό της Βραζιλίας πρέπει να παρέχεται από την ελεύθερη, αυθόρμητη γενναιοδωρία κάθε μέλους, το καθένα από αυτά ενεργώντας σύμφωνα με τις επιταγές των πεποιθήσεών του.
6. Μέλη του Κινήματος των Γερμανών Αντιναζί θεωρούν τους εαυτούς τους πολίτες μιας χώρας που είναι σύμμαχος της Βραζιλίας.

Ο Frederico Kniestedt ήταν, επίσης, μέλος -μαζί με τους Anastacio Gago, Francisco Greco, Daniel Conde, Jesus Ribas, Francisco Diz, Angel Veja, Antonio Campana και Antonio Manna- της αναρχικής ομάδας που εξέδιδε την εφημερίδα «A Luta».

Σύμφωνα με μια επιστολή του Rafael Fernandez (βρισκόταν στα χέρια του Edgar Rodrigues) ενώ ο Kniestedt απευθυνόταν σε μερικούς απεργούς στους δρόμους, μια διμοιρία της αστυνομίας έφτασε με εντολή να ασκήσει βία για να τους διαλύσει. Σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική σε τέτοιες περιπτώσεις, ο Kniestedt χρησιμοποίησε τις δυνάμεις της πειθούς στην αστυνομία. «Είμαστε εργάτες της αξίνας, του φτυαριού και της σκαπάνης και εσείς είστε εργάτες στα όπλα! Δεν μπορείτε να σκοτώσετε τους συναδέλφους σας μισθωτούς σκλάβους μόνο και μόνο επειδή αναζητάτε καλύτερο μισθό και λίγο περισσότερο ψωμί!» Σύμφωνα με μια ένορκη κατάθεση του 1984 στον Edgar Rodrigues από τη Maria Silva, η αστυνομία υποχώρησε και η συνάντηση επετράπη να συνεχιστεί.

Ο Kniestedt συμμετείχε στα εργατικά συνέδρια που έγιναν στο Rio Grande do Sul ως εκπρόσωπος της Εργατικής Ομοσπονδίας και έγραφε για τις εφημερίδες «O Sindicalista» και «Der Freie Arbeiter», ενώ βοήθησε και στην Επιτροπή Κοινωνικής Βοήθειας Κρατουμένων, δημιουργώντας όνομα με τις προτάσεις που κατέθετε και την πιστότητά του σε σχέση με τις αρχές της Διεθνούς Ένωσης Εργαζομένων (IWA).

Το 1989 ένας θρησκευτικός εκδότης στο Rio Grande do Sul δημοσίευσε (στα Πορτογαλικά) ένα υπέροχο έργο του Frederico Kniestedt, τις «Αναμνήσεις ενός αναρχικού μετανάστη», ένα βιβλίο 167 σελίδων, σε μετάφραση και επιμέλεια του René E. Gertz.

*Αγγλική μετάφραση: Paul Sharkey. Ελληνική μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.

brazil/guyana/suriname/fguiana / a esquerda / policy statement Friday July 02, 2021 02:22 byseguimosnalutasc

A presente carta foi escrita durante o mês de Abril de 2021 com objetivo de ser restrita a militância da FOB (Federação das Organizações Sindicalista Revolucionárias do Brasil), por esse motivo tivemos de editá-la e suprimir alguns trechos que poderiam expor militantes e a organização, sendo assim já advertimos que a leitura pode ficar dificultada para a militância externa a FOB. Decidimos publicizar nossa carta de ruptura após recebermos uma resposta a mesma no início de Junho, onde ficou explícito o não compromisso com a verdade, a responsabilização individualizada sobre alguns dos ex-militantes e a tentativa de descredibilizar nossas ações a fim de evitarmos chegar ao ponto da ruptura. Para além disto a resposta da FOB à nossa carta não responde nenhuma das críticas apontadas, sendo assim resolvemos deixar público o esclarecimento sobre o motivo de nossa desfiliação para que a base da nossa ex-organização tenha acesso ao real motivo de nossa saída das fileiras desta.

Julho/2021

Nós, militantes atuantes em Santa Catarina que abaixo assinam, divulgamos por meio desta carta o nosso desligamento coletivo do SIGA-SC (Sindicato Geral Autônomo de Santa Catarina) e da FOB (Federação das Organizações Sindicalistas Revolucionárias do Brasil), federação a qual o primeiro é filiado. Redigimos esta carta por respeito aos/as camaradas que continuam nessa organização e aos acordos coletivos firmados, assim como para registrar publicamente que não possuímos mais vínculo com as posições e ações das referidas organizações e de seus membros.

Explicitando o motivo pelo qual estamos nos desligando, viemos também fazer a crítica à organização. Entendemos que a forma como a FOB vem se estruturando não contempla nossa compreensão de organização política. Primeiramente vemos que a FOB não tem atuado através da democracia de base, um de seus princípios fundamentais, e sim de forma verticalizada através da Coordenação Nacional, que hoje é hegemonizada e tutelada pela Unipa (União Popular Anarquista). As decisões tomadas pela FOB não se dão nas bases e sim nas esferas coordenativas, ignorando especificidades locais para construção de campanhas e espaços nacionais que tem muito pouco ou nenhuma relação com a realidade das bases e não trazem ganhos políticos mensuráveis para a construção tanto de uma organização de massas e, muito menos, para termos condições de influir concretamente na luta de classes. Uma instância que deveria ser executiva tornou-se uma instância deliberativa e desorganizadora.

Além disso, a prática de propaganda da organização se dá em uma lógica inversa, uma vez que a propaganda deveria ser resultado da prática e o que acontece é que a partir da propaganda tenta-se impulsionar ações. Assim, hoje na FOB, há campanhas de propaganda desconexas da realidade das bases e sem desdobramentos práticos. Além disso, por não existir um debate anterior nas bases, essas propagandas trazem uma linguagem altamente acadêmica e elitizada que não dialoga com a classe trabalhadora em geral, nem com parte da nossa própria militância que não faz e nunca fez parte dos círculos acadêmicos. A prática da FOB nacionalmente vem se limitando a produção de textos e notas que não refletem suas ações e nem repercutem na materialidade. E quando pequenas ações são feitas, elas não têm continuidade e não revertem em ganho político, pelo contrário, só geram dispêndio de energia.

Essas questões da estrutura organizativa, propaganda e construção de campanhas são reflexo da falta de um programa e de um plano estratégico. Se não temos uma análise da realidade, um projeto de organização da classe trabalhadora, não conseguimos atuar qualitativamente e ficamos refém de uma militância tarefeira e que pauta suas atuações somente em questões imediatas que não visam a construção de um projeto revolucionário, que em teoria a FOB busca construir. Entendemos que isso é efeito da ausência de uma linha política coerente com o objetivo final esboçado pela organização e que seja eficaz, já que as teses que balizam a organização não dão conta de debater a realidade, nem propõem uma atuação estratégica a caminho da revolução.

Outra questão é que a FOB permite seus militantes atuarem em outras organizações desde que as mesmas estejam de acordo com os princípios e estatuto da FOB. Entendemos que por se tratar de uma organização de massas, ter organizações de diferentes matrizes e haver disputa entre elas, é saudável e importante para a construção da via revolucionária, porém, deve acontecer de forma honesta e transparente a todos/as militantes da organização. O que a União Popular Anarquista (UNIPA) vem fazendo dentro da FOB é uma disputa velada, buscando ter o controle burocrático da FOB a qualquer custo, atravancando e boicotando discussões e deliberações. Fazendo isso objetivamente através da ocupação da maioria dos cargos coordenativos e representação em comissões.

Um exemplo disso é o represamento de documentos e discussões que vão na contramão das aspirações da UNIPA. É recorrente dentro da FOB que críticas sejam taxadas como práticas de traição, são abafadas, ignoradas ou não encaminhadas, como no caso que ocorreu em SC, onde as críticas feitas pela Casa da Resistência (Bahia) contra a direção política da FOB não foram encaminhadas às bases e somente após exaustiva cobrança foram repassados os documentos, porém, em quase um ano ainda não haviam sido discutidos nas bases.

Como dito anteriormente, reconhecemos a importância de que a FOB permita a disputa interna, através de outros grupos ou organizações que estejam de acordo com seus princípios. Entretanto, quando alguns de nós se propuseram a iniciar uma discussão sobre os rumos da organização, justamente pelas críticas a forma com que a UNIPA vinha dirigindo a mesma, fomos acusados de traição e paralelismo. Assim, nos questionamos: a única forma de disputa válida é a feita pela UNIPA? Outras organizações ou grupos que a fizerem serão acusados de paralelismo e traição?

A gota d'água foi a onda de processos disciplinares, os quais a UNIPA demonstrou claro interesse nos resultados. Os processos, que acabaram indevidamente se tornando um único, foram feitos sem obedecer às regras estatutárias, chegando ao cúmulo de negarem o direito à ampla defesa, negarem acesso da base e dos envolvidos aos autos do processo, e a decretação de condenação à revelia.

Somos a favor da apuração de qualquer suposta violação estatutária. Contudo, os processos ocorreram de forma totalmente tendenciosa, irregular, arbitrária e injusta. Esse processo de apuração só reflete a maneira equivocada com que a FOB vem atuando internamente, sendo condicionada aos interesses e à tutela burocrática da UNIPA. Hoje o que temos é uma organização atolada no imobilismo, permeada pelo liberalismo potencializado pelas redes de afinidades e sem ter conexão com a realidade concreta, rumo esse tomado devido a falta de um programa coerente.

Nosso desligamento da organização vem de um acúmulo de críticas e desgaste. E diferente do que a organização responde em sua defesa, dizendo que essa crise interna é decorrente das debilidades trazidas pela pandemia Covid-19, frisamos que a crise interna vem antes mesmo do início da pandemia. Os últimos acontecimentos apenas reforçaram nossa posição, mostrando que não é mais possível disputar internamente já que os problemas são também estruturais. Entendemos que a FOB está fadada a seguir um projeto limitado aos setores médios da sociedade e que acreditamos não levar à construção da revolução proletária.

Nós seguimos na luta pela revolução proletária e continuamos acreditando que somente a luta organizada junto ao povo oprimido é caminho para a revolução, por isso colocaremos nossas mentes, braços e corações ao trabalho de balanço desses anos de militância e rearticulação da nossa atuação. A todos/as que quiserem discutir as críticas apontadas estamos abertos ao diálogo.

Avante a Revolução Proletária Contra o Estado e o Capital!

Assinam:
Luiza – seção estudantil SIGA/SC
Franciele – seção trabalhadores da educação SIGA/SC
Rafaela – seção estudantil SIGA/SC
Mariana – seção estudantil SIGA/SC
Giulia – seção estudantil SIGA/SC
Andre – seção estudantil SIGA/SC
Marlon – seção popular SIGA/SC

E-mail para contato: seguimosnalutasc@protonmail.com

brazil/guyana/suriname/fguiana / repressão / prisioneiros / policy statement Wednesday May 12, 2021 23:01 byCoordenação Anarquista Brasileira - CAB

Diante da brutal repressão perpretada pelo governo de Iván Duque contra as e os que lutam na Colômbia, fazemos um chamado à solidariedade ativa, para organizar jornadas de protesto em todos os territórios e para denunciar, por todos os meios possíveis, o que hoje assola o povo colombiano.

