user preferences

Upcoming Events

Education

No upcoming events.

Education

textSky Anarchy 13:59 Mar 24 2 comments

imageMilitant Kindergarten 15:03 Dec 21 5 comments

imageΕλευθεριακή φιλοσ ... 18:55 Dec 13 3 comments

imageΓια τις εκπαιδευτι&#... 20:19 Jun 11 0 comments

imageΤο παιδί και οι εχθρ... 20:04 Aug 08 0 comments

more >>
north america / mexico / education / opinion / analysis Friday March 24, 2023 13:59 byJacob Hutchison

What Is Sky Anarchy?
Sky Anarchy is a new adventure. It's part of a wider project of addressing the issues of aviation and its relationship with anarchy and the left in general. Through this I hope to open up our movement to the possibilities and hopefully to educate our comrades on aviation past, present, and it's hypothetical future. All feedback is welcome.

Submitted by Jacob Hutchison on March 24, 2023

Premise
Anarchism is a rich tradition filled with nearly endless volumes on theories of how to create a better world. Millions of pages, in hundreds of languages, from virtually every country on earth have contributed to this library of work. So many futures, so many ways to organize humanity, many ways in which talents and affinities have contributed, limitless possibilities.

All of that said, very little has been said of one of humanity's greatest achievements; aviation.

There are many reasons for this I'm sure; aviation has an admittedly bloody history, it's most memorable accomplishments have been defined by war. Reasonable concerns about climate change have put airplanes in the crosshairs of environmentalists. In a world where carbon emissions are rising, airplanes have come to symbolize post-imdustrial excess, something contributing to a seemingly inevitable catastrophe.

I hope to address these concerns and open up a discussion in anarchist circles about aviation. This is not meant to be comprehensive, but ongoing. I hope this helps stimulate a wider project to incorporate aviation, air travel, aircraft, and air infrastructure into out visions of an anarchist future.

Does anarchism have a history in aviation?
Like much of aviation, the anarchist connection to flying has its roots in war. In 1917, a revolution that overthrew the Czar and led to a civil war in Russia, saw the rise of one of the most successful anarchist movements in history; the Revolutionary Insurrectionary Army of Ukraine, also known as, the "Black Army."

Very quickly this army seized large swaths of territory in Eastern Ukraine and very rapidly collectivized land for the peasants. The Russian Empire was in retreat and in its path a whole host of possibilities opened up, these would eventually lead to the formation of the Soviet Union. This small army made a lot of progress in large part to the collapsing institutions around them.

Like guns, trains, wagons, fortifications, and ships, the revolutionaries seized airplanes as well. The Red Army established the Workers' and Peasants' Red Air Fleet in May of 1918. The Russian Empire didn't have a large air force during the First World War, so much of this history is overshadowed by the battles on land and at sea. However, extensive air operations also took place with bombing and reconnaissance being carried out by all sides.

This included the anarchists; by 1920 even the Black Army had gotten its hands dozens of airplanes. Between 1918 and 1920, they had acquired several Nieuport 23s, Anatra DS Anasals, Farman HF.30s, DeHavilland D.H.5s, and Sopwith 2½ Strutters. The force consisted of over 20 aircraft at its height and was able to carry to out effective reconnaissance for the Black Army.

While the anarchist movement in Ukraine was eventually defeated, it showed anarchists have an aviation tradition. One that should be remembered.

How do we create aviation safety with a central regulatory authority?
The fact is, safety regulations have made aviation today one of the safest industries in the world. Extensive maintenance, minimum standards of training, manufacturing requirements have made flying so safe we largely take it for granted when we board an airline.

While this is true, as anarchists we have to consider this is true of many things and yet we know we can do better. Currently there are multiple national and international regulatory bodies that govern aviation. Organizations such as the International Civil Aviation Organization (ICAO), the Federal Aviation Administration (FAA), the European Union Aviation Safety Agency (EASA), and multiple Civil Aviation Authorities (CAA) around the world. These organizations write the rules and create policies that establish minimum safety and competency standards for every aspect of aviation. All of them have an origin in the early 20th century when aviators and passengers demanded a more responsible aviation industry.

What is wrong with how things are?
Like so many industries, things that may come from sincere intentions to make it better, safer, and more efficient often become bureaucratic bloat. The FAA in the United States is a massive organization with tens of thousands of employees. Unelected officials, only accountable to cabinet secretaries are who author and enforce aviation regulations. These regulations are often of very little relevance and do little to make aviation either safer or more efficient. The people creating them are usually not pilots, mechanics, or air traffic controllers and their only experience is in managerial work.

Another huge problem is the graft that comes with the profit motive. There have been frequent complaints of regulatory capture. Federal aviation regulations often favor large airlines. Fines and penalties that can be easily covered by the big carriers are burdensome and prohibitive to general aviation (GA) pilots and mechanics. This has overall driven down the level of safety, drive up costs, and lowered the overall confidence in the airline industry and in aviation as a whole.

This is by no means an exhaustive list of problems in aviation regulatory governance, but these are arguably the most important. In both cases we have unelected, unaccountable bureaucrats collaborating with unelected, unaccountable business executives, neither of which have any experience in aviation outside of managing the industry.

So what's the alternative?
The possibilities are many. Perhaps a good question to start with is, who better to regulate aviation than the people with the most "skin the game"? Pilots, aircrew, mechanics, air traffic controllers, and even passengers have as much stake in making aviation as safe, efficient, environmentally clean, and comfortable as possible.

In an anarchist society, aviation could be governed by affinity groups and spokes councils of people who are enthusiastic for aviation. Democratic accountability is a major concern that could be addressed through local, regional, and confederal councils of delegates recallable at any time that hash out rules and regulations. The various levels could create standards both on a universal basis and also that conform to local conditions.

Under the current regime, regulations are often passed with very little oversight or input from industry experts. They often ossify into fixed rules, even when technology and experience has evolved beyond them. They are done frequently from an attitude of trying to avoid liability than to keep people safe. With horizontally organized, worker and affinity managed, and democratically accountable institutions, we can achieve so much more.

How do we reconcile aviation with climate change?
It shouldn't be controversial to state that aviation isn't carbon neutral. Airplanes, helicopters, and even balloons burn fossil fuels just as cars, ships, and trains do. They contribute to climate change like any of the above.

As aviators we need to be mindful of this and recognize the crisis we're facing. This does not mean engaging in individual moralizing or playing the blame game. We, like everyone else, have a stake in the future of our planet and we should contribute to the solutions.

Can we do better than fossil fuels?
The goal is a future beyond fossil fuels. Aviation is part of that future. It's been 240 years since humanity first took flight in a balloon and 120 years since we flew our first airplane. We've made so much progress since then, as far as fuel efficiency and efforts to grow beyond fossil fuels. This is not something to hang our laurels on; we have much work left to do.

As previously stated with regulations, this is better done democratically than hierarchically. It's no mystery one of the biggest roadblocks keeping us tied to fossil fuels is that the capitalist mode of production keeps us tied to it. The profit generated, the rejection of alternatives due to cost, and the disregard for life on earth are reasons why, despite many alternatives already existing, there has been pitifully little investment in alternatives to fossil fuel.

This is by design and by extension it means that liberating ourselves from fossil capital is the abolition of capitalism itself. Anarchists are largely aware that is the ultimate and lasting solution to the prison of fossil capital (and capital in general). That means air anarchy will need to work with wider revolutionary movements as a whole and not just imagine its future in a vacuum. Social revolution is necessary to the survival of our species.

What are the alternatives to fossil fuels?
The aviation sector as a whole has made statements and commitments to using alternatives to fossil fuel. The shackles of fossil capital have made it difficult to follow through on this, and has slowed progress, but there are solutions both hypothetical and existing.

Getting into the details isn't the goal of this, but there are several existing alternatives. Electric power has been the subject of much research and development, especially for short haul and urban air mobility. The rise of biofuels and hydrogen have also been promising in the realm of breaking us free of fossil fuel dependence.

Sailplanes and motor gliders can operate with very little powered flight. Blimps have been explored as an option for passenger travel. There's growing work as mentioned above electric aircraft, particularly electric vertical take off and landing (evtol). Ekranoplan (Russian for "screenglider"), is a form of flight that utilizes ground effect, a form of high efficiency lift that happens close to the ground. These are especially useful on seas and ocean along coastlines and between islands. This concept has been tested in Singapore as a possibly viable means of intercoastal travel.

All of these are existing technologies, all of them are technologies trapped behind the demands of capital. The capitalist aviation industry cannot pursue these alternatives due to the economic risk to investment. That means we need to.

What does anarchist aviation look like?
Let's dream about the possibilities for a moment. The short history of aviation has brought us all kinds of forms. Only a few have become mainstream in the capitalist mode of production. As we've also seen, anarchists have an a rich aviation history as a tool of liberation.

There have been hypothetical proposals in the solarpunk artistic scene, of an anarchist future where air travel is done by blimps. Imagining a slower paced society, where travel is easy to access and delays are no trouble. Possible futures where electric aircraft are used regularly in short distance travel. Solar powered planes, gravity planes, and hoverbikes criss-crossing the sky. Of exploring a borderless, stateless, classless world by air.

There are also things we can do right now to incorporate anarchism into aviation. We can organize anarchist flying clubs, pilot's associations, and unions. There are non-anarchist organizations that can act as a template, like the Aircraft Owners and Pilots Association (AOPA) and many flying clubs around the world. In addition to creating our own organizations we can join these existing formations to promote anarchism within them as well. Another avenue is to join radicalize the airline unions. In addition to existing airline unions we can help organize other unions within aviation, such as charter pilots, corporate pilots, air medical, and others. Labor organizing has long been a path of agitation within anarchism there's no reason aviation should be an exception.

These organizations in addition to focusing on aviation education, training, and safety, can also use their collective power for agitation and mutual aid. It would be a way of attracting anarchists to aviation and aviators to anarchism. Most importantly it would get more people in aviation invested in contributing to the social revolution we need to fight climate change and liberate ourselves from fossil capital.

Conclusion
Aviation is not incompatible with anarchism. Flying is part of anarchist history and of humanity's pursuit for ultimate freedom. Anarchists should embrace aviation as both a tool of revolution and as revolutionary itself.

This is only the beginning of what is hopefully a larger project. The hope is to get the input of other anarchist aviators and aviation enthusiasts. Like every other institution we can do better and the answer is always solidarity!

Yo
international / education / anarchist communist event Wednesday December 21, 2022 15:03 byThe Center for Especifismo Studies

Militant Kindergarten is a 15-week seminar hosted by the Center for Especifismo Studies.

Militant Kindergarten is a 15-week seminar hosted by the Center for Especifismo Studies. This seminar uses Social Anarchism and Organisation by FARJ, an important text of the especifista anarchist tendency, to learn about and cultivate anarchist theory, strategy, and militancy through group discussion. Militant Kindergarten occurs online beginning every January.

If you would like to register or have questions, please contact especifismostudies [at] gmail [dot] com

The Tendency to Learn

Today, the struggle for revolution suffers from insufficient capacity, on the individual, organizational, and societal levels. Our largest social movements, like our most passionate personal efforts, are in need of a militant thrust that can strategically connect disparate instances of action. Militancy allows mass movements to claim a legitimate pride and ownership of the most successful revolutionary actions. And militancy provides the active minority with a distinct purpose and place in the cultivation of social force.

However, sustained militancy is an act of freedom, and today, most people find themselves “thrown” into militancy, not by choice but by circumstance. We, the people struggling for social revolution, want the choice to increase our capacity for militant action. We demand the option to engage in militancy because only then will the capacity of our revolutionary movements be sustained by the freedom of individuals. Still, even with the freedom to choose militant action, the question remains: Where should revolutionaries commit their actions so that they will be bound to the eventual reality of the people, instilling in them a sense of agency in History and an acceptance of the responsibility to act ethically in the present?

For us, the answer to this question is found in adult education which is particularly fertile terrain for long-term engagement in the destiny of popular movements. People will always need to learn. For this reason, we propose the establishment, maintenance, and defense of revolutionary educational tendency, in order to act as a point of confluence and exchange between people looking to learn and to teach, including members of the community, activists, organizers, dissidents, and militants. The tendency to learn, which is typically associated with juveniles, beginners, students, and those lacking sufficient experience, should not be dismissed as a spontaneous form of organization. Often, after people have “learned”, they move on to doing “actions”, employing their knowledge but abandoning the learning space where they developed their capacity, not bothering to maintain lasting connections to its methods or its purpose. We, however, insist that this space requires its own committed defense if it is to have an enduring impact on societal transformation. Primarily, the defense of this learning space, over time, will encourage the collective formation of militants who will be able to use their common education as a basis for a unified strategy and political program. Additionally, the persistence of this space will propagate an appreciation for militants in social struggles and an understanding of how necessary militancy is for the success of revolutionary movements.

The tendency to learn should serve both as a space where people are presented with the tools and community necessary for militant formation and as an informative space for the broader community to become more familiar with the concept and theory of militancy. Therefore, our objective is singular, but it has two distinct aspects that have to be developed simultaneously: We must create an educational space for the formation of militants, and our frequenting of this space must establish dependable paths to and from militant engagement.

In this way, the tendency to learn will be a place for the most and least experienced to encounter and to educate each other. With such clear aims, we will undoubtedly be evaluated by our own standards, those of commitment and endurance. The explicit definition of the tendency to learn will be realized only by our commitment to it, and its effectiveness can only be measured by its endurance in time and purpose.

We describe the the Center for Especifismo Studies (CES) as:

[A] A mutually respectful learning space;
[B] Maintained and defended by militants;
[C] For the purpose of militant formation;
[D] And for the purpose of educating the people about revolutionary militancy;
[E] As a place for studying liberatory theories and practices;
[F] With an operational character, requiring cooperation and participation in production, not deliberation, combativeness, and defensiveness.

We define our program as:

meeting for educational reasons

developing relationships and values through dialogue

defending the learning space by using the relationships and values to meet learning needs

training critical evaluation skills, stamina for discussions, and capacity for militant engagement

continuing an annual Militant Kindergarten

hosting study groups, discussion groups, conferences, summits, and presentations

developing, producing, and cataloguing learning tools and resources

promoting liberatory educational practices and militant formation

Διεθνή / Εκπαίδευση / Γνώμη / Ανάλυση Tuesday December 13, 2022 18:55 byΜικρό Δέντρο

Η συμβολή ελευθεριακών θεωρητικών στην περιβαλλοντική φιλοσοφία και την ελευθεριακή εκπαίδευση και η προσπάθεια πραγμάτωσης των θεωριών τους σε ένα ελευθεριακό σχολείο του σήμερα.
Μικρό Δέντρο, Δεκέμβριος 2020, Θεσσαλονίκη

Λίγα φιλοσοφικά ρεύματα διαδραμάτισαν τόσο σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και διαμόρφωση του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος αλλά και στον πειραματισμό πάνω σε προτάσεις αναδόμησης της κοινωνίας, όσο η αναρχική και ελευθεριακή παράδοση της κοινωνικής και πολιτικής σκέψης. Παρ’ όλα αυτά, διαπιστώνουμε μια συνεχή υποτίμηση και παραμέληση αυτών των θεωριών με την πιο συνήθη δικαιολογία επ’ αυτού την υποτιθέμενη έλλειψη ιδεολογικής συνεκτικότητας του ελευθεριακού και αναρχικού κινήματος.

Στον αντίποδα αυτής της άποψης μπορούμε να παραθέσουμε κοινές ιδεολογικές αρχές του κινήματος αυτού, όπως η απόρριψη του κράτους και των εξουσιαστικών σχέσεων με σκοπό την κοινωνική αλλαγή, η δημιουργία κοινοτήτων, η ισότητα, η δικαιοσύνη, η ατομική αυτονομία και η ελευθερία. Την έλλειψη περαιτέρω “συνεκτικότητας” εμείς προτιμούμε να τη μεταφράζουμε ως ρευστότητα που επιτρέπει στα άτομα, ανάλογα με τον τόπο και την εποχή στην οποία ζουν, να προσαρμόζουν και να εμπλουτίζουν τις αξίες αυτές με σκοπό το συνεχή πρακτικό και θεωρητικό πειραματισμό, έχοντας σαν τελικό στόχο την, την αναδόμηση της κοινωνίας.

Σε αυτό το κείμενο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στη βιογραφία των Pyotr Kropotkin, Elisse Reclus και Colin Ward, σημαντικών θεωρητικών στοχαστών του αναρχισμού. Θα εστιάσουμε στον αντίκτυπο που είχαν οι θεωρίες τους στα πιο πρόσφατα οικολογικά ρεύματα και ιδιαίτερα στη ανάπτυξη της φιλοσοφικής σκέψης όσον αφορά στις σχέσεις κοινωνίας- φύσης. Παράλληλα, καθώς και οι ίδιοι θεωρούσαν αλληλένδετες την αναρχική φιλοσοφία, την οικολογική σκέψη και την εκπαίδευση, θα ερευνήσουμε τη συνεισφορά τους στο κίνημα της ελευθεριακής παιδαγωγικής. Τέλος θα αναφερθούμε στα κοινά χαρακτηριστικά σχολείων που λειτούργησαν ιστορικά και συνεχίζουν να λειτουργούν συνδυάζοντας και αντλώντας έμπνευση από τις παραπάνω θεωρίες, καταλήγοντας στον τρόπο που πραγματώνει αυτές τις θεωρίες το Μικρό Δέντρο, ένα αυτοοργανωμένο παιδαγωγικό εγχείρημα που λειτουργεί τα τελευταία 6 χρόνια στη Θεσσαλονίκη.

E. Reclus (1830 – 1905) – P. Kropotkin (1842 – 1921)

Ο Elisee Reclus και ο Piotr Kropotkin έζησαν στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα και αποτελούν δύο μεγάλους αναγνωρισμένους γεωγράφους εκείνης της εποχής. Ασχολήθηκαν τόσο με την αναρχική φιλοσοφία όσο και με τον επαναστατικό ακτιβισμό και την εκπαίδευση παιδιών και ενηλίκων. Χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τους όρους «αναρχοκομμουνισμός» και «ελευθεριακός κομμουνισμός», τη θεωρία των οποίων και διαμόρφωσαν. Στόχος τους ήταν να καθιερώσουν τον αναρχισμό σαν επιστήμη και να εισάγουν στην παράδοση της αναρχικής και ελευθεριακής κοινωνικής θεωρίας μία έντονη οικολογική διάσταση για την οποία δε γινόταν λόγος ως τότε.

Colin Ward ( 1924 – 2010)

Ο Colin Ward προσέγγισε τον αναρχισμό μέσα από την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία και το κίνημα της αποσχολειοποίησης, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει το δικό του ρεύμα ιδεαλιστικού και εποικοδομητικού ριζοσπαστισμού. Αυτό που βλέπουμε να τον ενδιαφέρει κυρίως στο έργο του είναι τα εσωτερικά κίνητρα που δημιουργούνται σε καθημερινούς ανθρώπους με σκοπό τη συμμετοχή και την αναδιαμόρφωση των χώρων και των κοινοτήτων τους.

Η συμβολή τους στην περιβαλλοντική φιλοσοφία.

Σε μία εποχή πολύ πριν δημιουργηθεί το περιβαλλοντικό κίνημα βλέπουμε τον Reclus και τον Kropotkin να γράφουν τα πρώτα κοινωνικοπεριβαλλοντικά μανιφέστα. Οι δυο τους ανέπτυξαν την έννοια της «κοινωνικής γεωγραφίας», η οποία έθεσε τα θεμέλια αυτού που σήμερα ονομάζουμε κοινωνική οικολογία. Η κοινωνική γεωγραφία εξερευνούσε τη σχέση του ανθρώπινου περιβάλλοντος με το φυσικό κόσμο και αποκάλυπτε τις ιδεολογίες που διαστρεβλώνουν αυτή τη σχέση και προωθούν το δυϊσμό τους. Επίσης, προωθούσε μία συνολική πρόταση για την ανάληψη, μέσω μιας μετασχηματισμένης κοινωνικής πρακτικής, των ευρύτατων ηθικών ευθυνών που συνοδεύουν την κρίσιμη θέση του ανθρώπινου πολιτισμού, ως μέρος του φυσικού περιβάλλοντος το οποίο έχει συνείδηση. Μάλιστα, ο P. Kropotkin ήταν από τους επιστήμονες που διατύπωσαν για πρώτη φορά τη θεωρία του μεταβαλλόμενου κλίματος. Το όραμά τους ήταν μία κοινωνία ελεύθερη, κοινοτική, σε αρμονία με το φυσικό κόσμο. Πριν από έναν αιώνα οι θεωρητικοί αυτοί στοχαστές επιχείρησαν να στοιχειοθετήσουν μία νέα ανθρώπινη ηθική. Ο Reclus, μέσω της ηθικής χορτοφαγίας, καθόλου διαδεδομένης πρακτικής εκείνη την εποχή, προσπάθησε να συμπεριλάβει και τα μη ανθρώπινα όντα στα υποκείμενα που προκαλούσαν τα ανθρώπινα συναισθήματα της ενσυναίσθησης και της συμπόνιας. Ο P. Kropotkin έκανε τη δική του προσπάθεια στοιχειοθέτησης μιας νέας ηθικής, μέσω της ανάδειξης της αλληλοβοήθειας, και όχι του ανταγωνισμού, ως βασικό παράγοντα εξέλιξης των ειδών και ιδιαίτερα του ανθρώπινου είδους.

Μετά το θάνατό τους και λόγω της πολιτικής τους ταυτότητας και της ριζοσπαστικότητας των θεωριών τους, τα έργα τους αποσιωπήθηκαν μέχρι και τη γέννηση του περιβαλλοντικού κινήματος όπου βλέπουμε να μεταφράζονται ξανά. Παρ' όλα αυτά, μπορούμε να εντοπίσουμε ελευθεριακούς στοχαστές και πριν από εκείνη την εποχή, που έχουν ως αφετηρία τις θεωρίες τους.