O mundo hoje volta os olhos para a Colômbia; suas ruas e estradas têm sido o cenário onde o povo transborda sua digna raiva num grito impetuoso que ressoa e não pode passar despercebido. O protesto social, em curso de forma ininterrupta desde 28 de abril, é a resposta ao agravamento da pobreza e da precarização da vida (consequências inevitáveis do modelo neoliberal) que, em meio à crise sanitária, econômica e social, traduzem-se em 1,7 milhão de lares colombianos onde só se come duas vezes ao dia, uma taxa de desemprego de 14,2% e cerca de metade da população, 42,2%, em condição de pobreza.

Situações semelhantes vivem os povos em diferentes regiões do mundo. Na América Latina, por exemplo, no fim do ano passado, a taxa de pobreza chegava a 33,7%, o desemprego a 10,7%, e 78 milhões de pessoas encontravam-se em situação de pobreza extrema (8 milhões a mais que em 2019). A resposta dos governos de turno a essa crise social tem sido as tentativas de ajuste econômico, ou seja, o aumento e a diversificação da tributação para a classe trabalhadora, expressados, para o caso colombiano, na terceira tentativa de reforma tributária do governo ultradireitista Iván Duque. Quem paga pela crise não são seus principais responsáveis, e sim o povo empobrecido e explorado.

Neste contexto, milhares de pessoas na Colômbia têm se mobilizado, especialmente a juventude popular. Nos bairros, ruas e rodovias, o povo resiste e mantém os protestos com barricadas, panelaços e assembleias. A justa luta que hoje trava o povo colombiano alimenta a onda de manifestações e revoltas que desde 2019 têm se desenvolvido na América Latina como momentos de ruptura que reativam a organização popular.

De sua parte, o Estado colombiano tem respondido, como fazem todos os estados quando veem seus interesses ameaçados, com repressão e violência desproporcionais. As cifras são assustadoras e falam por si só: em 8 de maio se registravam 47 pessoas assassinadas (39 por violência policial), 451 feridas (32 com lesões oculares e 32 feridas por armas de fogo), 12 vítimas de violências de gênero, 548 desaparecidas e 963 detidas.1.

Diante da brutal repressão perpetrada pelo governo de Iván Duque contra as e os que lutam na Colômbia, fazemos um chamado à solidariedade ativa, para organizar jornadas de protesto em todos os territórios e para denunciar, por todos os meios possíveis, o que hoje assola o povo colombiano. A solidariedade internacionalista é a salvaguarda das lutas que forjamos, por isso hoje apoiamos as demandas da greve nacional: o fim da violência estatal, a retirada da reforma da saúde e a garantia de uma renda básica universal!

Solidariedade com os povos que lutam!
Viva a Greve Nacional!
Frente à repressão estatal, autodefesa e organização popular!



☆ Grupo Libertario Vía Libre (Colombia)
☆ Coordenação Anarquista Brasileira – CAB
☆ Federación Anarquista Uruguaya – FAU
☆ Federación Anarquista de Rosario – FAR (Argentina)
☆ Organización Anarquista de Córdoba – OAC (Argentina)
☆ Organización Anarquista de Tucumán – OAT (Argentina)
☆ Roja y Negra - Organización Política Anarquista (Buenos Aires, Argentina)
☆ Federación Anarquista Santiago – FAS (Chile)
☆ Union Communiste Libertaire (Francia & Bélgica)
☆ Embat - Organització Llibertària de Catalunya
☆ Alternativa Libertaria – AL/fdca (Italia)
☆ Devrimci Anarşist Federasyon – DAF (Turquía)
☆ Organisation Socialiste Libertaire – OSL (Suiza)
☆ Workers Solidarity Movement - WSM (Irlanda)
☆ Αναρχική Ομοσπονδία - Anarchist Federation (Grecia)
☆ Melbourne Anarchist Communist Group - MACG (Australia)
☆ Aotearoa Workers Solidarity Movement - AWSM (Aotearoa / Nueva Zelanda)
☆ Zabalaza Anarchist Communist Front - ZACF (Sudáfrica)
brasile/guyana/suriname/guiana francese / ambiente / intervista Sunday February 07, 2021 03:14 byUn membro della sezione di New York di Black Rose Anarchist Federation

In risposta al modello industriale e capitalista di produzione alimentare che ha decimato i modi di vita rurali e la nostra madre terra, i movimenti sociali di tutto il mondo hanno identificato l'agroecologia come la loro proposta alternativa per lo sviluppo rurale. Fondata sulle conoscenze contadine e indigene, sulle lotte per la sovranità alimentare e sulla riforma agraria, l'agroecologia è intesa dai movimenti sociali come "uno strumento per la trasformazione sociale, economica, culturale, politica ed ecologica delle comunità e dei territori". Questa intervista che Black Rose ha condotto nell'estate del 2020 con un militante del Fronte di Lotta Contadina della Federazione Anarchica di Rio de Janeiro (FARJ), esamina il loro lavoro con alcuni dei movimenti sociali del Brasile che lottano per l'agroecologia e la sovranità alimentare. Provenendo da un contesto con movimenti sociali contadini molto sviluppati, FARJ condivide importanti intuizioni da cui i militanti anarchici possono imparare.

BRRN: Puoi innanzitutto dare una panoramica del tipo di lavoro sociale in cui sono coinvolti i militanti del Fronte di Lotta Contadina delle FARJ? Quali sono i movimenti e le organizzazioni a cui partecipano/collaborano i militanti delle FARJ? Chi sono i protagonisti di questi movimenti e organizzazioni?

FARJ: Inizialmente il Fronte si chiamava "Anarchismo e Natura". Alcuni dei membri erano studenti dell'Università Federale Rurale di Rio de Janeiro. Partendo da un gruppo universitario di agroecologia, il GAE (Gruppo di Agricoltura Ecologica), hanno cercato di fare lavoro sociale negli insediamenti della Riforma Agraria nello stato di Rio de Janeiro e con famiglie di piccoli agricoltori. E lo spazio che articolava queste attività era l'Articolazione di Agroecologia di Rio de Janeiro.

A partire da questo processo e dai frequenti contatti negli insediamenti, il MST (Movimento dei Lavoratori Rurali Senza Terra) ha conosciuto lo stile di lavoro dei nostri militanti, finché uno di loro è stato invitato ad unirsi al movimento, contribuendo principalmente ai processi di organizzazione del lavoro cooperativo nella regione della Baixada Fluminense. Uno dei risultati di questo lavoro è stato il contributo all'organizzazione di una cooperativa di vendita e distribuzione per un insediamento del MST nella regione metropolitana dello stato di Rio, intorno al 2008. Con il passare del tempo, altri militanti si sono uniti al Fronte; alcuni provenienti dalle zone rurali, dal MST, o studenti nel campo dell'agronomia.

Verso il 2012 è arrivato il MPA (Movimento dei Piccoli Agricoltori) a Rio, e abbiamo militanti del nostro fronte che contribuiscono anche al movimento e al suo sviluppo nello stato. Abbiamo anche un compagno che lavora nella Commissione pastorale per la terra (CPT).

Il nostro lavoro nei movimenti e negli spazi rurali è legato a temi come l'educazione rurale, la formazione politica [ndt: vedi nota 1], la comunicazione, la produzione, la vendita e la distribuzione, i diritti umani. Cerchiamo sempre di mantenere un legame con le basi dei movimenti, anche con i militanti che vivono nella capitale dello stato o in città. Cerchiamo di contribuire alla conoscenza accumulata dalla FARJ e alle esperienze storiche dell'anarchismo organizzato nelle lotte contadine, con il nostro concetto di lavoro sociale e stile militante, perseguendo lo sviluppo del potere popolare. Stimoliamo la partecipazione politica e il protagonismo della base nei processi di lotta quotidiana dei movimenti. Cerchiamo anche di incoraggiare alleanze e azioni congiunte tra i movimenti rurali e urbani in cui operiamo o che appoggiamo, come azioni di solidarietà, azioni di scambio di esperienze tra le basi dei movimenti, visite e campagne, tra le altre che permettono contatti tra le basi.

Oggi abbiamo militanti nel MST, MPA e CPT. I protagonisti sono lavoratori senza terra, piccoli agricoltori e comunità quilombola. Molti negli insediamenti, per esempio, provengono dall'industria della canna da zucchero, da lavori analoghi alla schiavitù, da baraccopoli o erano lavoratori precari. Buona parte delle basi dei movimenti sono neri, giovani e donne.

BRRN: Puoi parlare di come sei stato coinvolto personalmente nei movimenti contadini e nei movimenti per la sovranità alimentare e l'agroecologia? Perché pensi che sia importante per gli anarchici essere impegnati in queste lotte? Qual è l'importanza di queste lotte in questo momento della pandemia globale Covid-19 in particolare?

FARJ: Ho militato nel Fronte Comunitario, nel Movimento di Organizzazione di Base (MOB), che attualmente lavora nel Centro di Cultura Sociale e nella comunità di Morro dos Macacos. Dal 2013 ho appoggiato il MST con il disegno grafico per la Fiera di Stato della Riforma Agraria di Cícero Guedes, una fiera annuale di 3 giorni nel centro della città di Rio de Janeiro con i prodotti provenienti dallo Stato, dalla regione sudorientale e dai partner della città e di altri movimenti. Intorno al 2014, MPA e MST hanno dato vita a un mercato bisettimanale di contadini nel campus di Praia Vermelha dell'Università Federale di Rio de Janeiro, che sostengo anche con la comunicazione e altre attività. Così da queste relazioni e contatti si sono presentate le possibilità di contribuire dalla capitale, sia con compiti di comunicazione e propaganda, sia contribuendo all'organizzazione di spazi per la vendita e la distribuzione dei prodotti dei movimenti in città e cercando sempre di mantenere la connessione con le loro basi.

Storicamente, l'anarchismo è stato ed è presente nelle lotte contadine: Cina, Ucraina, Spagna, Perù e altri esempi. L'anarchismo deve far parte delle lotte dal basso, e ovunque abbiamo spazio per contribuire con le nostre proposte e costruire il potere popolare. La questione agraria, fondiaria (accesso alla terra e concentrazione fondiaria), contadina, indigena, nera e quilombola è centrale in America Latina, nonostante la concentrazione demografica nelle grandi città. In gran parte siamo paesi di esportazione agricola, dove le risorse naturali sono enormemente sfruttate dal capitale, che hanno una base molto forte di persone di origine indigena, nera e contadina, con un'estrema concentrazione di terre nelle mani di capitalisti, latifondisti e stranieri. Ci sono molti conflitti nelle zone rurali, con assassinii di leader comunitari e militanti, accaparramenti di terre e sfratti. Per non parlare della questione della sovranità alimentare, della produzione di cibo per il popolo in opposizione al modello di agribusiness che produce materie prime per l'esportazione. Quindi la questione della terra è molto importante in Brasile e in tutto il continente, e da lì vediamo l'importanza di essere inseriti anche noi in quelle lotte. Capire che, pur avendo i nostri obiettivi, le lotte rurali e urbane devono essere collegate.