Ο C. Ward δρώντας μισό αιώνα αργότερα, εμπνέεται από αυτούς και επικαιροποιεί το έργο τους, περιγράφοντας τα προβλήματα και τις διαστρεβλώσεις της σύγχρονης πλέον εποχής. Παράλληλα, περιγράφει την ιστοριογραμμή των αγώνων αυτοοργανομένων περιβαλλοντικών κινημάτων και ακτιβιστών ενάντια σε καταστροφικές για τη φύση κρατικές/καπιταλιστικές πρακτικές. Όπως οι Murray Bookchin, Allan Carter και άλλοι ελευθεριακοί στοχαστές, έτσι και ο Ward προτάσσει τον αναρχισμό ως τη μόνη πολιτική ιδεολογία ικανή να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Οι προτάσεις τους για την ελευθεριακή εκπαίδευση

Για τον Reclus και τον Kropotkin, η εκπαίδευση αποτελεί ένα εργαλείο αφύπνισης των μαζών αλλά και κοινωνικής χειραφέτησης, με αποτέλεσμα να την θεωρούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελευθεριακής, αναρχικής και περιβαλλοντικής σκέψης. Επιπλέον, η εκπαίδευση γι’ αυτούς νοείται ως μία συνεχής διαδικασία και ως εκ τούτου προτείνουν, τα σχολεία να λειτουργούν ως κέντρα εκπαίδευσης, ανοιχτά σε ανθρώπους όλων των ηλικιών. Το ιδανικό του αναρχισμού, όπως έλεγαν, είναι η ίδια η κοινωνία να αποτελεί ένα μεγάλο πεδίο για αμοιβαία διδασκαλία, όπου όλοι θα είναι ταυτόχρονα μαθητές και εκπαιδευτικοί. Προτείνουν ένα νέο σύστημα εκπαίδευσης απαλλαγμένο από την κατήχηση κράτους, εκκλησίας που να μην καθοδηγείται από τους νόμους της αγοράς και εμπλουτίζουν τον όρο της ολιστικής εκπαίδευσης ( integral education).Η πρόταση αυτή για την εκπαίδευση όχι μόνο συνδυάζει τη χειρωνακτική με την πνευματική εργασία, αλλά επιπλέον δίνει έμφαση στη γνωστική, ψυχολογική, κοινωνική και ηθική ανάπτυξη του ατόμου. Η μάθηση αυτή δε προέρχεται μόνο μέσα από τα βιβλία αλλά και από τα συναισθήματα, τις πρακτικές ικανότητες, τη φυσική κατάσταση, την κοινωνική και ηθική εκπαίδευση καθώς και από την πολιτική δραστηριότητα και τη συμμετοχή στη λειτουργία του σχολείου. Ο Reclus και ο Kropotkin επηρεάστηκαν από τον Ελβετό παιδαγωγό Johann Heinrich Pestalozzi και το κίνημα της Νέας Αγωγής προτείνοντας εργαλεία κοινοτικής και περιβαλλοντικής εξερεύνησης. Πιο συγκεκριμένα, πρότειναν τη διδασκαλία της γεωγραφίας, τον τομέα με τον οποίο ασχολούνταν επιστημονικά, ως μία άσκηση διανοητικής χειραφέτησης και αφύπνισης σε σχέση με την αρμονία της φύσης αλλά και ως απαραίτητο εφόδιο για την κατάρριψη των εθνικιστικών και ρατσιστικών αντιλήψεων.

Ο Colin Ward, εμπνευσμένος από το κίνημα της αποσχολειοποίησης που δημιουργείται τη δεκαετία του 1970 στις ΗΠΑ, διευρύνει την ελευθεριακή εκπαίδευση εκτός του σχολικού κτιρίου στην πόλη και την ύπαιθρο. Υποστηρίζει τη θέση του παιδιού μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι και προτείνει την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την τέχνη και το σχεδιασμό σαν εργαλεία ενεργού παρατήρησης και πραγματοποίησης τοπικών επεμβάσεων εξερεύνησης και σχεδιασμού. Μέσα από την περιβαλλοντική εξερεύνηση τα άτομα οραματίζονται την αλλαγή (αστική ή αποκεντρωμένη) και παροτρύνονται να συμμετάσχουν στο χτίσιμο του περιβάλλοντός τους.

Παραδείγματα σχολείων που εμπνεύστηκαν και έκαναν πράξη τις παραπάνω θεωρίες.

Cempuis (1880-1894)
La Escuela Moderna (1901-1906)
Δημόσιο σχολείο (1945-1955)
Escuela Libre Paideia (1978-…)
Το Μικρό Δέντρο (2014-…)

Αυτό που δεν εντάσσεται στις περισσότερες ιστορικές και φιλοσοφικές έρευνες για τη σχέση μεταξύ αναρχισμού και εκπαίδευσης, είναι οι σύγχρονες επαναλήψεις της θεωρίας, της φιλοσοφίας και της πρακτικής ατόμων και συλλογικοτήτων που δρουν τον 21ο αιώνα. Αν και αυτά τα κινήματα αποτελούνται από ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων και εστιών, παρουσιάζουν μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά, αρχές, στρατηγικές και τακτικές. Ο σύγχρονος αναρχισμός αντιπροσωπεύει την αναβίωση της αναρχικής πολιτικής σκέψης στη διασταύρωση πολλών άλλων κινημάτων, όπως της ριζοσπαστικής οικολογίας, του φεμινισμού, αυτοχθόνων, αντιπυρηνικών κινημάτων καθώς και εγχειρημάτων ελευθεριακής εκπαίδευσης. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι τα σύγχρονα αυτά κινήματα έχουν προωθήσει και επαναδιατυπώσει ορισμένες από τις αρχές και τις στρατηγικές του παραδοσιακού αναρχισμού, όπως η απόρριψη του κεντρικού κράτους και του καπιταλισμού, καθώς και η έμφαση στη σημασία της αλληλοβοήθειας, της συνεργασίας και της άμεσης δράσης.

Οι αναρχικοί και ελευθεριακοί εκπαιδευτικοί όπως και οι deschoolers και unschoolers, αμφισβητούν εξ’ ολοκλήρου την άποψη ότι η ουσιαστική μάθηση είναι αποκλειστικά για τις δομές και τις λειτουργίες της παραδοσιακής δημόσιας εκπαίδευσης και προσφέρουν χώρους για μια πλήρως απελευθερωμένη εκπαιδευτική εμπειρία που διερευνά σχέσεις και δράσεις. Από καθαρά διαρθρωτική προοπτική, αυτές οι μορφές μάθησης δίνουν τη δυνατότητα σε όλους τους γονείς, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, να αναπτύσσουν προγράμματα σπουδών, να ερευνούν τη φιλοσοφία της διδασκαλίας αλλά και της μάθησης και να δημιουργούν μαθησιακές εμπειρίες που ευθυγραμμίζονται περισσότερο με τις ελευθεριακές και αναρχικές αξίες, ήθη και κοσμοθεωρίες . Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτές τις μορφές μάθησης επιλέγουν να ενσωματώσουν σχέσεις αγάπης ή αναζητούν πλήρως απελευθερωμένους κοινωνικούς, πολιτιστικούς, οικολογικούς και πνευματικούς εαυτούς.

Αρχικό στόχο των ανθρώπων, στα σχολεία που αναφέρουμε παραπάνω, αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί, το να κρατηθούν έξω από τα σχολεία τα εθνικιστικά μηνύματα του κράτους, οι απρόσωπες και παιδαγωγικά ακατάλληλες εξετάσεις καθώς και ο έμφυλος διαχωρισμός της ευρύτερης κοινωνίας. Άλλωστε κανείς και καμία από τις/τους εκπαιδευτικούς αυτών των σχολείων δεν πίστευε στην ύπαρξη μια ουδέτερης, πολιτικά και ηθικά, παιδαγωγικής.

Ως αντιαυταρχικά και αντιεξουσιαστικά σχολεία, τόνισαν την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα του παιδιού, ενθαρρύνοντας τη ζεστασιά, την αγάπη και τη στοργή στη θέση της συμμόρφωσης και του σκοταδισμού. Υποστήριξαν τις διαδικασίες μάθησης που έδιναν έμφαση στην αυτενέργεια κι έτσι βλέπουμε τα άτομα να εμπλέκονται στη διαδικασία της λήψης αποφάσεων μέσω της συνέλευσης και της συναπόφασης χωρίς αυθεντίες και διαχωρισμούς. Ακολούθησαν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των μαθητών/τριών και ήταν σε θέση να αυτοσχεδιάσουν και να πειραματιστούν με βάση την επιλεγμένη από τους μαθητές/τριες πορεία για μάθηση.

Το πρόγραμμα σπουδών προσανατολιζόταν στο να παρέχει χώρο στα άτομα να αναπτύξουν δεξιότητες για την κριτική ανάλυση των διαδικασιών των κοινοτήτων τους και των πολιτικών δομών εξουσίας της χώρας τους κι έτσι είχαν την ελευθερία να ακολουθήσουν διάφορους τρόπους σκέψης και να διερευνήσουν μορφές συστηματικής και ιδεολογικής καταπίεσης.

Τα παιδιά, ήταν σε θέση να αναπτύξουν τη δυνατότητα ολόκληρης της ύπαρξής τους, όχι απλώς τα γνωστικά, πνευματικά ή επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα, και έτσι τους επιτρεπόταν να επισκεφθούν εργοστάσια, μουσεία, κήπους και άλλες τοπικές κοινότητες προκειμένου να μάθουν μέσω του βιώματος. Οι μαθητές/τριες όχι μόνο μάθαιναν την τέχνη, τη χειροτεχνία, την επιστήμη, τα μαθηματικά και την ανάγνωση, αλλά συμμετείχαν σε φιλοσοφικές συζητήσεις σχετικά με την εξουσία, τον εξαναγκασμό και τη δικαιοσύνη. Δεν κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε απομνημόνευση, αλλά υποστηρίχθηκαν για διερεύνηση, ερώτηση και δημιουργική σκέψη.

Σημαντικό εργαλείο για το σύνολο των σχολικών κοινοτήτων αποτελούσαν οι μεγάλες εκδρομές και οι συντομότεροι περίπατοι, ακολουθώντας την αρχή του Pestalozzi για την εξερεύνηση του γύρω περιβάλλοντος. Τα σχολεία αυτά εφάρμοσαν την ιδέα της εξωτερικής επιτόπιας εργασίας ως αναπόσπαστο μέρος των εκπαιδευτικών χώρων, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης του βιομηχανικού περιβάλλοντος. Μια πραγματική «διαισθητική γεωγραφία» ξεκινούσε από το περιβάλλον των σχολείων στηριζόμενη στη «μέθοδο παρατήρησης», η οποία προέκυψε από ένα παράδειγμα εμπνευσμένο άμεσα από το έργο του Reclus. Έτσι, τα παιδιά είχαν μεγαλύτερη ελευθερία ατομικής έρευνας και αυθορμητισμού, χρόνο για προσωπική σκέψη στο σχολείο ή στους γύρω κήπους και δεν αντιμετωπίστηκαν ως μικρότερα όντα με σκοπό να διοικούνται από μια δογματική αρχή. Οι περίπατοι, η καλλιέργεια, η κηπουρική ή οι εκδρομές δεν αποτελούσαν διαλλείματα ή μεθόδους εκτόνωσης, αλλά διαρθρωτικό και αναπόσπαστο κομμάτι της μαθησιακής διαδικασίας που επέτρεπε τη μάθηση μέσω της διαβίωσης και της συμβίωσης με ανθρώπινα και μη όντα.

Η προσπάθεια πραγμάτωσης των θεωριών στο Μικρό Δέντρο

Το «Μικρό Δέντρο που θα γίνει δάσος» είναι ένα κοινοτικό παιδαγωγικό εγχείρημα που λειτουργεί με τις αξίες της αυτοοργάνωσης, της ελευθεριακής εκπαίδευσης και της βιωματικής μάθησης. Η ιδέα της δημιουργίας του γεννήθηκε τον Αύγουστο του 2012, στην πρώτη αυτοοργανωμένη παιδική κατασκήνωση, στη Θεσσαλονίκη. Αφετηρία των ανθρώπων αυτών αποτέλεσε η επιθυμία και η ανάγκη να πραγματωθεί στο εδώ και τώρα ένα αλλιώτικο σχολείο, το οποίο θα βασίζεται στην επιθυμία για ελευθερία και κοινοτική ζωή. Για μια εκπαίδευση που αρχικά, ξεκινάει από τον σεβασμό στην ατομική αυτονομία του κάθε παιδιού, και στους προσωπικούς του ρυθμούς. Στη συνέχεια, η εκπαίδευση συνεχίζεται με το βίωμα της αμεσοδημοκρατικής κοινότητας, με εργαλεία τη συνεκπαίδευση, την αλληλοβοήθεια και τη συμμετοχή στη συλλογική ζωή.

Για περισσότερο από έναν χρόνο η συνέλευση συναντιόνταν σε τακτική βάση και επεξεργαζόταν σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο τον τρόπο λειτουργίας του σχολείου. Σε όλη την πορεία των συναντήσεων δόθηκε το ίδιο βάρος τόσο στην οργάνωση του εγχειρήματος όσο και στην αυτομόρφωση των ατόμων που το απαρτίζουν. Το 2013 η παιδαγωγική ομάδα παρουσίασε το παιδαγωγικό πλαίσιο και τον Ιανουάριο του 2014 το Μικρό Δέντρο ξεκίνησε την πρωινή καθημερινότητα με 14 οικογένειες και 5 συνοδές. Οι ηλικίες των παιδιών φτάνουν μέχρι και τα 6 χρόνια (ηλικία νηπιαγωγείου). Στο Μικρό Δέντρο δεν ακολουθείται κάποια ιδεολογία σαν συνταγή για την ελευθερία σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, είναι όμως κοινή παραδοχή, η σχέση εκπαίδευσης και κοινωνικής αλλαγής.

Ο κοινωνικός αναρχισμός αποτελείται από διαφορετικές οπτικές και παραδόσεις που δημιουργήθηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Στο παιδαγωγικό πλαίσιο του Μικρού Δέντρου συνδυάστηκαν κάποιες θεωρίες και χαρακτηριστικά του κοινωνικού αναρχισμού για να υλοποιηθεί το σχολείο στη ρεαλιστική συνθήκη του εδώ και του τώρα. Το παιδαγωγικό πλαίσιο και η αυτοοργάνωση της σχολικής κοινότητας είναι τα σημεία αναφοράς που μας επιτρέπουν να εφορμούμε στην πραγματικότητα.

Για το Μικρό Δέντρο η προσέγγιση για μια αλλιώτικη παιδαγωγική συνεπάγεται και πηγάζει από την αναγκαιότητά για μια αλλιώτικη κοινωνία, παίρνοντας σαν παράμετρο την αλληλένδετη σχέση κοινωνίας και εκπαίδευσης. Στην ερώτηση για το πώς θα θέλαμε να μοιάζει η κοινωνία μας, μεγάλο μέρος της απάντησης καλύπτεται από το πώς θα θέλαμε να είναι η εκπαίδευση, όχι μόνο των παιδιών αλλά και των ενήλικων. Η πολιτική και η παιδαγωγική αποτελούν δυο αδιαχώριστες έννοιες, όπου η μία περιλαμβάνει την άλλη. Έτσι η παιδαγωγική αναγνωρίζεται ως αναπόσπαστο κομμάτι της ελευθεριακής και αναρχικής φιλοσοφίας.

Αυτή την παιδαγωγική, αφ’ ενός παλεύει να πραγματώσει στο εδώ και τώρα, η λειτουργία αυτού του σχολείου. Αφ’ ετέρου είναι εξίσου σημαντικό να ανοίξει το θέμα της ελευθεριακής εκπαίδευσης στη δημόσια σφαίρα, ώστε να σταματήσει να αποτελεί το κενό στην ιστορία της παιδαγωγικής.

Το κοινοτικό σχολείο, είναι ένα δίκτυο συνεργασίας και επικοινωνίας, ένας ζωντανός εν κινήσει οργανισμός, όπου η μάθηση του ατόμου πηγάζει από την προσωπική του αυτονομία και από το βίωμα της συμμετοχής του στην κοινότητα. Ακόμα, αποτελεί ένα σχολείο αυτοδιαχειριζόμενο με αντι-ιεραρχικά χαρακτηριστικά τόσο στη λειτουργία όσο και στις εξωστρεφείς δράσεις του. Ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται αυτή η κοινότητά αποτελεί μια συνολική πρότασή για την κοινωνική οργάνωση. Έτσι, παιδιά, γονείς και συνοδές αλληλεπιδρούν σύμφωνα με τις αξίες που αναφέραμε και την ίδια στιγμή προσπαθούν να επεκτείνουν αυτές τις εμπειρίες στην οικογένεια, στη γειτονιά τους και σε όλο το φάσμα της καθημερινής ζωής. Αφού, μόνο βιώνοντας την κοινοτική ζωή μπορείς από την θεωρία να περάσεις στην πράξη και το αντίστροφο.

Η αυτοργάνωση και η αυτοχρηματοδότηση αποτελούν δύο ακόμα βασικές αξίες της κοινοτικής οργάνωσής. Λέγοντας αυτοοργάνωση εννοούμε πως οι ίδιες λαμβάνουν τις αποφάσεις, μέσω οριζόντιων διαδικασιών για τη λειτουργία του σχολείου και στη συνέχεια τις υλοποιούν.

Η πρωινή καθημερινότητα του σχολείου με παιδιά και συνοδές διαμορφώνει μια σχολική κοινότητα, στην οποία όλα τα άτομα, παιδιά και ενήλικες, καλούνται να πάρουν αποφάσεις, τόσο για τη λειτουργία του σχολείου όσο και για τη συλλογική συμβίωση, καθώς και να τις υλοποιήσουν. Λέγοντας αυτοχρηματοδότηση αναφερόμαστε στην οικονομική αυτονομία του εγχειρήματος, μέσω συνδρομών των οικογενειών που συμμετέχουν, καθώς και από δωρεές αλληλέγγυων.

Η εκπαίδευση είναι αδύνατο να απομονωθεί από ταυτότητες και αξίες, δεν μπορεί να είναι ουδέτερη, αντικειμενική ή να διατηρεί ίσες αποστάσεις. Η θέσεις περί ουδετερότητας παράγουν και αναπαράγουν το υπάρχον κοινωνικό και συνεπώς παιδαγωγικό σύστημα. Ο εθνοτικός και φυλετικός ρατσισμός, η ταξική ανισότητα, η έμφυλη καταπίεση, η ηλικιακή διάκριση, και η οικολογική κρίση δεν μπορούν να προσεγγιστούν με αντικειμενικότητα και παθητικότητα, γιατί έτσι διαιωνίζονται και κυριαρχούν.

Γειώνοντας τα παραπάνω στην παιδαγωγική σχέση ο/η παιδαγωγός δεν μπορεί να είναι ουδέτερος, αλλά αποτελεί πρότυπο συμπεριφοράς και μίμησης, μια σιωπηλή διδασκαλία αξιών όπως αναφέρει ο M. Apple. Οι συνοδές στο Μικρό Δέντρο δεν είναι παθητικές δέκτριες των καταστάσεων, ούτε και αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις ουδέτερα. Βρίσκονται εκεί για τα παιδιά και ζουν μαζί με τα παιδιά. Οι συνοδές φέρουν τις ταυτότητες τους προσπαθώντας παράλληλα να μην τις επεκτείνουν. Κάθε φορά που καλούνται να εκφράσουν μια άποψη, προσπαθούν να υπάρξουν εκεί με αυθεντικότητα. Οι ενήλικες, όπως και τα παιδιά, είναι φορείς ιδεών, αξιών αλλά και συναισθημάτων που ζητούμενο είναι να επικοινωνούνται στην σχολική κοινότητα. Η μη βίαιη επικοινωνία με σκοπό την επίλυση συγκρούσεων επιτυγχάνεται μέσω της ενσυναίσθησης και της ενεργητικής ακρόασης σε μια προσπάθεια κατανόησης της θέσης του/της άλλου/άλλης, χωρίς τα δίπολα του σωστού και λάθους. Όλα τα υποσύνολα της κοινότητας μαθαίνουν μαζί, γιατί ζουν μαζί.

Η ελευθεριακή εκπαίδευση δεν επικεντρώνει σε κάποιον συγκεκριμένο άξονα ανάπτυξης γνωστικό-κοινωνικό-συναισθηματικό-κινητικό, αλλά στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου μέσα στην κοινότητα. Η μετάδοση αξιών και η ανάπτυξη της συνείδησης δεν εμπεριέχεται σε κανένα αναλυτικό πρόγραμμα ή εξεταστέα ύλη, αλλά είναι η ειρηνική εξερεύνηση του εαυτού, του άλλου και του περιβάλλοντος. Μόνο μέσα από την συν κίνηση και το βίωμα χτίζεται η αυτοσυνείδηση και η αυτοπειθαρχία τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Το κεντρικό εργαλείο της αυτοοργάνωσης είναι αυτό της αμεσοδημοκρατίας στην κοινότητα. Συνοδές, γονείς και παιδιά εμπλέκονται στην παιδαγωγική διαδικασία χωρίς αυθεντίες και διαχωρισμούς, δημιουργώντας ένα ελευθεριακό σχολείο για όλους/όλες με σκοπό την ατομική και την συλλογική αυτορρύθμιση και αυτονομία. Ένα σχολείο που προσπαθεί να σπάσει τον ηλικιακό ρατσισμό και να απελευθερώσει το παιδί από τα στερεότυπα της παιδικής ηλικίας και τις ενήλικες προσδοκίες.

Οι εκδρομές στο Μικρό Δέντρο είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινοτικής παιδαγωγικής διαδικασίας. Είναι ο χώρος και ο χρόνος για την ανακάλυψη των εαυτών, των άλλων και του περιβάλλοντος. Με το μέσο αυτό επιχειρείται η  επανοικειοποίηση των δημόσιων χώρων και η παρέμβαση σε αυτούς. Η πόλη και η φύση είναι πάντα η καλύτερη βάση για την κατάκτηση της γνώσης και της ελευθερίας όχι μόνο των παιδιών αλλά και των ενήλικων. Υπερασπίζοντας το δικαίωμα της παιδικής ηλικίας να μην είναι ταυτισμένη με την προετοιμασία για την ενηλικίωση, αλλά η ίδια η ζωή μέσα και έξω από τα τείχη του σχολείου και του σπιτιού.