Impariamo anche molto in questi movimenti di massa, contribuendo alla nostra formazione politica come militanti, in particolare nel lavoro di costruzione di base. Sia esso nei corsi, nei materiali e negli spazi per la formazione politica nei movimenti, o nel lavoro quotidiano di base.

Attualmente, nel contesto del COVID-19, i movimenti rurali hanno una grande importanza per la produzione di alimenti sani per la popolazione, e per la leadership sulle questioni di ambiente, energia e sovranità alimentare. Ci sono analisi che segnalano una "pandemia" di mancanza di cibo per la popolazione. In molte favelas ci sono già persone che soffrono la fame. In risposta, ci sono molte campagne di solidarietà e di distribuzione di scatole di cibo ai residenti delle favelas e di pranzi al sacco per le persone che vivono in strada. I sindacati e le persone stanno facendo donazioni per l'acquisto di questi alimenti dai movimenti rurali e di agricoltura urbana della città di Rio. In pratica gli atti di solidarietà si sono moltiplicati e sono organizzati dalla popolazione e dai movimenti sociali.

BRRN: Qual è stata la tua esperienza di anarchico che partecipa/collabora con questi movimenti? Come spingete all'interno di questi movimenti per pratiche più anti-autoritarie/anarchiche?

FARJ: Crediamo che l'esperienza, qui a Rio de Janeiro, ci dia l'opportunità di avere un'influenza. Un aspetto della formazione politica pratica, anche attraverso la partecipazione a movimenti di massa come questi, è contribuire all'organizzazione di processi collettivi. C'è il contatto con la gente, con realtà e problemi concreti, e la necessità di pensare a modi per risolvere i problemi attraverso l'organizzazione e la costruzione di base. Ci sono anche processi formali di formazione politica, come corsi nazionali e locali, visite ad esperienze in altri stati e incontri statali e nazionali. Formazioni politiche specifiche su determinati temi o semplicemente nella vita quotidiana, a contatto con altri militanti e compagni.

Per esempio, grazie ai compiti e alle formazioni dei movimenti sociali, ho potuto imparare la comunicazione, la gestione agroecologica e le cooperative, oltre ai dibattiti sulle questioni agrarie e alimentari. Queste competenze e conoscenze accumulate le portiamo anche nell'organizzazione politica, nel senso che caratterizzano e contribuiscono all'accumulo di formazione politica che abbiamo per tutta la nostra militanza. In altre parole, è una strada a doppio senso, un processo dialettico, che si adatta alla formazione e all'interesse della nostra organizzazione. Quindi è importante che non sia solo un'accumulazione individuale, ma che aiuti in qualche modo la formazione di tutta la militanza della specifica organizzazione [anarchica].

Qui nello stato di Rio, credo che la maggior parte delle sfide comuni ai movimenti sociali, sia nelle zone rurali che in città, siano dovute alla difficoltà di costruzione di base, spesso la necessità di più militanti, la difficoltà di ottenere risorse e difficoltà strutturali-organizzative. Ci sono anche difficoltà nel raggiungere un'articolazione più consolidata tra i vari movimenti sociali, che finiscono per essere più sporadici o parte di campagne. Di fronte a una realtà di ultraliberalismo che avanza e all'estinzione sistematica dei diritti e delle politiche sociali, è una sfida permanente costruire processi capaci di autogestire e mobilitare la gente nelle comunità e nei luoghi di base. Ma in generale, cerchiamo di aiutare a organizzare ciò che è disorganizzato, agendo come lievito nelle lotte di massa.

BRRN: Nell'intervista che FARJ ha fatto a Zabalaza, è stata menzionata l'Associazione dei produttori autonomi della campagna e della città (APAC). Sono molto curioso di sapere di più su questa organizzazione, cosa fanno, e come questa associazione costruisce la solidarietà urbana e rurale intorno alle questioni della sovranità alimentare e della terra?

FARJ: APAC ha avuto un ruolo importante nella produzione di attrezzi agricoli per i piccoli produttori. La sua origine viene dal CADTS, il Centro per l'Apprendimento e lo Sviluppo Tecnico e Sociale, un gruppo legato ai Pastorali Sociali che lavorava nell'educazione dei lavoratori urbani, formando politicamente elettricisti, sarte, macchinisti, stampatori e altre professioni. Questo lavoro ha rafforzato le loro prestazioni in campo sindacale e comunitario. Per rafforzare la solidarietà tra lavoratori rurali e urbani, la CADTS iniziò un progetto per sviluppare attrezzi agricoli con tecnologia costruita insieme ai "coltivatori della terra", un'espressione usata all'epoca. Nelle loro visite ai lavoratori rurali per raccogliere informazioni e progettare gli attrezzi, gli studenti del CADTS decisero di strutturare questo lavoro per soddisfare questa richiesta che avevano già soddisfatto per diversi gruppi di agricoltori in tutto il Brasile. Così, il 1° maggio è nata l'APAC, che riunisce non solo "metallurgici", ma anche contadini, casalinghe, disoccupati, educatori popolari, ecc. con l'organicità, ispirata all'autogestione, di un'associazione composta da diversi gruppi di lavoro autonomi che si articolano collettivamente in un'assemblea generale. In più di 30 anni dalla sua fondazione, l'APAC ha accolto molti gruppi di lavoratori. Ne citiamo solo alcuni per illustrare la sua diversità:

Multimetal: La fabbricazione di parti e attrezzature metalliche, da cui si ricavavano vari strumenti per il campo. Dopo alcuni anni fu sostituita da OPMAC, che si riferisce alla parola "campo", questi servizi di progettazione di attrezzature metalliche continuarono e con il tempo iniziarono a sviluppare progetti per i lavoratori urbani come carri adattati per i raccoglitori di rifiuti per il riciclaggio, la fabbricazione di scope riciclate, ecc. Arte Fuxico: Raccolta di artigiani che riutilizzavano i tessuti di scarto dell'industria dell'abbigliamento e realizzavano pezzi personalizzati come borse, tappeti e utensili in generale.
Corsi di preparazione di Community Pré-Vestibular: Iniziativa di educazione popolare che ha cercato spazio presso l'APAC per assemblare un corso preparatorio per l'ammissione alle università. Il nucleo del corso APAC è durato qualche anno e faceva parte di una rete di corsi comunitari di diverse regioni.
Autofficina: Negozio di riparazioni auto che riuniva un meccanico esperto e i suoi assistenti. Il gruppo forniva servizi interni ed esterni all'APAC e aveva un ruolo molto importante nell'insegnamento del mestiere di meccanico e nella partecipazione alle assemblee dell'associazione. Stampatore: Una tipografia che riuniva lavoratori per lo più provenienti da ambienti del CADTS che sviluppavano progetti grafici e edizioni di numerose pubblicazioni per i movimenti sociali e vari servizi esterni.

Il nostro arrivo all'APAC è stato parallelo alla fondazione della FARJ, e abbiamo alcuni militanti che hanno avuto e hanno rapporti più stretti con loro, sia collaborando a progetti, sia facendo parte della direzione dell'APAC. Siamo giunti a fare lì un laboratorio di serigrafia, incontri politici, gruppi di lavoro comunitari, lezioni di formazione politica e corsi di lingua popolare. Segnaliamo una delle iniziative più strutturate della nostra militanza, che è stata quella di organizzare la Cooperativa Floreale di Lavoratori in Agroecologia, dove abbiamo avuto una grande interazione con i gruppi interni dell'APAC, portando ordini del giorno discussi con il nostro lavoro con il Forum del Cooperativismo Popolare, l'Articolazione di Agroecologia di Rio de Janeiro e i settori di Assistenza Tecnica ed Estensione. È stato un periodo che ha incoraggiato l'APAC a contribuire a questioni di congiuntura agraria, agroecologia, agricoltura urbana, orti scolastici, gruppi di erboristeria popolare, ecologia sociale, solidarietà rurale/urbana e sovranità alimentare e riforma agraria. Questo fattore ha rafforzato la relazione dei nostri militanti con i movimenti sociali delle campagne, come il MST, il CPT e l'MPA, così come per l'utilizzo dello spazio come magazzino o per la fabbricazione di attrezzi agricoli. Ma la nostra esperienza con le cooperative popolari ci ha aperto le porte per contribuire alla costruzione di cooperative e associazioni nei movimenti.

BRRN: Sei coinvolto nei Comitati Territoriali di Solidarietà, organizzati dall'MPA come risposta all'attuale crisi sociale? Puoi condividere qualcosa su questo progetto?

FARJ: In questo contesto di COVID-19, i movimenti rurali, come l'MPA e l'MST, il CPT e i gruppi di agricoltura urbana come la Rete Carioca di Agricoltura Urbana e l'Articolazione Agroecologica, hanno sviluppato azioni di solidarietà in campagna e in città.

L'MPA è con i Comitati Territoriali di Solidarietà. Con la distribuzione di alimenti agroecologici, creando spazi di dialogo e dibattiti politici, rafforzando i processi organizzativi tra i movimenti sociali e territoriali della campagna e della città. Le azioni possono avvenire in modi diversi a seconda della realtà e delle richieste locali. Il movimento ha continuato a fornire supporto materiale in città con consegne settimanali di scatole di cibo contadino, e la donazione di pasti per i senzatetto.

Il MST ha Marmita Solidária, che riceve donazioni da sindacati e sostenitori per comprare cibo per preparare pasti per i senzatetto. E la Campagna Nós por Nós ("Noi per noi"), che fa parte della Campagna Periferia Viva, a cui partecipano anche l'MPA e altri movimenti. La campagna raccoglie fondi per comprare prodotti agroecologici da insediamenti e piccoli agricoltori da donare alle favelas, e insieme fanno lavori di sostegno, come l'aiuto legale per chi non ha documenti di identità, o altre azioni oltre alla semplice donazione di cibo.

Per il CAB (Coordinamento Anarchico Brasiliano) stiamo organizzando la campagna nazionale Vida Digna ("Vita Dignitosa"), contro l'aumento del costo della vita. Ci sono comitati statali e locali, e siamo riusciti a organizzare una donazione di cibo dal MST per due occupazioni del Fronte Internazionalista dei Senza Dimora. La CPT ha anche articolato una possibilità di sostenere gli insediamenti senza terra e le comunità quilombola, tra gli altri, nella regione settentrionale dello stato di Rio, insieme al MPA.