Ακόμη, μία βασική φιλοσοφία που ακολουθείται από την αρχή για τη δημιουργία και τη συντήρηση του υλικού του σχολείου είναι η πρακτική D.I.Y. Προτιμάται η δημιουργία και όχι η κατανάλωση, διορθώνοντας τα λάθη, τις ζημιές, κατασκευάζοντας και εμπλουτίζοντας το παιδαγωγικό υλικό και τον εξοπλισμό με φυσικά-ανακυκλώσιμα υλικά και όχι με την εύκολη αγορά από πολυεθνικές εταιρίες.

Βασικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας αποτελεί η παρατήρηση του περιβάλλοντος. Το σχολείο είναι κοντά σε δασική έκταση, με αρκετές ανθρώπινες παρεμβάσεις. Παρόλα αυτά δίνεται η δυνατότητα να μελετηθεί ο κόσμος γύρω και να φέρουν συνοδές και παιδιά ερεθίσματα μέσα στο σχολείο. Στον κήπο του σχολείου υπάρχει ένα μέρος της γης χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, ένα καλλιεργήσιμο μέρος με σπορείο και φυτώριο εκεί συμβαίνει και η φροντίδα των ζώων χωρίς να βρίσκονται σε περιφραγμένο μέρος, εκεί δίνεται η δυνατότητα για παρατήρηση εντόμων-πτηνών και θηλαστικών. Στο εσωτερικό του σχολείου υπάρχουν θεματικές γωνιές που σχετίζονται με το περιβάλλον, όπως αυτές των φυτών, ζώων, εντόμων, ορυκτών, λίθων και ανακύκλωσης. Τα υλικά-εργαλεία του σχολείου είναι από ξύλο, γυαλί, μέταλλο, 'υφασμα και χαρτί με σκοπό όλα να μπορούν να ανακυκλωθούν, να μεταποιηθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.

Το Μικρό Δέντρο είναι ένα ανοιχτό σχολείο καθώς το περιβάλλον του διαμορφώνεται όπως είπαμε από ερεθίσματα που φέρνουν από έξω ενήλικες και παιδιά. Ακόμη, τα γνωστικά αντικείμενα προσεγγίζονται ξεκινώντας πρώτα απ' όλα με το ξύπνημα του ενδιαφέροντος και να της φαντασίας του παιδιού για το σύνολο του φυσικού κόσμου και του ανθρώπινου πολιτισμού. Η διαδικασία της εξερεύνησης δεν ξεκινά με την παρουσίαση των λεπτομερειών αλλά προσπαθώντας να βοηθήσει το παιδί να τοποθετήσει πρώτα απ' όλα τον εαυτό του μέσα σε έναν κόσμο πολύπλοκο, θαυμαστό και έτοιμο για εξερεύνηση. Το κέντρισμα του ενδιαφέροντος είναι και αυτό που θα δημιουργήσει τα κίνητρα για περαιτέρω διερεύνηση και μάθηση, η οποία καθοδηγείται από τον ενθουσιασμό ενισχύοντας έτσι την φυσική αγάπη του παιδιού για τον κόσμο.

Το Μικρό Δέντρο είναι ένα παιδαγωγικό εγχείρημα που έχει σαν στόχο να αναδείξει μία μορφή οργάνωσης που προωθεί την βιοποικιλότητα για χάρη της σταθερότητας του συστήματος εφ’ ενός αλλά και για χάρη της ίδιας της βιοποικιλότητας αφ’ ετέρου. Απορρίπτει την ιδέα του ανθρωποκεντρισμού και προάγει τις αντιιεραρχικές σχέσεις μέσα σε κοινότητες οργανωμένες από τα κάτω, ως αντίσταση στην αχαλίνωτη εκμετάλλευση και κερδοφορία του καπιταλιστικού μοντέλου. Το Μικρό Δέντρο, πέρα από τα παιδαγωγικά εργαλεία που χρησιμοποιεί στην πρωινή καθημερινότητα, προσπαθεί να αντιμετωπίσει την οικολογική και κοινωνική κρίση όντας ένα αυτοοργανωμένο εγχείρημα που λειτουργεί με γενική συνέλευση και αντιιεραρχική οργάνωση και που προωθεί και στηρίζει την δημιουργία παρόμοιων εγχειρημάτων και σε άλλα μέρη του ελλαδικού χώρου μέσω της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και της δικτύωσης. Το Μικρό Δέντρο παράγει λόγο ενάντια στο πατριαρχικό μοντέλο και στις όποιες έμφυλες, φυλετικές, εθνοτικές, ταξικές και ηλικιακές διακρίσεις.

Μέσα από την παιδαγωγική πράξη εμφυσείται στα παιδιά η ιδέα ότι ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος για να εξυπηρετεί τις ανθρώπινες ανάγκες αλλά αποτελεί μία οργανική ενότητα από την βιοποικιλότητα και την ισορροπία της οποίας εξαρτάται η επιβίωση και η ανάπτυξη όλων των μερών της, την ιδέα δηλαδή ότι η φύση έχει μία εγγενή αξία. Τα παιδιά συμμετέχουν τα ίδια με έναν ισότιμο τρόπο στην δημιουργία μιας οργανικής κοινότητας η οποία μαθαίνει, συμβιώνει, αποφασίζει και αναπτύσσεται μέσα σε ένα ελεύθερο περιβάλλον.

Συμπερασματικά

Οι σύγχρονοι αναρχικοί εκπαιδευτικοί μπορεί να βρουν νόημα στα βασικά επιχειρήματα των θεωριών και των παιδαγωγικών πρακτικών της οικολογικής δικαιοσύνης. Οι πρωτοπόροι όπως ο Paul Robin υποστήριξαν την εξωτερική εκπαίδευση και τη μάθηση που σχετίζονται άμεσα με τη φύση (Avrich, 2005).
Συνδυάζοντας τις αξίες της ελευθεριακής και αναρχικής εκπαίδευσης με αυτές της περιβαλλοντικής φιλοσοφίας και ηθικής, όπως αναφέρθηκαν από τους παραπάνω, μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία τα άτομα θα έχουν την ελευθερία να εξερευνήσουν τις κοινωνικές, πολιτιστικές και πνευματικές τους ταυτότητες σε σχέση με τη μάθηση όπως επίσης και την ελευθερία να εξερευνήσουν τις οικολογικές τους ταυτότητες.

Τα παιδιά, άλλωστε, είναι υπέροχοι ακροατές της φύσης. Οι βαθύτερες αντιλήψεις για τα ζώα, τα φυτά, τους μύκητες και τα μικρόβια της περιοχής βοηθούν στο να υπάρξει η συν-δημιουργία της ιστορίας της φύσης σε μια τοποθεσία. Αυτό αποτελεί μέρος της βαθύτερης ακρόασης που ενσωματώνει η αναρχική παιδαγωγική με σκοπό την πλήρη απελευθέρωση του ατόμου μέσα την κοινότητα.

Τα άτομα μπορούν να εξερευνήσουν ελεύθερα και αυθεντικά, να διερευνήσουν, να διασκεδάσουν διαισθητικά, να δημιουργήσουν καλλιτεχνικά σε σχέση με τις κοινότητες των σπιτιών τους και τις διάφορες διασταυρώσεις με τις παγκόσμιες κοινότητες. Η κοινότητα δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ανθρωποκεντρική ανθρώπινη συλλογικότητα, αλλά πιο περιεκτική και ισορροπημένη με τη φύση, όπως είναι πλήρως παρούσα μέσα και γύρω μας. Τα άτομα, καλά εξοικειωμένα με τις κοινωνικές πολιτιστικές και οικολογικές τους ταυτότητες, θα μπορούν να εντοπίσουν τις ηγεμονικές διεργασίες (καθώς επίσης και να τις διαταράξουν), και να έχουν συντονισμένες ικανότητες ώστε να αφουγκράζονται τις οικο-κοινωνικοπολιτισμικές τους κοινότητες.

Οι οικό- αναρχικές παιδαγωγικές μπορούν να παρέχουν στα άτομα μια εκπαίδευση που τους δίνει τη δυνατότητα να διερευνήσουν τις βαθιές ανισορροπίες δυνάμεων, τις κοινωνικές αδικίες και τις καταστροφικές σχέσεις και πρακτικές σε σχέση με τη φύση. Οι αναρχικές παιδαγωγικές προσφέρουν μια ελπίδα που είναι πραγματική γιατί μπορεί και είναι μια έκκληση να λειτουργούμε όχι από φόβο, αλλά από αγάπη, όχι με μια εκπαίδευση που βασίζεται στη σπανιότητα, αλλά μάλλον στην αφθονία, και όχι με μια τυφλή άγνοια, αλλά με μια αίσθηση σαφήνειας και σκοπού που αναζητούμε και μας οδηγεί σε κάθε αλλαγή που επιθυμούμε για την ατομική μας ζωή και τις κοινότητές μας.

Είναι σημαντικό να καταστεί σαφές ότι τόσο ο αναρχισμός όσο και η κοινωνική οικολογία δεν προορίζονται να είναι επιτακτικοί ή καθολικοί. Φυσικά, κάθε φιλοσοφία έχει ορισμένες θεμελιώδεις αρχές, αλλά αυτές οι αρχές είναι τέτοιες που η εφαρμογή τους θα διαφέρει σημαντικά σε κάθε κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο. Οι αρχές προορίζονται να προσαρμοστούν, να συζητηθούν και να ερμηνευθούν εκ νέου από πραγματικούς ανθρώπους που ζουν σε κοινότητες που δημιουργούνται μέσα σε τοπικά περιβάλλοντα. Ζώντας και εργαζόμενες στο επίπεδο της βάσης με αμοιβαία υποστηρικτικούς και συνεργατικούς τρόπους, απαλλαγμένους από ιεραρχικές σχέσεις, οι άνθρωποι οπουδήποτε μπορούν να αρχίσουν να αποκτούν τον έλεγχο της δικής τους ζωής και των αποφάσεων που τους επηρεάζουν άμεσα, ενώ επεκτείνουν τις δυνατότητες αύξησης της ελευθερίας, της αυτοπραγμάτωσης και της δημιουργικής άνθησης τόσο στον ανθρώπινο όσο και στον μη ανθρώπινο κόσμο.

Εν ολίγοις, η εκπαίδευση πρέπει να περιστρέφεται γύρω από την επαφή της κοινότητας, τα κοινοτικά προβλήματα και το τι μπορεί να κάνει το άτομο, ως πολίτης, για αυτά. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πρέπει να επινοήσουμε ένα διευρυμένο πλαίσιο, αυτού που σήμερα ονομάζουμε περιβαλλοντική εκπαίδευση, που θα εμπλέκει πραγματικά τα άτομα στη συμμετοχή για ότι αφορά το περιβάλλον τους. Αυτές οι προσπάθειες δεν αποσκοπούν στην ενίσχυση της απομόνωσης, αλλά στη ρίζα της, στις αντι-ιεραρχικές σχέσεις και σε βιώσιμους τρόπους ζωής που συνοδεύονται από κατανόηση και ενσυναίσθηση με άλλους, ανθρώπινους και μη ανθρώπινους οργανισμούς.

Βιβλιογραφία
Avrich, P. (2005). The Modern School Movement: Anarchism and Education in the United States. Oakland: AK Press.
Breitbart, M. M. (2014). Inciting desire, ignoring. Στο K. J. Catherine Burke, Education, Childhood and Anarchism: Talking Colin Ward (σσ. 175-185). New York: Routledge.
Burke, C. (2014). “Fleeting pockets of anarchy”:Streetwork. The exploding school. Paedagogica Historica .
C. Burke, K. J. (2014). Education, Childhood and Anarchism: Talking Colin Ward. New York: Routledge.
C. Ward, P. H. (2014). Sociable Cities: The 21st-Century Reinvention of the Garden City. London: Routledge.
Carson, K. (2014). The Anarchist Thought of Colin Ward. Center for a Stateless Society , σ. vol18.
Chappell, R. (1978). Anarchy Revisited. An inquiry into the public education dilemma. Journal of libertarian studies, σσ. 367-372.
Clark, G. (1984). A Theory of Local Autonomy. Annals of the Association of American Geographers, σσ. 195-208.
Clark, J., & Martin, C. (2013). Anarchy, Geography, Modernity, selected writings of Elisee Reclus. Oakland: PM Press.
Colin Ward, C. W. (2011). Autonomy, Solidarity, Possibility: The Colin Ward Reader. Oakland: AK press.
Curran, G. (2007). 21st Century Dissent. Anarchism, Anti-Globalization and Environmentalism. New York: Palgrave Macmillan.
DeLeon, A. P. (2006, November). The time for action is now! Anarchist theory, critical pedagogy, and radical possibilities. Journal for Critical Education Policy Studies, σσ. 72-94.
Ferrer, F. (2008). The Origin And Ideals Of The Modern School. Montana: Kessinger Publishing.
Ferretti, F. (2016). “The spatiality of geography teaching and cultures of alternative education: the ‘intuitive geographies’ of the anarchist school in Cempuis (1880-1894)”. Cultural Geographies, σσ. 615-633.
Ferretti, F. (2017). Teaching Anarchist Geographies: Elisée Reclus in Brussels and “The Art of Not Being Governed". Annals of the American Association of Geographers.
Ferretti, F. (2019). Anarchy and Geography: Reclus and Kropotkin in the UK. Νew York: Routledge.
Ferretti, F. (forthcoming). Radicalizing pedagogy: Geography and libertarian pedagogy between the 19th and the20th century. Στο R. W. S. Springer, Transgressing Frontiers. New York: Rowman & Littlefield.
Fielding, M. (2005, January). Alex Bloom, Pioneer of Radical State Education. forum for promoting 3-19 comprehensive education.
Goldman, E. (1911). Anarchism and Other Essays. London: Mother Earth Publishing Association.
Goodway, D. (2006). Anarchist Seeds beneath the Snow. Liverpool: Liverpool University Press.
Goodway, D. (2014). Talking Anarchy. Oakland: PM Press.
Gore, J. (1993). The Struggle For Pedagogies. New York: Routledge.
Haworth, R. (2012). Anarchist Pedagogies. Oakland: PM Press.
Holohan, K. (2017). Anarchist Ethics as a Foundation for Educational Alternatives. Educational Studies, σσ. 1-17.
Honeywell, C. (2011). A British Anarchist Tradition. London: The Continuum International Publishing Group.
Houssaye, J. (2000). Δεκαπέντε Παιδαγωγοί. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Ishill, J. (1927). Élisée and Élie Reclus: In Memoriam. Berkeley Heights, N.J.: Oriole Press.
Jickling, B. (2005). Ethics Research in Environmental Education. Southern African Journal of Environmental Education, Vol.22.
Karamali, A. (2017). A Community Based school. The Small Tree That Will Become a Forest. Tvergastein, σσ. 43-53.
Kelly Biedenweg, M. C. (2013). The importance of teaching ethics. International Journal of Sustainability, Vol. 14.
Kossoff G., W. D. (2007). Anarchism, Libertarianism and Envinonmentalism: Anti- authoritarian thought and the search of self-organizing societies. Στο A. S. Jules Pretty, The SAGE Handbook of Environment and Society. London: Sage Publications.
Kropotkin, P. (1893, October). On the teaching of physiography. The Geographical Journal, σσ. 350-359.
Kropotkin, P. (2015). Διανοητική και χειρωνακτική εργασία. Αθήνα: Ελεύθερος Τύπος.
Love, K. (2012). “Love and Rage” in the Classroom: Planting the Seeds of Community Empowerment. Educational Studies: A Journal of the American Educational Studies Association, σσ. 52-75.
Mills, S. (2010). infed. Ανάκτηση May 2020, από infed.org: https://www.infed.org
Morris, B. (2004). KROPOTKIN, THE POLITICS OF COMMUNITY. Oakland: PM Press.
Nettlau, M. (1988). Ιστορία της Αναρχίας. Αθήνα: Διεθνής Βιβλιοθήκη.
Omran, M. S. (2014). The effect of educating environmental ethics on behavior and attitude to environment protection. European Online Journal of Natural and Social Sciences, Vol. 3.
Padovan, D. (1999, Νοέμβριος). Social Morals and Ethics of Nature: from Peter Kropotkin to Murray Bookchin. Democracy & Nature,THE INTERNATIONAL JOURNAL OF INCLUSIVE DEMOCRACY.
Pelletier, P. (2004, Σεπτέμβριος). Η πόλη και η αστική γεωγραφία στο έργο του Ελιζέ Ρεκλύ μέσα από την εποχή του. Ευτοπία, σσ. 30-34.
Purchase, G. (2003). Peter Kropotkin. Ecologist, Philosopher and Revolutionary.
Purchase, G. (2013, Δεκέμβρης). Πράσινη Φλόγα: Ο Κροπότκιν και η γέννηση της οικολογίας. Ευτοπία, σσ. 40-50.
Ram, F. (1993). Instant Encyclopaedia of Geography Vol.18. New Delhi: Mittal Publications.
Reclus, E. (1903). On spherical maps and reliefs. The Geographical Journal, σ. 290.
Springer, S. (2016). The Anarchist Roots of Geography. Toward Spatial Emancipation. London: University of Minnesota Press.
Suissa, J. (2001, November). Anarchism, Utopias and Philosophy of Education. Journal of philosophy of education, σσ. 627-646.
Suissa, J. (2006). Anarchism and education. A philosophical perspective. London: Routledge.
T. Perreault, G. B. (2015). The Routledge Handbook of Political Ecology. New York: Routledge.
Ward, C. (1995). Talking Schools. London: Freedom Press.
Ward, C. (1996). Anarchy in Action. London: Freedom Press.
Ward, C. (2004). Anarchism, a very short introduction. New York: Oxford University Press.
Ward, D. (2012, Οκτώβρης). Αλχημεία στο Κλάρενς: Κροπότκιν και Ρεκλύ, 1877-1881. Ευτοπία, σσ. 101-115.
Ward, D. (2012, Οκτώβρης). Αλχημεία στο Κλάρενς: Κροπότκιν και Ρεκλύ, 1877-1881. Ευτοπία, σσ. 101-115.
Woodcock, G. (1967). The Encyclopedia of Philosophy. New York: Macmillan.
Γεωργόπουλος, Α. (2002). Περιβαλλοντική Ηθική. Αθήνα : Gutenberg.
Γεωργόπουλος, Α. (2014). Περιβαλλοντική εκπαίδευση, ζητήματα ταυτότητας. Αθήνα: Gutenberg.
Γεωργόπουλος, Α., Νικολάου, Κ., Δημητρίου, Α., Γαβριλάκης, Κ., & Μπλιώνης, Γ. (2013). Η Γη ένας μικρός και εύθραυστος πλανήτης. Αθήνα: Gutenberg.
Γκερέν, Ν. (1973). Ο ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ, από την θεωρία στην πράξη. Αθήνα: Ελεύθερος Τύπος.
Καραγεωργάκης, Σ. (2012, Οκτώβρης). Ελιζέ Ρεκλύ, ένας παραμελημένος πρωτοπώρος ης αναρχίας. Ευτοπία, σσ. 75-82.
Καραγεωργάκης, Σ. (2016). Περιβαλλοντική φιλοσοφία και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Αθήνα: Ευτοπία.
Καραγεωργάκης, Σ. (2016). Περιβαλλοντική Φιλοσοφία και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Ευτοπία.
Κροπότκιν, Π. (2005). Αγροί, εργοστάσια, εργαστήρια. Θεσσαλονίκη: Νησίδες.
ΜικρόΔέντρο. (2018). Η συνέλευση των παιδιών. Ευτοπία, σσ. 8-20.
ΜικρόΔέντρο. (2018). Συλλογή εμπειριών από μακρινά σχολεία. Θεσσαλονίκη: Αυτοέκδοση.
Μπακιρτζής, Κ. (2002). Επικοινωνία και Αγωγή. Αθήνα: Gutenberg.
Μπούκτσιν, Μ., & Ρόμπερτς, Ά. (1987). Η Οικολογία και η επαναστατική σκέψη. Αθήνα: Ελεύθερος Τύπος.
Συλλογικό. (2015). Οικολογία και Αναρχισμός. Αθήνα: Ευτοπία.
Τζολ, Τ. (1961). ΟΙ ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ. Αθήνα: Επίκουρος.

Ελλάδα / Τουρκία / Κύπρος / Εκπαίδευση / Νέα Saturday June 11, 2022 20:19 byΑναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής

Η επικαιρότητα των θέσεων που εμπεριέχονται σε αυτά τα κείμενα είναι δεδομένη. Σε μια περίοδο που ανακινείται η εφαρμογή των διατάξεων του νομοσχεδίου Κεραμέως με την έναρξη της εκπαίδευσης της ΟΠΠΙ και τον νέο κύκλο αστυνομικών εισβολών στα πανεπιστήμια, το πώς θα δράσουν οι αγωνιζόμενες δυνάμεις επικαθορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο θα αναλύσουν τις εξελίξεις και σε ποιο στρατηγικό πλαίσιο θα κινηθούν. Με αυτό το σκεπτικό εκδίδουμε και το παρόν έντυπο με στόχο να τροφοδοτήσουμε και να εμπλουτίσουμε τον δημόσιο διάλογο ενόψει των νέων αγώνων που είναι προ των πυλών.

Θέσεις για τις εκπαιδευτικές αναδιαρθρώσεις και την πανεπιστημιακή αστυνομία [μπροσούρα]

Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής

Προλογικό σημείωμα

Η ψήφιση του νομοσχεδίου Κεραμέως κατά την περσινή χρονιά πυροδότησε ένα ελπιδοφόρο και μαχητικό πανελλαδικό κύμα αντίστασης χιλιάδων φοιτητών/τριών που με μαζικές φοιτητικές διαδηλώσεις και καταλήψεις που αναπτύχθηκαν σε όλη την χώρα, κατάφεραν να μπλοκάρουν την εφαρμογή του κατάπτυστου νομοσχεδίου ως προς τους σχεδιασμούς για την σύσταση πανεπιστημιακής αστυνομίας. Στα υπέρ αυτού του αγώνα συγκαταλέγεται η αναμφίβολα αρνητική συνθήκη διεξαγωγής του, η οποία χαρακτηρίστηκε από τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας και τις κλειστές σχολές. Η αναβολή της ίδρυσης της ΟΠΠΙ σηματοδότησε ως εκ τούτου μια μεγάλη νίκη κόντρα σε όλες τις συνθήκες και κόντρα σε όλα τα προγνωστικά πάνω στα οποία βασίστηκε ο κρατικός μηχανισμός για να προχωρήσει τα σχέδια του.