Ma in tutto il paese, diverse azioni simili si stanno svolgendo con i nostri militanti del CAB coinvolti, cercando di articolare azioni di solidarietà tra la campagna e la città, tra i piccoli contadini e le comunità indigene. Azioni che portano sostenitori della città che vogliono aiutare. Speriamo che tutto questo aiuti ad avvicinare i movimenti della campagna e della città, in modo più organico, anche tra le basi di questi movimenti. Azioni che portano i movimenti a pensare collettivamente a forme di solidarietà quotidiana, senza bisogno di progetti, politici o politiche pubbliche.

Questa pandemia ha significato per i movimenti e i collettivi il dover creare altre forme di distribuzione, altre forme di logistica per continuare con la produzione e la distribuzione dei loro prodotti. E tutto questo potrà essere importante in futuro, se i movimenti riusciranno a definire le giuste politiche strategiche, perché avremo sempre meno politiche pubbliche per le campagne da parte dello Stato. Al contrario, gli attacchi agli indigeni, ai contadini e l'accaparramento delle terre non fanno che aumentare.

BRRN: Il MST è probabilmente il più noto dei movimenti sociali brasiliani a livello globale; l'organizzazione e i suoi impressionanti risultati in termini di espropriazione e ridistribuzione della terra a migliaia di famiglie, la promozione dell'agroecologia e della sovranità alimentare, e il suo contributo ai movimenti contadini globali, è stata una fonte di ispirazione per i rivoluzionari di tutto il mondo, compresi molti anarchici. Da lontano, sembra che ci siano molti aspetti delle pratiche e delle tattiche dell'organizzazione che si allineano con i principi anarchici. Allo stesso tempo, ci sono caratteristiche del MST, come il loro marxismo-leninismo, e la relazione con il PT, che potrebbero presentare sfide per gli anarchici che desiderano sostenere/partecipare/collaborare con il MST. Mi piacerebbe sapere qual è la valutazione di FARJ del MST, gli aspetti positivi del movimento, le critiche che avete, e come vi muovete per lavorare con il MST.

FARJ: In Brasile, la questione della terra, la concentrazione della terra, è centrale. Oggi, siamo un paese che è ancora un esportatore periferico di materie prime alimentari, nonostante sia visto dalle altre potenze mondiali come un concorrente, un attore mondiale, a causa delle dimensioni e dei beni naturali che ha, come l'acqua, il petrolio, le risorse minerali, ecc. Per questo abbiamo attacchi e colpi di stato, che sono presenti in tutta la storia dei paesi latinoamericani. Così il Brasile ha sempre avuto forti conflitti agrari e fondiari, diverse rivolte storiche, per non parlare dei quilombos, i lavoratori rurali, gli indigeni.

Il MST, come altri movimenti nelle campagne, viene da questo accumulo di lotte, conflitti e rivolte. Prima, uno dei principali movimenti era quello delle Leghe Contadine (1954-1964). Con il tempo sono apparsi anche sindacati nelle campagne che lavoravano su questi temi del lavoro e per i lavoratori salariati, impiegati nelle fattorie, ecc. Con il golpe e la dittatura affaristico-militare (1964) anche i militanti delle campagne subirono molta repressione, con più di mille morti e scomparsi, e la persecuzione e repressione delle Leghe Contadine.

Poi c'è stato il passaggio aperto e conciliante dalla dittatura alla democrazia. A differenza di paesi come l'Argentina, i militari in Brasile non furono puniti per i crimini della dittatura. In quel periodo, diversi gruppi armati di resistenza di sinistra cercarono di resistere alla dittatura. Così il processo che seguì, negli anni 70-80, registra anche lo sviluppo e il coinvolgimento delle organizzazioni sindacali, culminato nella CUT (Centrale Unificata dei Lavoratori) (1983), dei settori progressisti della chiesa (CEBs - Comunità Eclesiastiche di Base), Commissione Pastorale della Terra e Teologia della Liberazione, dei movimenti rurali e del PT (Partito dei Lavoratori).

Nella CUT c'era il Dipartimento Rurale, che riuniva i lavoratori rurali, con un'agenda più legata ai diritti del lavoro. E anche il MST (e più tardi il MPA) sembrava occuparsi di agende di rivendicazioni rurali provenienti dalle campagne che non riguardavano solo le condizioni di lavoro, ma l'accesso alla terra, al credito e alle politiche pubbliche per produrre e continuare a riprodurre i loro mezzi di sussistenza rurali. In altre parole, la CUT e i sindacati nelle campagne non coprivano tutte le agende contadine.

Il clero e la Teologia della Liberazione hanno avuto un ruolo importante insieme ai movimenti delle campagne, facendo un lavoro di base nelle comunità, mobilitando la gente e contribuendo ai movimenti sociali che venivano ad occupare la terra.

Questo era il grande "brodo" politico a base sociale, che qui affrontiamo in modo molto generale. E tutto questo brodo e queste lotte si accumulavano nel cosiddetto Progetto Democratico Popolare, con il PT come espressione del suo partito politico. In altre parole, alcuni di questi grandi movimenti di massa in Brasile hanno una relazione storica molto forte con il PT. Con l'arrivo del PT al governo, i movimenti stavano anche incorporando una cultura politica di essere parte dello stato, di burocratizzarsi anche loro. Questo ha avuto come conseguenza un grande indebolimento dei movimenti, soprattutto oggi, con difficoltà a mobilitare le masse e ad affrontare gli attacchi del governo Bolsonaro di orientamento fascista.

Inoltre, il principale riferimento organizzativo di questi movimenti è il marxismo-leninismo e il centralismo democratico, anche se a volte i movimenti stessi riconoscono la necessità di cercare altri elementi che meglio affrontino la realtà dei contadini e dei soggetti delle campagne. Così, se si lavora sui meccanismi di partecipazione politica, si rischia di cadere in relazioni distanti tra le basi e la direzione di questi movimenti. Cioè, la necessità di spazi che permettano una partecipazione politica qualitativa dalla base, riflettendo sul lavoro in cui sono inseriti, formandosi, guidando i processi e contribuendo, dalla loro realtà, con la direzione del movimento. Evita anche i rischi di cadere nel pragmatismo, o nel cosiddetto "spegnere i fuochi" quotidiano, che accumula poco politicamente e socialmente, anche se si sta facendo molto.

Nella nostra concezione anarchica, crediamo che il soggetto della trasformazione sociale non è dato, ma si forma nel lavoro e nella lotta quotidiana, e il potere popolare si costruisce con la partecipazione politica dei soggetti, assumendo responsabilità e protagonismo nelle lotte. Pertanto, la forma organizzativa deve essere allineata con una concezione ideologica trasformatrice, in modo che permetta l'avanzamento di forme organizzative non alienanti.

Perciò, cerchiamo anche di portare e proiettare altre esperienze storiche di lotta e organizzazione della classe operaia, dei contadini, delle comunità di origine. Abbiamo esempi come la Rivoluzione Messicana (1910), e il successivo movimento zapatista in Messico. La lotta dell'esercito makhnovista in Ucraina, nel processo della Rivoluzione Russa, processi con protagonismo indigeno e contadino nell'espropriazione delle terre e nell'organizzazione sociale. La collettivizzazione e l'organizzazione dei processi produttivi e sociali nella guerra civile spagnola, nelle campagne e nelle città, con l'esempio della CNT. Come il confederalismo democratico in Kurdistan, con l'organizzazione, l'autodifesa, la gestione territoriale e del lavoro e della produzione in modo collettivo e diretto. Esperienze comunitarie attuali in Colombia con il concetto di terra come bene comune, e chiedendo la permanenza e la riproduzione di forme di vita comunitaria nei territori. Insomma, ci sono varie esperienze, alcune conosciute dai movimenti, oltre ad altri riferimenti che anche loro cercano, e che noi esaminiamo per studiare e individuare elementi che possano contribuire ai nostri processi qui.

Quindi, l'anarchismo ha anche bisogno di sviluppare strumenti concreti per intervenire nella realtà, per mobilitare e gestire la vita nei suoi diversi aspetti, sociale, culturale, produttivo, economico. In altre parole, abbiamo anche bisogno di sviluppare proposte per organizzare la campagna e per affrontare questi temi.

BRRN: Le lotte per la sovranità alimentare, l'agroecologia e la riforma agraria sollevano alcune questioni davvero critiche per gli anarchici, in particolare perché molti dei movimenti e degli accademici che dominano il discorso non condividono le nostre critiche allo stato, all'elettoralismo, ecc. e spesso vedono lo stato nazionale come il veicolo per raggiungere la sovranità alimentare, la riforma agraria, ecc. Non ho incontrato molte prospettive anarchiche contemporanee sulla sovranità alimentare, l'agroecologia e la riforma agraria, e sono molto curioso di conoscere le tue riflessioni come anarchico che partecipa a questi movimenti in Brasile, e come tu e altri militanti delle FARJ nel Frente de Luta Camponesa pensate alla sovranità alimentare e alla riforma agraria da una prospettiva anarchica - possiamo articolare una particolare prospettiva anarchica su come raggiungere e sostenere la sovranità alimentare e la riforma agraria che sia distinta dalle prospettive delle correnti marxiste-leniniste, socialdemocratiche e liberali all'interno dei movimenti sociali?

FARJ: Attualmente stiamo iniziando ad avere questo dibattito nella CAB, nel Gruppo di Lavoro Agrario, tra i militanti che lavorano con i movimenti rurali, con le comunità indigene, non urbane. Con altri movimenti come il MAM (Movimento per la Sovranità Popolare nelle Miniere) e ha un po' a che fare con la domanda precedente. In altre parole, quali sono le proposte concrete dell'anarchismo per la realtà? Qual è il nostro programma anarchico di lotta?

Così cominciamo a discutere quali concetti sono importanti e centrali per noi. Come la sovranità alimentare, la riforma o rivoluzione agraria, le risorse naturali ed energetiche. Bem viver ("vivere bene"), in opposizione alla logica dello sviluppo, tra gli altri.

Per noi, questi temi devono essere legati alle richieste popolari, alla realtà popolare. Per noi, l'agroecologia deve essere uno strumento e un principio per rafforzare la lotta e l'organizzazione dei popoli e delle comunità rurali. In altre parole, cercheremo anche di applicare questi concetti e questioni come riferimenti, all'interno della nostra concezione anarchica, basata sulla realtà popolare, per rafforzare il nostro lavoro di costruzione della base e di costruzione del potere popolare.

Alcuni di questi concetti sono elaborati anche dai movimenti sociali rurali come la sovranità alimentare, l'agroecologia, il femminismo. Ma è chiaro che dobbiamo sviluppare anche le nostre concezioni su di essi. Ma possiamo dire, in generale, che la sinistra ha spesso una lettura della realtà che è molto urbana, valorizzando maggiormente le questioni intorno ai sindacati e alle questioni urbane, riproducendo questa centralità nell'urbano. E anche l'anarchismo non è esente dal riprodurre parte di questo.