Το κράτος και η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας εκμεταλλεύτηκαν ως χρυσή ευκαιρία για την ενεργοποίηση των σχεδιασμών αστυνόμευσης των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη που διαμόρφωνε η υγειονομική κρίση. Με τις σχολές ανοιχτές, οι σχεδιασμοί αυτοί, ως ήταν λογικό, θα έφερναν και τις ανάλογες αντιδράσεις. Για κακή τους τύχη, αντιδράσεις εκδηλώθηκαν και μέσα στο περιβάλλον ερημοποίησης των σχολών, που φαινομενικά ήταν το τέλειο έδαφος για να εγκαθιδρυθεί η πανεπιστημιακή αστυνομία. Εντούτοις, απέτυχαν. Πώς άραγε θα συμβεί αυτό με τις σχολές ανοιχτές; Αυτό το ερώτημα θα απαντηθεί σύντομα. Αλλά έχοντας ως δεδομένο την παρακαταθήκη μιας νίκης που επιτεύχθηκε σε ένα δυσμενές χρονικό πλαίσιο, το πλεονέκτημα πλέον γέρνει προς την πλευρά του στρατοπέδου των αγωνιζόμενων που έχουν όλο τον χρόνο να προετοιμαστούν ενόψει του δεύτερου γύρου για να πετύχουν μια ακόμη, ελπίζουμε, συντριπτική νίκη.

Ήταν αναμενόμενο πως η ίδρυση της πανεπιστημιακής αστυνομίας θα βρισκόταν στην αιχμή της αντιπαράθεσης που νομοτελειακά θα συνεπέφερε η νέα εκπαιδευτική αναδιάρθρωση. Το σημείο αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς η αστυνόμευση έρχεται για να περιφρουρήσει την στόχευση για ένα επιχειρηματικό πανεπιστήμιο, που θα συγκλίνει όλο και περισσότερο με την καπιταλιστική αγορά και συνεπώς το ζήτημα της αστυνόμευσης είναι πρωτίστως ταξικό. Επιπροσθέτως, αποτυπώνει εναργώς και την αποτυχία των διαχρονικών βλέψεων για μια συθέμελη νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που μέσα στα χρόνια σκόνταψε ξανά και ξανά πάνω σε δυναμικούς αγώνες. Ακριβώς αυτούς τους αγώνες επιδιώκει να τοποθετήσει στο στόχαστρο ο κρατικός αυταρχισμός διαμέσου της ΟΠΠΙ, προκειμένου να εδραιωθεί η νέα νεοφιλελεύθερη πραγματικότητα.

Όλα αυτά τα ζητήματα σχετικά με την νέα εκπαιδευτική αναδιάρθρωση επεξεργαστήκαμε και πραγματευτήκαμε την περσινή χρονιά στο Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής το οποίο παρέμεινε ζωντανό, ενεργό και δραστήριο μέσα στο lockdown. Πιστεύουμε ότι διατυπώσαμε σαφείς, έγκυρες και επαληθεύσιμες πολιτικές θέσεις οι οποίες αποκρυσταλλώνονται στο παρόν έντυπο, το οποίο συγκεντρώνει τα κείμενα που εκδόθηκαν σχετικά με το νομοσχέδιο Κεραμέως και τις κινητοποιήσεις που έλαβαν χώρα πριν και μετά την ψήφιση του.

Η επικαιρότητα των θέσεων που εμπεριέχονται σε αυτά τα κείμενα είναι δεδομένη. Σε μια περίοδο που ανακινείται η εφαρμογή των διατάξεων του νομοσχεδίου Κεραμέως με την έναρξη της εκπαίδευσης της ΟΠΠΙ και τον νέο κύκλο αστυνομικών εισβολών στα πανεπιστήμια, το πώς θα δράσουν οι αγωνιζόμενες δυνάμεις επικαθορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο θα αναλύσουν τις εξελίξεις και σε ποιο στρατηγικό πλαίσιο θα κινηθούν. Με αυτό το σκεπτικό εκδίδουμε και το παρόν έντυπο με στόχο να τροφοδοτήσουμε και να εμπλουτίσουμε τον δημόσιο διάλογο ενόψει των νέων αγώνων που είναι προ των πυλών.

Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής

Ιανουάριος 2022

Για ηλεκτρονική ανάγνωση της μπροσούρας πατήστε στον ακόλουθο σύνδεσμο:
https://anarchism.espivblogs.net/files/2022/05/%CE%98%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B9%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE...1.pdf

Διεθνή / Εκπαίδευση / Γνώμη / Ανάλυση Sunday August 08, 2021 20:04 byEmma Goldman

Μερικοί θα ρωτήσουν για τους αδύναμους χαρακτήρες, δεν πρέπει αυτοί να προστατεύονται; Βέβαια, αλλά για να μπορούν να το κάνουν αυτό, είναι απαραίτητο οι γονείς να καταλάβουν ότι η μόρφωση των παιδιών δεν είναι συνώνυμη με τη μαζική εκπαίδευση. Για να σημαίνει πραγματικά η μόρφωση κάτι, πρέπει να εστιάζει στην ελεύθερη ανάπτυξη του εσωτερικού δυναμικού και των κλίσεων του παιδιού. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε για ένα ελεύθερο άτομο και προφανώς για μια ελεύθερη κοινωνία που θα βάζουν τέλος στις παρεμβάσεις και στους εξαναγκασμούς στην ανθρώπινη ανάπτυξη.

Πρέπει το παιδί να θεωρείται μια ανεξάρτητη προσωπικότητα ή ένα αντικείμενο που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες και τα γούστα των άλλων; Νομίζω ότι αυτή είναι η πιο σημαντική ερώτηση που πρέπει να απαντηθεί από γονείς και δασκάλους. Το εάν το παιδί θα αναπτυχθεί εσωτερικά, εάν όλα όσα αναζητούν εκφραστική διέξοδο θα αφεθούν να έρθουν στο φως ή θα είναι ετεροκαθοριζόμενο, αυτό εξαρτάται από τη σωστή απάντηση σε αυτό το ζωτικής σημασίας ερώτημα.

Στην εποχή μας οι καλοί και άξιοι ευνοούν τις ισχυρές προσωπικότητες. Κανένας άνθρωπος με ευαισθησίες δε θέλει να τον μεταχειρίζονται απλώς και μόνο σαν μηχανή ή σαν ένα καθωσπρέπει και αξιοσέβαστο παπαγαλάκι· η ανθρώπινη ύπαρξη διψάει για αναγνώριση του βαθύτερου εαυτού της.

Και πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η ανάπτυξη του ώριμου ανθρώπου περνά από την παιδική ηλικία και ότι οι σύγχρονες αντιλήψεις για τη μόρφωση ή την εκπαίδευσή του στο σχολείο και στην οικογένεια –ακόμη και στην οικογένεια ενός προοδευτικού ή ριζοσπάστη– είναι τέτοιες που πνίγουν τη φυσική ανάπτυξη του παιδιού.

Όλοι οι θεσμοί στις μέρες μας, η οικογένεια, το κράτος, οι ηθικοί κώδικες βλέπουν στο πρόσωπο κάθε δυναμικής, όμορφης, ασυμβίβαστης προσωπικότητας έναν θανάσιμο εχθρό. Επομένως, όλα στοχεύουν στο να καλουπωθεί το συναίσθημα και η πρωτοτυπία της σκέψης του παιδιού από πολύ μικρή ηλικία· κάθε άνθρωπος να διαμορφωθεί με βάση ένα πρότυπο· όχι για να δημιουργηθεί μια ισορροπημένη προσωπικότητα, αλλά ένας υπομονετικός εργαζόμενος-σκλάβος, μια επαγγελματική μηχανή, ένας πολίτης-φοροδότης ή ένας αυστηρός ηθικολόγος. Έαν κάποιος, παρ’ όλα αυτά, ανακαλύψει τον πραγματικό αυθορμητισμό του (κάτι που παρεμπιπτόντως είναι μια σπάνια χαρά), αυτό δεν οφείλεται στη δική μας μέθοδο ανατροφής και εκπαίδευσης: η προσωπικότητα του παιδιού συχνά επιβάλλεται παρά τα κοινωνικά και οικογενειακά εμπόδια. Μια τέτοια ανακάλυψη θα έπρεπε να γιορτάζεται σαν ένα σπάνιο γεγονός, μιας και τα εμπόδια στο δρόμο της ανάπτυξης και της διαμόρφωσης του χαρακτήρα είναι τόσα πολλά που είναι θαύμα αν το παιδί καταφέρει να διατηρήσει το σθένος και την ομορφιά του και να βγει ζωντανό μέσα από τις τόσες απόπειρες να ακρωτηριάσουν τον πυρήνα της ύπαρξής του.

Πράγματι, αυτός που έχει ξεπεράσει τα εμπόδια που θέτουν η έλλειψη σκέψης και η ανοησία της κοινοτοπίας, αυτός που μπορεί να σταθεί χωρίς ηθικά στηρίγματα, χωρίς την επιβεβαίωση της κοινής γνώμης («ιδιωτική νωθρότητα» την αποκαλούσε ο Νίτσε) μπορεί να τραγουδήσει με όλη του τη δύναμη το τραγούδι της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας. Την έχει κερδίσει περνώντας διά πυρός και σιδήρου. Αυτές οι μάχες ξεκινούν από την πιο τρυφερή ηλικία.

Το παιδί δείχνει τις ατομικές του κλίσεις στα παιχνίδια του, στα ερωτήματά του, στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους. Πρέπει όμως να παλέψει με τις συνεχείς εξωτερικές επεμβάσεις στις σκέψεις και στα συναισθήματά του. Δεν επιτρέπεται να εκφραστεί σύμφωνα με τη φύση του, με την αναπτυσσόμενη προσωπικότητά του. Πρέπει να γίνει πράγμα, αντικείμενο. Τα ερωτήματά του βρίσκουν στενόμυαλες, συμβατικές, ηλίθιες απαντήσεις, τις περισσότερες φορές βασισμένες πάνω στο ψέμα. Και όταν εκείνο, με τα μεγάλα, γεμάτα απορία και αθωότητα μάτια του λαχταράει να κατανοήσει τα μυστήρια του κόσμου, οι γύρω του αμέσως κλειδώνουν πόρτες και παράθυρα και κλείνουν το εύθραυστο αυτό φυτό σε θερμοκήπιο, όπου δεν μπορεί ούτε να αναπνεύσει ούτε να αναπτυχθεί ελεύθερα.

Ο Ζολά, στο μυθιστόρημά του «Fécondité» υποστηρίζει ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού θεωρεί το παιδί νεκρό, έχει συνωμοτήσει εναντίον της γέννησής του – μια τρομακτική εικόνα πραγματικά. Εντούτοις, η συνωμοσία εναντίον της ανάπτυξης και της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του, η οποία βρήκε εύφορο έδαφος και καλλιεργήθηκε μέσω του πολιτισμού, μου φαίνεται ακόμη πιο απαίσια και επιζήμια, αφού αργά και σταδιακά καταστρέφει τα κρυμμένα χαρίσματα του παιδιού, μια διαδικασία που οδηγεί στην αποβλάκωση και στην περιστολή της κοινωνικής του ευημερίας.