BRRN: Inutile dire che i processi storici del colonialismo e dello sviluppo capitalista in tutto il mondo hanno lasciato un mucchio di contraddizioni per le diverse classi e comunità oppresse da superare quando si tratta di questioni della terra. Qui negli Stati Uniti, poiché i movimenti sociali sono così deboli, il discorso e le lotte intorno alla terra e alla riforma agraria non sembrano essere così avanzati rispetto al contesto brasiliano. Una questione critica qui negli Stati Uniti e in Canada - due progetti coloniali europei situati su territori indigeni rubati - è come le diverse popolazioni oppresse in lotta intorno alle questioni della terra - popoli indigeni, persone di origine africana, piccoli agricoltori, lavoratori agricoli migranti, ecc. possono essere solidali tra loro invece di essere messe l'una contro l'altra dalle contraddizioni create dai sistemi del colonialismo e del capitalismo. Sono molto curioso di sapere dove sono i discorsi intorno a queste complicate questioni tra i movimenti sociali con cui lavorate, e quali sono le vostre prospettive su di essi, come anarchici? A Rio de Janeiro, ci sono segni promettenti di solidarietà tra indigeni, comunità quilombola, contadini e lavoratori agricoli? Puoi consigliare alcune buone fonti per le persone che vorrebbero saperne di più su queste questioni e lotte?

FARJ: Questioni territoriali simili si verificano anche qui, credo che siano anche le conseguenze dei processi storici del colonialismo, della schiavitù strutturale e del patriarcato e delle altre oppressioni rafforzate dal capitalismo.

Il Brasile, essendo un paese di dimensioni continentali, pone diverse sfide. Per esempio, c'è una realtà, un rapporto con la terra e la cultura dei coloni nel sud del paese, e ce n'è un altro delle comunità indigene e di altri soggetti nel nord del paese. Questo pone già diverse questioni per la lotta e anche per i movimenti. Per esempio, la questione di lavorare con l'idea del soggetto contadino, di fronte a queste diversità. Si tratta anche di conoscere e saper comprendere altre forme organizzative, che possono essere diverse da quelle che la sinistra tradizionale riproduce.

D'altra parte, il Brasile ha questo grande potenziale di lotta e di persone e soggetti nelle campagne. Quasi il 40% delle terre del paese sono insediamenti della riforma agraria, terre indigene (riconosciute o meno), quilombos, comunità contadine. I potenti sanno di questo potenziale e hanno paura. Per questo investono nella repressione e nello smantellamento dei diritti sociali, nel land grabbing, nella violenza paramilitare, ecc.

È una diversità sociale che è una realtà in America Latina. La forza degli indigeni in Perù, Ecuador, Bolivia. I Mapuche in Argentina e Cile. Anche la Colombia è un paese molto ricco e interessante, con comunità afro-colombiane, varie etnie indigene, contadini. C'è il CNA (Coordinatore Nazionale Agrario), un importante movimento contadino nel paese, c'è un dibattito molto interessante sul "territorio agroalimentare", per esempio.

A Rio l'MPA ha preso contatti e lavorato con alcune comunità quilombola, e ora con le comunità indigene. Nella capitale c'è la lotta di Aldeia Maracanã, che ha mobilitato abbastanza sostenitori contro la speculazione e la gentrificazione che il mega-evento delle Olimpiadi ha apertamente rivelato. Ci sono molte possibilità di dialogo tra quilombos, villaggi indigeni, favelas, movimenti rurali e cittadini e possiamo andare oltre. Azioni come gli orti comunitari, l'agricoltura urbana, sono anche interessanti possibilità per la sovranità alimentare degli abitanti delle favelas, e possibilità di dialogo con i movimenti rurali. L'organizzazione di collettivi di consumatori nelle città, organizzandosi per l'accesso e la distribuzione di cibo sano nelle campagne. Gruppi di investimento collettivo di sostenitori, che permettono la produzione rurale. Relazioni di sostegno tra i diversi settori della classe operaia, consegnatari, lavoratori dell'educazione, studenti. Le possibilità di organizzazione dal basso sono molte.

Alcuni siti web di riferimento e per maggiori informazioni:

Libreria virtuale del MST – www.reformaagrariaemdados.org.br/biblioteca
Movemento dei Piccoli Agricoltori (MPA) – www.mpabrasil.org.br
Movimento per la Sovranità Popolare nel settore minerario (MAM) – http://mamnacional.org.br/
Coordinatore Nazionale Agrario (Colombia) – www.cna-colombia.org
Commissione Pastorale per la Terra (CPT) – cptnacional.org.br
Fronte Quilombola del Rio Grande do Sul – www.facebook.com/FrenteQuilombolaRs
Coordinamento delle Organizzazioni Indigene dell’Amazzonia Brasiliana – www.facebook.com/coiabamazoniaoficial
Articolazione dei Popoli Indigeni del Brasile (APIB) – www.facebook.com/apiboficial
Articolazione dei Popoli Indigeni della Regione del Sud – www.facebook.com/ARPINSULBRASIL
Mídia India – www.facebook.com/VozDosPovos
Consiglio Indigeno di Roraima (CIR) – www.facebook.com/conselhoindigena.cir
Articolazione dei Popoli Indigeni e delle Organizzazioni del Nordest, Minas Gerais e Espirito Santo (APOINME) – www.facebook.com/apoinme.brasil
Rete dei Popoli (Teia dos Povos) – www.facebook.com/TeiadosPovosoficial


BRRN: C'è qualcos'altro che vorreste condividere?

FARJ: Vorremmo ringraziare lo spazio e l'opportunità di condividere le esperienze e il lavoro qui. Ci sono altri compagni organizzati nel CAB che possono anche contribuire con le loro esperienze dai loro stati e il nostro lavoro ha anche contributi da loro. Speriamo di aver portato il nostro contributo a Black Rose, e di aiutare più persone a conoscere un po' di più le lotte in Brasile e nel nostro continente. Speriamo anche di avere più occasioni di scambio come questa con i nostri compagni di BR, che a loro volta ci ispirano. Spazi come questo sono essenziali. Arriba lxs que luchan!!!

1. Con "formazione politica" è stato tradotto il termine "formação", che in realtà può essere più accuratamente inteso come i processi collettivi all'interno dei movimenti sociali che includono "lavoro di presa di coscienza, educazione politica e sviluppo della leadership". Per una maggiore discussione del concetto e della pratica della formação, vedi "Leadership development and Formação in Brazil's Landless Workers Movement (MST)" di Dawn Plummer
brazil/guyana/suriname/fguiana / ambiente / entrevista Thursday February 04, 2021 19:25 byMilitante de BRRN

Em resposta ao modelo industrial capitalista de produção de alimentos que dizimou modos de vida rurais e nossa mãe Terra, movimentos sociais ao redor do mundo identificaram a agroecologia como sua proposta alternativa para o desenvolvimento rural. Baseadas em conhecimentos camponeses e indígenas, lutas pela soberania alimentar e reforma agrária, a agroecologia é compreendida pelos movimentos sociais como “uma ferramenta para a transformação social, econômica, cultural, política e ecológica de comunidades e territórios.”

Esta entrevista que o Rosa Negra conduziu no Verão de 2020 [no hemisfério norte] com um militante da Frente de Luta Camponesa da Federação Anarquista do Rio de Janeiro (FARJ), mostra seu trabalho com a luta de alguns movimentos sociais brasileiros por agroecologia e soberania alimentar. Em um contexto de movimentos sociais camponeses altamente desenvolvidos, a FARJ compartilha questões importantes para o aprendizado dos militantes anarquistas.

Agroecologia e Anarquismo Organizado:
Uma Entrevista com a Federação Anarquista do Rio de Janeiro (FARJ)

Em resposta ao modelo industrial capitalista de produção de alimentos que dizimou modos de vida rurais e nossa mãe Terra, movimentos sociais ao redor do mundo identificaram a agroecologia como sua proposta alternativa para o desenvolvimento rural. Baseadas em conhecimentos camponeses e indígenas, lutas pela soberania alimentar e reforma agrária, a agroecologia é compreendida pelos movimentos sociais como “uma ferramenta para a transformação social, econômica, cultural, política e ecológica de comunidades e territórios.”

Esta entrevista que o Rosa Negra conduziu no Verão de 2020 [no hemisfério norte] com um militante da Frente de Luta Camponesa da Federação Anarquista do Rio de Janeiro (FARJ), mostra seu trabalho com a luta de alguns movimentos sociais brasileiros por agroecologia e soberania alimentar. Em um contexto de movimentos sociais camponeses altamente desenvolvidos, a FARJ compartilha questões importantes para o aprendizado dos militantes anarquistas.

BRRN: Você pode dar uma visão geral do tipo de trabalho social dxs militantes da Frente de Luta Camponesa da FARJ? Quais são os movimentos e organizações em que xs militantes participam/colaboram? Quem são xs protagonistas desses movimentos/organizações?

FARJ: Inicialmente a Frente se chamava “Anarquismo e Natureza”. Em sua composição haviam estudantes da Universidade Federal Rural do Rio de Janeiro. A partir de um grupo de agroecologia da universidade, o GAE (Grupo de Agricultura Ecológica), buscavam fazer trabalhos sociais em assentamentos da Reforma Agrária do estado do Rio e com famílias de pequenos agricultores. E o espaço que articulava estas atividades era a Articulação de Agroecologia do Rio de Janeiro.

A partir dessa atuação e contato frequente nos assentamentos o MST foi conhecendo o estilo de trabalho de nossa militância, até que um deles foi convidado para ingressar no movimento, contribuindo principalmente com os processos de organização do trabalho cooperado na região da Baixada Fluminense. Um dos resultados desse trabalho foi a contribuição na organização de uma cooperativa de comercialização de um assentamento do MST da região metropolitana do estado do Rio, por volta de 2008. Com o passar do tempo a frente foi agregando mais militantes, alguns vieram do campo, ou do MST, ou eram estudantes do campo agrário.

Por volta de 2012 o Movimento dos Pequenos Agricultores (MPA) chega no Rio, e temos militantes de nossa frente contribuindo também com o movimento e sua construção no estado. Temos também uma companheira que atua na Comissão Pastoral da Terra (CPT).

Nosso trabalho nos movimentos e espaços do campo está relacionado a temas como educação do campo, formação, comunicação, produção, comercialização, direitos humanos. Buscamos manter sempre o vínculo com as bases dos movimentos, mesmo aqueles militantes que vivem na capital do estado ou na cidade. Buscamos contribuir com os acúmulos da FARJ e das experiências históricas do anarquismo organizado nas lutas camponesas, com nossa concepção de trabalho social e estilo militante buscando construir Poder Popular. Estimulando a participação política e o protagonismo das bases nos processos de luta quotidianos dos movimentos. Buscamos também estimular aproximações e ações conjuntas entre os movimentos do campo e movimentos urbanos onde também atuamos ou que apoiamos, como ações de solidariedade, ações de trocas de experiências entre as bases, visitas, campanhas, entre outras que possibilitem os contatos entre as bases.

Hoje temos militantes no MST, MPA e CPT. Os protagonistas são sem terras, pequenos agricultores, comunidades quilombolas. Muitos assentados, por exemplo, vêm da indústria da cana de açúcar, de trabalho análogo à escravidão, vêm de favelas, eram trabalhadores precarizados. Boa parte das bases dos movimentos são de negros e negras, jovens, mulheres.

BRRN: Pode falar sobre como você se envolveu nas lutas camponesas e movimentos para soberania alimentar e agroecologia? Porque você acha que é importante xs anarquistas se envolverem nessas lutas? Qual é a importância dessas lutas nesse momento de pandemia global de Covid-19 em particular?

FARJ: Minha militância era na Frente Comunitária, no Movimento de Organização de Base, que atualmente tem trabalhos no Centro de Cultura Social e na comunidade do Morro dos Macacos. Desde 2013 apoiava o MST com as artes gráficas da Feira Estadual da Reforma Agrária Cícero Guedes, uma feira anual, durante 3 dias, no Centro da Cidade do Rio de Janeiro com a produção do estado, da região sudeste, parceiros da cidade e outros movimentos. Por volta de 2014 o MPA e o MST iniciam uma feira quinzenal no campus da Praia Vermelha da Universidade Federal do Rio de Janeiro, que também passo a apoiar com comunicação e outras atividades. Então a partir destas aproximações e contatos que se apresentam as possibilidades de atuação a partir da capital, seja com as demandas de comunicação e propaganda, seja contribuindo para a organização de espaços de comercialização dos movimentos na cidade. E sempre buscando manter a vinculação com as bases.

Historicamente o anarquismo esteve, e está, presente nas lutas camponesas: Manchúria, Ucrânia, Espanha, Peru e outros exemplos. O anarquismo deve estar nas lutas dos de baixo, e onde tivermos espaço para contribuir com nossas propostas e construir poder popular. As questões agrária, fundiária (acesso e concentração de terras), camponesa, indígenas, negra, quilombola são centrais na América Latina, apesar da concentração populacional nas grandes cidades. Em grande parte somos países agrário exportadores, de grande exploração de bens naturais pelo capital, que tem um povo de origem e base indígena, negra e camponesa muito forte, com uma extrema concentração de terras nas mãos de capitalistas, latifundiários, estrangeiros. Há muitos conflitos no campo, com assassinatos de lideranças comunitárias e militantes, expulsões, despejos etc. Sem falar na questão da soberania alimentar, na produção de alimentos para o povo em oposição ao modelo do agronegócio que produz commodities para exportação. Então a questão da terra é muito forte no Brasil e no continente, e daí a importância de estarmos inseridos também nestas lutas. Entendendo que mesmo com pautas particulares, as lutas do campo e da cidade devem ser conjuntas.

Também aprendemos muito nestes movimentos de massa, contribuindo para nossa formação de militantes, principalmente no trabalho de base. Seja em cursos, materiais e espaços de formação dos movimentos, seja no dia a dia do trabalho de base.

Atualmente, na conjuntura de COCID-19 os movimentos do campo tem grande importância por produzirem alimentos saudáveis para a população, por pautarem a questão ambiental, energética e de soberania alimentar. Há análises que apontam uma “pandemia” de falta de alimentos para população. Muitas favelas já apresentam pessoas em situação de fome. Estão acontecendo muitas campanhas de solidariedade e distribuição de cestas de alimentos para moradores de favelas e marmitas para moradores de rua. Sindicatos e pessoas estão fazendo doações para a compra destes alimentos dos movimentos do campo e de movimentos de agricultura urbana da cidade do Rio. Ou seja, as ações de solidariedade se multiplicaram, e organizadas pela população e movimentos sociais.

BRRN: Qual tem sido sua experiência como umx anarquista participando em/colaborando com estes movimentos? Como você pressiona por dentro desses movimentos/organizações por práticas mais anti-autoritárias/anarquistas?

FARJ: Avaliamos que a experiência, aqui no Rio de Janeiro, possibilita abertura para atuarmos. Aspecto da formação na prática também, ao participarmos de movimentos de massa como estes, contribuindo para a organização de processos coletivos. Há o contato com o povo, com realidades e problemas concretos, e a necessidade de pensar formas de solucionar os problemas a partir do trabalho de base. Há também os processos formais de formação, como cursos nacionais e locais, visitas a experiências de outros estados, encontros estaduais e nacionais. Formações específicas em alguma temática ou mesmo no cotidiano, no convívio com outros/as militantes e companheiros.

Por exemplo, por causa das tarefas e formações dos movimentos pude aprender sobre comunicação, sobre gestão e cooperação agroecológica. Além do debate da questão agrária e alimentar. Estes acúmulos também trazemos para a organização política, no sentido de qualificar e contribuir nos acúmulos de formação que temos para o conjunto de nossa militância. Ou seja, é uma via de mão dupla, um processo dialético. Adaptando para a formação e interesse de nossa organização. Então é importante que não seja somente um acúmulo individual, mas que ajude de alguma forma na formação do conjunto da militância da organização específica.

Aqui no estado do Rio, acredito que a maioria dos desafios comuns ao movimentos sociais, do campo e da cidade, são da própria dificuldade de organizar o trabalho de base, muitas vezes a necessidade de se ter mais militantes, a dificuldade em conseguir recursos e estrutura, as dificuldades organizativas. Há também dificuldades em uma articulação mais consolidada entre os diversos movimentos sociais, que acabam ocorrendo de forma mais pontual ou em campanhas. E diante de uma realidade de avanço do ultraliberalismo e a sistemática extinção de políticas e direitos sociais, é um desafio permanente a construção de processos que consigam se autogerir e mobilizar o povo nas comunidades e locais de trabalho de base. Mas de forma geral buscamos ajudar a organizar o que está desorganizado, atuando como fermento nas lutas de massa.

BRRN: Na entrevista que a FARJ deu ao Zabalaza [organização anarquista da África do Sul], foi mencionada a Associação de Produtores Autônomos da Cidade e do Campo (APAC). Estou muito curioso de saber mais sobre esta organização, o seu trabalho, e como esta associação constrói solidariedade entre a cidade e do campo em torno de perguntas de soberania alimentar e terra.

FARJ: A APAC teve importante atuação produzindo implementos agrícolas voltados para pequenos produtores. Sua origem veio do CADTS – Centro de Aprendizagem e Desenvolvimento Técnico e Social um grupo ligado a Pastorais Sociais que atuavam com educação de trabalhadores urbanos, formando politicamente eletricistas, costureiras, torneiros mecânicos, gráficos dentre outros oficios. Desse trabalho se fortaleceu a atuação dos mesmos nos campos sindicais, e comunitários. Com o objetivo de fortalecer a solidariedade entre os trabalhadores do campo e da cidade o CADTS inciou um projeto de elaboração de implementos agrícolas com tecnologia construída juntos aos “lavradores da terra”, expressão usada na época, em suas visitas aos trabalhadores do campo para coletar as informações e projetar os implementos os estudantes do CADTS decidiram por estruturar esse trabalhos para atender essa demanda que já produzia para diversos grupos de agricultores de todo o Brasil. Assim nasce no 1 de Maio a APAC reunindo não só “metalúrgicos”, como também agricultores, donas de casas, desempregados, educadores populares e etc. Com a organicidade de associação compostas por diversos grupos de trabalhos autônomos que se articulação coletivamente em assembleia geral inspirados pela autogestão. Ao longo de mais de 30 anos desde a sua fundação a APAC já acolheu muitos grupos de trabalhadores citaremos apenas alguns para ilustrar a diversidade:

• Multimetal: Confecção de peças e equipamentos em metal, de onde surgiram vários equipamentos para o campo. Depois de alguns anos substituída pela OPMAC, que remete à palavra “campo”, continuando esses serviços de projetos em metal e que com o tempo passou a desenvolver projetos para trabalhadores urbanos como carroças adaptadas para catadores para reciclagem, fabrica de vassouras recicladas etc.
• Arte Fuxico: Reunindo artesãs que reaproveitavam sobras de tecidos da industria de roupa e elaboravam peças customizadas como bolsas, tapetes e utensílios em geral.
• Pré-Vestibular Comunitário: Inciativa de educação popular que buscou espaço na APAC para montar turma de curso preparatório ao ingresso nas universidades. O núcleo do curso na APAC durou alguns anos e fazia parte de uma rede de cursos comunitários de diversas regiões.
• Mecânica de Autos: Oficina de conserto de automóveis que reunia um mestre mecânico e seus ajudantes. O grupo prestava serviços internos e externos a APAC e com atuação muito marcante no ensino do ofício de mecânico e assiduidade nas assembleias da associação.
• Gravida: Gráfica que reunia trabalhadores em grande parte oriundos das formações do CADTS que elaboravam projetos gráficos e editações de inúmeras publicações para movimentos sociais e diversos serviços externos.
Nossa chegada à APAC foi paralela a fundação da FARJ, e temos alguns militantes que tiveram e têm relações mais próximas com eles. Seja em projetos desenvolvidos e alguns fazendo parte da gestão da APAC. Chegamos a fazer uma oficina de serigrafia lá, reuniões politicas, mutirões de trabalhos na comunidade, palestras de formação politica e curso popular de idiomas. Destacaremos uma das inciativas mais estruturada de nossa militância que foi organizar a Cooperativa de Trabalhadores e Trabalhadoras em Agroecologia Floreal, onde tivemos grande interação com os grupos internos da APAC trazendo pautas debatidas com nossa atuação com o Fórum de Cooperativismo Popular, a Articulação de Agroecologia do Rio de Janeiro e setores de Assistência Técnica e Extensão. Foi um período que trouxe ânimo na APAC de contribuir com questões da conjuntura agraria, Agroecologia, Agricultura Urbana, Hortas Escolares, Grupos de Fitoterapia Popular, Ecologia Social, Solidariedade do Campo e Cidade e Soberania Alimentar e Reforma Agrária. Fator que fortaleceu a relação de nossos militantes com os movimentos sociais do campo como MST, CPT, e MPA também seja para o uso do espaço como entreposto ou sobre a fabricação de implementos agrícolas. Mas que nossa experiência com cooperativismo popular abriu portas para contribuirmos na construção de cooperativas e associações nos movimentos.

BRRN: Vocês estão envolvidos com os Comitês Territoriais de Solidariedade, organizados pelo MPA como uma resposta à crise social atual? Pode compartilhar um pouco sobre este projeto?

FARJ: Nesse contexto do COVID-19 os movimentos do campo, como MPA e MST, a CPT e grupos de agricultura urbana como a Rede Carioca de Agricultura Urbana, e a Articulação de Agroecologia, têm desenvolvidos ações de solidariedade no campo e na cidade.

O MPA está com os Comitês Territoriais de Solidariedade. Com a distribuição de alimentos agroecológicos, criando espaços de diálogo e debates políticos fortalecendo os processos organizativos entre os movimentos sociais e territoriais do campo e da cidade. As ações podem acontecer de diferentes formas dependendo da realidade e demandas locais. O movimento tem mantido o abastecimento na cidade com entregas semanais de cestas camponesas de alimentos, e doação de refeições para moradores de rua.

O MST tem a Marmita Solidária, que recebe doações de sindicatos e apoiadores para compra de comida para preparar refeições para moradores de rua. E a Campanha Nós Por Nós, que se insere na Campanha Periferia Viva, e que o MPA e outros movimentos também participam. A campanha arrecada recursos para comprar a produção agroecológica dos assentamentos e pequenos agricultores para doar para favelas, e junto fazer um trabalho de apoio, como por exemplo ajuda jurídica para quem não tem documentos de identidade, ou outras ações para além de somente doar a comida.

Pela CAB estamos organizando nacionalmente a campanha Vida Digna, contra o aumento do custo de vida. Há comitês estaduais e locais, e conseguimos articular uma doação de alimentos do MST para duas ocupações da Frente Internacionalista dos Sem Teto. Também pela CPT articulamos uma possibilidade de recurso para assentamentos e comunidades quilombolas, entre outras, na região norte do estado do Rio, juntamente com MPA.

Mas em todo o país estão ocorrendo várias ações semelhantes com nossa militância da CAB envolvida, buscando articular ações de solidariedade entre o campo e a cidade, entre pequenos agricultores e comunidades indígenas. Ações que aproximam apoiadores da cidade que querem ajudar. Esperamos que tudo isso ajude a aproximar mais os movimentos do campo e da cidade, de forma mais orgânica, entre as bases destes movimentos também. Ações que façam os movimentos pensarem juntos formas de solidariedade no dia a dia, sem precisar tanto de projetos, de políticos ou políticas públicas.

Essa pandemia fez com que os movimentos e coletivos tivessem que criar outras formas de comercialização, outras formas de logística para continuarem com a produção e a comercialização. E tudo isso pode ser importante no futuro, se os movimentos conseguiram definir políticas estratégicas acertadas, pois teremos cada vez menos políticas públicas para o campo por parte do Estado. Pelo contrário, só aumentam os ataques aos indígenas, camponeses e a grilagem de terras.

BRRN: O MST é provavelmente o mais bem-conhecido dos movimentos sociais do Brasil no mundo. A organização e suas realizações impressionantes, como a ocupação e redistribuição de terras a milhares de famílias, promovendo agroecologia e soberania alimentar, e suas contribuições as movimentos camponeses globais, têm sido uma fonte de inspiração para revolucionarixs pelo mundo inteiro, incluindo anarquistas. De longe, parece que são vários aspetos das práticas e táticas alinhados com princípios anarquistas. Ao mesmo tempo, há caraterísticas do MST, como o seu marxismo-leninismo, e sua relação com o PT, que podem apresentar desafios para anarquistas quem quer fazer apoiar/participar/colaborar com o MST. Gostaria de saber como é a avaliação do FARJ sobre o MST: os aspectos positivos do movimento, suas críticas, e como guiam seu trabalho com o MST.

FARJ: No Brasil a questão fundiária, da concentração de terras, é central. Pois hoje ainda somos um país periférico agrário-exportador de commodities. Apesar de ser visto pelas outras potências mundiais como um contender, um player mundical, pelo tamanho e pelos bens naturais que possui, como água, petróleo, minérios etc. Por isso também os ataques e golpes, que são coisas bem presentes na história dos países da América Latina. Então o Brasil sempre teve fortes conflitos agrários e por terra, várias revoltas históricas, sem falar nos quilombos, os trabalhadores do campo, os indígenas.

O MST, assim como outros movimentos do campo, vem desse acúmulo de lutas, conflitos e revoltas. Antes, um dos principais movimentos foi as Ligas Camponesas (1954-1964). Com o tempo foram surgindo também os sindicatos do campo que trabalhavam estas pautas trabalhistas e do trabalhador assalariado, empregado em fazendas etc. Com o golpe e a ditadura empresarial-militar (1964) os militantes do campo também sofrem muita repressão, com mais de mil mortos e desaparecidos, e perseguindo e reprimindo as Ligas Camponesas.

Depois aconteceu a abertura e transição conciliadora da ditadura para a democracia. Diferente de países como a Argentina, os militares no Brasil não foram punidos pelos crimes da ditadura. Naquele período foram vários os grupos de resistência armada e de esquerda que buscaram resistir à ditadura. Então o processo que se seguiu, nos anos 70-80, tem também o desenvolvimento e envolvimento de organizações sindicais, culminando na CUT (1983), setores progressistas da igreja (CEBs, Pastoral da Terra e Teologia da Libertação), movimentos do campo e o PT.

Na CUT havia o Departamento Rural, que reunia trabalhadores do campo, com pautas mais relacionadas aos direitos trabalhistas. E o MST (e depois MPA) surgem também para dar conta de pautas de demandas do campo que não eram só trabalhistas, mas de acesso à terra, a crédito e políticas públicas para produzir a para continuar reproduzindo sua vida no campo. Ou seja, a CUT e os sindicatos do campo não davam conta de todas as pautas camponesas.

As pastorais e Teologia da Libertação tinham importante papel junto com os movimentos do campo, fazendo trabalho de base nas comunidades, mobilizando o povo e contribuindo com os movimentos sociais que vinham ocupar as terras.

Esse era o grande “caldo” político de base social, que abordamos aqui de forma muito geral. E todo esse caldo e lutas iam sendo acumuladas no chamado Projeto Democrático Popular, tendo o PT como expressão política partidária. Ou seja, alguns destes grandes movimentos de massa do Brasil tem uma relação histórica muito forte com o PT. E com a chegada do PT no governo, os movimentos também foram incorporando uma cultura política de fazer parte do estado, se burocratizando também. E teve como consquência um grande enfraquecimento dos movimentos, principalmente nos dias de hoje, com dificuldades de mobilizar as massas e fazer frente aos ataques do governo Bolsonaro de orientações fascistas.

Além disso, o principal referencial organizativo destes movimentos é o marximo-leninismo e centralismo democrático, mesmo que algumas vezes os próprios movimentos reconheçam a necessidade de buscar outros elementos que melhor contemplem a realidade do campesinato e dos sujeitos do campo. Então se os mecanismos de participação política forem trabalhados há os riscos de se cair em relações de distanciamento entre as bases e as direções destes movimentos. Ou seja, a necessidade de espaços que possibilitem uma participação política qualitativa das bases, refletindo sobre o trabalho em que se inserem, se formando, conduzindo os processos e contribuindo, desde sua realidade, com os rumos do movimento. Evitando também os riscos de se cair no pragmatismo, ou o chamado “apagar incêndios” diariamente, que se acumula pouco politicamente e socialmente, mesmo que se esteja fazendo muita coisa.

Em nossa concepção anarquista, acreditamos que o sujeito de transformação social não está dado, mas se forma no trabalho e na luta cotidianos, e o poder popular se constrói com participação política dos sujeitos, assumindo responsabilidades e protagonismo nas lutas. Por isso a forma organizacional precisa estar alinhada com uma concepção ideológica transformadora, para que possibilite o avanço de formas organizativas não alienantes.

Portanto buscamos também trazer e projetar outras experiências históricas de luta e organização da classe trabalhadora, do campesinato, das comunidades originárias. Temos exemplos como a a Revolução Mexicana (1910), e o depois movimento Zapatista no México. A luta do exército Makhnovista na Ucrânia, no processo da Revolução Russa, processos com protagonismo indígena e camponês na expropriação de terras e organização social. Os processos de coletivização e organização da produção e social na Guerra Civil Espanhola, no campo e na cidade, com o exemplo da CNT. Assim como o Confederalismo Democrático no Curdistão, com a organização, autodefesa, gestão territorial e do trabalho e da produção de forma coletiva e direta. Experiências comunitárias atuais na Colômbia com a concepção da terra como bem comum, e exigindo a permanência e reprodução das formas de vida comunitária nos territórios. Enfim, são várias as experiências, algumas conhecidas pelos movimentos, além de outros referenciais que eles também buscam, e que procuramos estudar e identificar elementos que podem contribuir com nossos processos aqui.

Portanto, o anarquismo precisa também elaborar ferramentas concretas de intervenção na realidade, de mobilização e gestão da vida nos seus diferentes aspectos, social, cultural, produtivo, econômico. Ou seja, precisamos também elaborar propostas para organizar o campo e que deem conta destas questões.

BRRN: Lutas por soberania alimentar, agroecologia, e reforma agrária trazem algumas questões cruciais para anarquistas, particularmente porque muitos movimentos e acadêmicos que dominam o debate não compartilham de nossos críticas do Estado, eleitoralismo, etc. e muitas vezes veem o Estado-Nação como o meio para alcançar a soberania alimentar, reforma agrária, etc. Eu não encontrei muitas perspectivas anarquistas contemporâneas sobre soberania alimentar, agroecologia, e reforma agrária – especialmente duma perspectiva de anarquismo social – e estou curioso de saber de suas reflexões como umx anarquista participando nesses movimentos no Brasil, e como você e outrxs militantes da FARJ pensam sobre a soberania alimentar e reforma agrária de uma perspetiva anarquista – podemos articular uma perspectiva particularmente anarquista sobre como podemos alcançar soberania alimentar, agroecologia e reforma agrária que seja distinta das perspetivas das correntes marxistas-leninistas, socialdemocratas e liberais nos movimentos sociais?

FARJ: Estamos começando a fazer esse debate atualmente na CAB, no Grupo de Trabalho Agrário, entre os/as militantes que têm trabalho com movimentos do campo, com comunidades indígenas, não-urbanas. Com outros movimentos como o MAM (Movimento pela Soberania Popular na Mineração) E tem a ver um pouco com a pergunta anterior. Ou seja, quais as propostas concretas do anarquismo para a realidade? Qual é o nosso programa de lutas anarquista?

Então estamos começando a discutir quais concepções são importantes e centrais para nós. Como Soberania Alimentar. Reforma ou revolução agrária, os bens naturais e energéticos. O bem viver, em oposição à lógica de desenvolvimento. Entre outros.

Para nós estas questões precisam estar relacionadas com as demandas populares, com a realidade popular. A agroecologia para nós deve ser ferramenta e princípio para fortalecer a luta e a organização dos povos e comunidades do campo. Ou seja, vamos buscar também aplicar estes conceitos e questões como referenciais, dentro de nossa concepção anarquista, a partir da realidade popular, para o fortalecimento do trabalho de base e do poder popular.

Alguns destes conceitos também são trabalhados pelos movimentos sociais do campo como soberania alimentar, agroecologia, feminismo. Mas é claro que precisamos desenvolver também nossas concepções sobre eles. Mas podemos dizer, de forma geral, que a esquerda muitas vezes tem uma leitura da realidade muito urbana, valorizando mais as questões sindicais e urbanas, reproduzindo essa centralidade no urbano. E o anarquismo não está livre de reproduzir um pouco disso também.

BRRN: Desnecessário dizer que os processos históricos do colonialismo e desenvolvimento capitalista pelo mundo inteiro deixaram uma série de contradições para as diferentes classes oprimidas e comunidades agirem em torno da questão da terra. Aqui nos Estados Unidos, pelo fato de os movimentos sociais serem fracos, o debate e lutas sobre terra e reforma agrária não estão tão avançados em relação ao contexto brasileiro. Uma questão crítica aqui nos EUA e Canadá – dois projetos coloniais europeus situados em territórios indígenas – é como diferentes populações nas lutas sobre terra e território – indígenas, afrodescendentes, pequenos agricultores, trabalhadores agrícolas migrantes, etc – podem se solidarizaer uns com os outros em vez de serem jogados uns contra os outros pelas contradições criados pelos sistemas colonialistas e capitalistas. Estou muito interessado em saber onde está o debate sobre estas difíceis questões nos movimentos sociais em que vocês trabalham, e quais são suas perspetivas sobre elas, como anarquistas. No Rio de Janeiro, há sinais promissores de solidariedade entre indígenas, comunidades quilombolas, camponeses e trabalhadores agrícolas? Pode nos recomendar fontes boas para pessoa que gostariam de aprender mais sobre essas questões e lutas?

FARJ: Aqui também ocorrem questões territoriais semelhantes, acredito que consequências também dos processos históricos do colonialismo, a escravidão e o patriarcado estruturantes e as demais opressões potencializadas pelo capitalismo.

O Brasil, por ser um país de dimensões continentais, coloca vários desafios. Por exemplo, há uma realidade, relação com a terra e cultura de colonos no sul do país, e há outra das comunidades indígenas e outros sujeitos no norte do país. Isso já coloca várias questões para a luta e os movimentos também. Por exemplo a questão de trabalhar a ideia de sujeito camponês, diante destas diversidades. Passa também por conhecer e saber entender outras formas organizativas, que podem ser diferentes das formas organizativas que a esquerda tradicional reproduz.

Por outro lado, o Brasil tem esse grande potencial de luta e de povos e sujeitos do campo. Quase 40% das terras no país são assentamentos da reforma agrária, terras indígenas (reconhecidas ou não), quilombos, comunidades camponesas. Os poderosos sabem dessa potencialidade e têm medo. Por isso investem em repressão e no desmonte de direitos sociais, na grilagem, na violência paramilitar etc.

É uma diversidade social que é uma realidade da América Latina. A força dos indígenas no Peru, Equador, Bolívia. Os Mapuche na Argentina e Chile. A Colômbia é também um país bem rico e interessante, com comunidades afro-colombianas, várias etnias indígenas, camponeses. Há a CNA (Coordinador Nacional Agrario), um significativo movimento camponês do país, há um debate bem interessante de “território agro-alimentar”, por exemplo.

No Rio o MPA vem realizando contatos e trabalhos com algumas comunidades quilombolas, e agora indígenas. Na capital há a luta da Aldeia Maracanã, que mobilizou bastantes apoiadores contra a especulação e gentrificação que o mega-evento das Olimpíadas escancarou. Há muitas possibilidades de diálogo entre quilombos, aldeias indígenas, favelas, movimentos do campo e da cidade e podemos avançar mais. Ações como hortas comunitárias, a agricultura urbana, também são possibilidades interessantes para a soberania alimentar de moradores de favelas, e possibilidades de diálogo com movimentos do campo. Organização de coletivos de consumidores nas cidades, se organizando para terem acesso a alimentos saudáveis no campo e sua distribuição. Grupos de investimento coletivo de apoiadores, viabilizando a produção no campo. Relações de apoio entre diferentes setores da classe trabalhadora, entregadores, trabalhadores da educação, estudantes. As possibilidades do/as de baixo se organizarem são muitas.

Alguns endereços de referências e informações:

Biblioteca Virtual do MST http://www.reformaagrariaemdados.org.br/biblioteca

Movimento dos Pequenos Agricultores (MPA) – https://mpabrasil.org.br/

Movimento pela Soberania Popular na Mineração (MAM) – http://mamnacional.org.br/

Coordinador Nacional Agrario (Colombia) https://www.cna-colombia.org/

Comissão Pastoral da Terra https://cptnacional.org.br/

Frente Quilombola Rio Grande do Sul https://www.facebook.com/FrenteQuilombolaRs/

Coordenação das Organizações Indígenas da Amazônia Brasileira https://www.facebook.com/coiabamazoniaoficial/

APIB – Articulação dos Povos Indígenas do Brasil https://www.facebook.com/apiboficial/

Articulação dos Povos Indígenas da Região Sul https://www.facebook.com/ARPINSULBRASIL/

Mídia India https://www.facebook.com/VozDosPovos/

Conselho Indígena de Roraima(CIR) https://www.facebook.com/conselhoindigena.cir/

Articulação dos Povos e Organizações Indígenas do Nordeste, Minas Gerais e Espírito Santo https://www.facebook.com/apoinme.brasil/

Teia dos Povos https://www.facebook.com/TeiadosPovosoficial/ https://www.youtube.com/channel/UC2UJMebiQCJihQ6GdC_q2aQ

BRRN: Tem mais alguma coisa que você gostaria de compartilhar?

FARJ: Gostaríamos de agradecer o espaço e a oportunidade difusão das experiências e trabalhos aqui. Há outras companheiras e companheiros organizados na CAB que também podem contribuir com suas experiências de seus estados e nosso trabalho também tem contribuições deles. Esperamos poder ter contribuído com a Black Rose, e a ajudar para que mais pessoas conheçam um pouco mais sobre as lutas no Brasil e em nosso continente. Nós também esperamos ter mais oportunidades de trocas como esta com as companheiras e companheiros da BR, que nos inspiram também. Espaços como este são fundamentais.

Arriba lxs que luchan!!!

This page has not been translated into 한국어 yet.

This page can be viewed in
English Italiano Català Ελληνικά Deutsch



Brazil/Guyana/Suriname/FGuiana

Fri 19 Apr, 02:28

browse text browse image

edgard_leuenroth.jpg imageΟ Edgard Leuenroth και η απεργί^... Apr 13 21:34 by Dmitri (trans.) 1 comments

textComunicado da CAB às organizações amigas e parcerias de luta Feb 01 05:27 by Coordenação Anarquista Brasileira 0 comments

textCAB's announcement to the fellow organisations and comrades Feb 01 05:08 by Brazilian Anarchist Coordination (CAB) 4 comments

download.jpg imageComunicado da CAB sobre a saída d'organizações Jan 22 17:32 by x 0 comments

fontenis.jpg imageManifesto Comunista Libertário Jan 18 23:16 by Georges Fontenis 0 comments

imagem_comunicado.jpg imageComunicado Sobre Nossa Saída da CAB Dec 16 22:04 by OASL, FARJ, RUSGA LIBERTÁRIA E COMPA 3 comments

mujeres700x437.png imageFeminism and Organized Anarchism Aug 16 22:49 by Brazilian Anarchist Coordination 10 comments

textDesmintiendo al "Anarco-Capitalismo" May 27 03:53 by Organização Anarquista Socialismo Libertário 1 comments

moise724x1024.png imageRacism and xenophobia killed Moïse! Feb 03 00:47 by Coordenação Anarquista Brasileira 2 comments

moise724x1024.jpg imageRacismo e xenofobia mataram Moïse! Feb 03 00:43 by Coordenação Anarquista Brasileira 1 comments

220px20.02.jpg imageΟ αναρχικός Frederico Kniestedt Jan 01 19:50 by Edgar Rodrigues* 0 comments

ttulo_de_vlog_miniatura_do_youtube_4.jpg imageÉ Preciso Retomar o Caminho para Revolução: Carta Desfiliação Coletiva à FOB Jul 02 02:22 by seguimosnalutasc 0 comments

textEm Apoio ao Povo em Luta na Colômbia May 12 23:01 by Coordenação Anarquista Brasileira - CAB 0 comments

textAgroecologia e anarchismo organizzato: Un'intervista con la Federazione Anarchica di Rio d... Feb 07 03:14 by Un membro della sezione di New York di Black Rose Anarchist Federation 0 comments

101905482_1358437274345467_8524878269019743096_o700x525.jpg imageAgroecologia e Anarquismo Organizado Feb 04 19:25 by Militante de BRRN 0 comments

textAgroecología y anarquismo organizado Feb 04 07:06 by A member of BRRN's NYC local 1 comments

farjbrrn.jpeg imageAgroecology and Organized Anarchism: An Interview With the Anarchist Federation of Rio de ... Feb 04 06:45 by A member of Black Rose Anarchist Federation’s New York City Local 1 comments

ernestoaraujomikepompeo_r7.jpeg imageErnesto Araújo e a idolatria com Mike Pompeo Jan 29 06:56 by BrunoL 0 comments

trump_e_bolsonaro_dando_as_mos.jpg imageBolsonaro e o espelho retorcido com Trump Jan 21 06:40 by BrunoL 0 comments

subservincia_e_anti_venezuela_charge_rafael_costa_jan2021.jpg imageA subserviência do exército de Caxias e sua estúpida retórica contra a Venezuela Jan 07 02:45 by BrunoL 0 comments

1.jpg imageΑγροοικολογία κα... Dec 02 18:51 by BRRN 0 comments

rusga_libertaria.jpg imageΒραζιλία: 14 χρόνια ... Nov 22 19:00 by Rusga Libertaria 0 comments

unasur_afundando_ilustrao_rafael_costa.jpg imageO ocaso da Escola de Defesa Sul americana, um fracasso planejado da integração regional em... Oct 18 07:51 by BrunoL 0 comments

falcia_da_cristofobia_contra_palestinos_cristos_rafael_costa_ilustrao.jpg image“Cristofobia” ou a simples subserviência: o discurso de Bolsonaro na ONU Oct 08 04:50 by BrunoL 0 comments

entreguismo_bananisteiro.jpg imageO entreguismo fardado no Governo Bolsonaro: um projeto político. Sep 13 04:54 by BrunoL 0 comments

cab100_mil1024x564.png image100 mil mortos e a normalização do genocídio Aug 09 18:06 by Coordenação Anarquista Brasileira 0 comments

mascates_arabismo_primeiro_texto_jul2020.jpg imageOnde está a esquerda árabe-brasileira? Iniciando o debate. Aug 01 23:30 by BrunoL 0 comments

19_de_junho_de_2020_4a_parte_parapoliciais_charge_rafael_costa.jpg imageNo Bananistão dos Parapoliciais (4ª parte): o perigo da complexidade no modelo de controle... Jul 20 02:18 by BrunoL 0 comments

12_de_junho_bananisto_dos_parapoliciais_3a_parte.jpg imageNo Bananistão dos Parapoliciais_3ª parte Jul 13 02:15 by BrunoL 0 comments

cabgtetnicoracialnota2020_21024x768.png imageLutar contra o racismo e por vida digna Jul 07 22:59 by Coordenação Anarquista Brasileira 0 comments

more >>
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]