Μια εκπαίδευση εξολοκλήρου προσανατολισμένη στην αποξένωση του παιδιού από τον εαυτό του δημιουργεί ενηλίκους αποξενωμένους ο ένας από τον άλλο και σε διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ τους.

Το ιδανικό για τον μέσο παιδαγωγό δεν είναι μια ολοκληρωμένη, ισορροπημένη, αυθεντική ύπαρξη. Με το είδος της διδασκαλίας του περισσότερο επιδιώκει να φτιάξει ανθρώπους-μηχανές, απόλυτα προσαρμοσμένους στο μαγκανοπήγαδο της κοινωνίας και σε μια ζωή μονότονη και κενή. Η οικογένεια, το σχολείο, το κολέγιο και το πανεπιστήμιο ενισχύουν τη στείρα, ψυχρή χρησιμοθηρία, παραγεμίζοντας το κεφάλι του μαθητή με ένα σωρό ιδέες, κληρονομιά από τις προηγούμενες γενιές. Tα «γεγονότα και τα δεδομένα», όπως ονομάζονται, δεν είναι τίποτε περισσότερο από έναν όγκο πληροφοριών που καταφέρνουν να συντηρούν κάθε είδους εξουσία και να προκαλούν δέος ως προς τη σημασία της ιδιοκτησίας, ελάχιστα όμως συνεισφέρουν στην ουσιαστική κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και της θέσης της στον κόσμο.

Τα κεφάλια των παιδιών μας τα έχουν παραγεμίσει με πεθαμένες αλήθειες, ξεχασμένες εδώ και καιρό, μουχλιασμένες αντιλήψεις για τον κόσμο και τους ανθρώπους ακόμη και στην εποχή των γιαγιάδων μας. Η διαρκής αλλαγή, η πολυμορφία, η συνεχής πρόοδος, αυτά είναι η ουσία της ζωής. Οι επαγγελματίες παιδαγωγοί δε γνωρίζουν τίποτε από όλα αυτά, τα εκπαιδευτικά συστήματα είναι τακτοποιημένα σε φακέλους, ταξινομημένα και αριθμημένα. Τους λείπει ο δυνατός και γόνιμος σπόρος που όταν πέσει στο πλούσιο έδαφος θα αναπτυχθεί και θα φτάσει ψηλά. Είναι πολυκαιρισμένα, ανίκανα να ξυπνήσουν τον αυθορμητισμό του ανθρώπου. Παιδαγωγοί και δάσκαλοι με νεκρές ψυχές ασχολούνται με νεκρές αξίες. Η ποσότητα παίρνει βίαια τη θέση της ποιότητας. Συνεπώς, τα αποτελέσματα είναι αναπόφευκτα.

Όπου κι αν κοιτάξει κανείς, ψάχνοντας απεγνωσμένα ανθρώπους που δε μετρούν τις ιδέες και τα συναισθήματα με το μέτρο της σκοπιμότητας, έρχεται αντιμέτωπος με προϊόντα και μαζική εκπαίδευση αντί για την καλλιέργεια του αυθορμητισμού και των εσωτερικών χαρακτηριστικών που οδηγούν στην ελευθερία.

Πνεύμα δεν βρίσκω μέσα του κρυμμένο.
Είναι απλώς εκπαιδευμένο.

Τα λόγια αυτά του Φάουστ απηχούν με τον καλύτερο τρόπο τις παιδαγωγικές μας μεθόδους. Πάρτε για παράδειγμα τον τρόπο που η ιστορία διδάσκεται στα σχολεία μας. Δείτε πώς η παγκόσμια ιστορία έχει καταντήσει ένα φτηνό κουκλοθέατρο, στο οποίο μερικοί κουκλοπαίχτες υποτίθεται ότι κρατούν στα χέρια τους την πορεία ολόκληρης της ανθρώπινης φυλής.
Και το δικό μας έθνος; Δεν έχει επιλεγεί από τη Θεία Πρόνοια για να κυριαρχήσει στον κόσμο; Δεν είναι ανώτερο από τα άλλα; Δεν είναι της γης το δαχτυλίδι, χωρίς αμφιβολία το πιο ενάρετο και ιδανικό έθνος, το πιο γενναίο; Όλες αυτές οι γελοιότητες που διδάσκονται δεν μπορούν παρά να οδηγήσουν σε έναν ανιαρό, ρηχό πατριωτισμό και να δημιουργήσουν ένα έθνος που δε γνωρίζει τα όριά του, ξεροκέφαλο, παντελώς ανίκανο να αναγνωρίσει τις ικανότητες των άλλων εθνών. Με αυτό τον τρόπο, υπερεκτιμώντας τις δικές τους αξίες, οι νέοι ευνουχίζονται, απονεκρώνονται. Δεν είναι περίεργο που η κοινή γνώμη μπορεί τόσο εύκολα να χειραγωγηθεί.

«Μασημένη τροφή» είναι το σύνθημα που θα έπρεπε να αναρτηθεί σε κάθε τάξη ως προειδοποίηση για όσους δεν θέλουν να χάσουν την προσωπικότητά τους και την κριτική τους ικανότητα, οι οποίοι διαφορετικά θα αρκούνταν σε γνώσεις κενές όπως ένα άδειο κέλυφος. Ίσως αυτό είναι αρκετό ως αναγνώριση για τα αμέτρητα εμπόδια που συναντά ένα παιδί στην ανεξάρτητη νοητική του ανάπτυξη.

Εξίσου πολλές, και όχι λιγότερο σημαντικές, είναι οι δυσκολίες στη συναισθηματική ζωή του παιδιού. Δε θα περίμενε κανείς οι γονείς να συνδέονται με τα παιδιά τους με τις πιο τρυφερές και λεπτές χορδές; Όντως, αυτό θα περίμενε. Όμως, οι γονείς είναι οι πρώτοι που καταστρέφουν τον εσωτερικό πλούτο των παιδιών τους – όσο λυπηρό κι αν είναι αυτό, είναι αληθινό.

Οι Γραφές μάς λένε ότι ο Θεός δημιούργησε τον Άνθρωπο κατ’ εικόναν του, κάτι που, όπως έχει αποδειχτεί, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να είχε επιτυχία. Οι γονείς ακολουθούν το κακό παράδειγμα του επουράνιου αφέντη. Κάνουν τα πάντα για να πλάσουν το παιδί τους σύμφωνα με τη δική τους εικόνα. Είναι πεισματικά προσκολλημένοι στην ιδέα ότι το παιδί εν μέρει είναι ένα κομμάτι από αυτούς, μια ιδέα τόσο λανθασμένη όσο και επιβλαβής, η οποία αρκεί για να μεγαλώσει την παρανόηση σχετικά με την παιδική ψυχή και να οδηγήσει αναπόφευκτα στην υποδούλωση και στην εξάρτηση.

Μόλις οι πρώτες ακτίνες της συνειδητοποίησης φωτίσουν το μυαλό και την καρδιά του παιδιού, αυτό ενστικτωδώς αρχίζει να συγκρίνει τη δική του προσωπικότητα με των γύρω του. Πόσα απόκρημνα και παγωμένα βράχια θα αντικρίσει με το γεμάτο απορία βλέμμα του; Πολύ σύντομα θα έρθει αντιμέτωπο με την επώδυνη πραγματικότητα ότι βρίσκεται εδώ μόνο για να υπηρετεί, σαν άψυχο ον, γονείς και κηδεμόνες, που η αυθεντία τους και μόνο του δίνει σχήμα και μορφή.

Η μεγάλη μάχη που δίνει ο σκεπτόμενος άνθρωπος ενάντια στις πολιτικές, κοινωνικές και ηθικές συμβάσεις έλκει την καταγωγή της από την οικογένεια, όπου το παιδί είναι πάντα αναγκασμένο να αγωνίζεται ενάντια στην εξουσία, εσωτερική και εξωτερική. Οι ρητές εντολές: «Θα το κάνεις!», «Πρέπει!», «Αυτό είναι σωστό!», «Αυτό είναι λάθος!» πέφτουν σαν καταρρακτώδης βροχή πάνω στο αγνό μυαλό του παιδιού και εντυπώνονται μέσα του για να υποκύψει εκείνο στο τέλος μπροστά στις καθιερωμένες και άτεγκτες αντιλήψεις όσον αφορά τις ιδέες και τα συναισθήματα. Ωστόσο, οι κρυμμένες δυνάμεις και τα ένστικτα παλεύουν να επιβάλουν τον δικό ανορθόδοξο τρόπο έρευνας της ουσίας των πραγμάτων, διάκρισης ανάμεσα σε αυτό που είναι κοινώς αποδεκτό ως «λάθος», «σωστό» ή «ψεύτικο». Το παιδί είναι προορισμένο να ακολουθήσει το δικό του δρόμο, μιας και είναι κι αυτό φτιαγμένο από τα ίδια νεύρα, μυς και αίμα, όπως και αυτοί που υποτίθεται ότι κατευθύνουν τη μοίρα του. Αδυνατώ να καταλάβω πώς οι γονείς ελπίζουν ότι τα παιδιά τους θα γίνουν ανεξάρτητα πνεύματα που θα βασίζονται στις δικές τους δυνάμεις, όταν κάνουν τα πάντα για να τους κόψουν τα φτερά, αυτό το παραπάνω στην ιδιοσυγκρασία και τον χαρακτήρα που τα κάνει να ξεχωρίζουν από τους ίδιους και τα αναδεικνύει ως φορείς νέων και ζωογόνων ιδεών. Το φιντανάκι που το κλαδεύει ο κηπουρός για να του δώσει ένα προκαθορισμένο σχήμα ποτέ δε θα γίνει τόσο ψηλό και όμορφο όσο αν αφηνόταν να μεγαλώσει φυσικά και ελεύθερα.

Όταν το παιδί πλησιάζει στην εφηβεία, έρχεται αντιμέτωπο, εκτός από την οικογένεια και το σχολείο, με μια ατελείωτη σειρά αυστηρών ηθικών παραδόσεων. Τη λαχτάρα για έρωτα και σεξ οι περισσότεροι γονείς την αντιμετωπίζουν με απόλυτη αδιαφορία, τη θεωρούν κάτι αισχρό και απρεπές, κάτι ντροπιαστικό, σχεδόν εγκληματικό, που πρέπει να καταστέλλεται και να καταπολεμάται σαν φοβερή ασθένεια. Τα ερωτικά και τρυφερά αισθήματα του νεαρού βλασταριού μεταφράζονται, εξαιτίας της βλακείας των γύρω του, σε χυδαιότητα και χοντροκοπιά, έτσι ώστε οτιδήποτε λεπτό και ωραίο είτε συνθλίβεται εξολοκλήρου είτε καταχωνιάζεται στα τρίσβαθα, σαν τη μεγαλύτερη αμαρτία που δεν τολμά να αντικρίσει το φως της ημέρας.

Το πιο αξιοπερίεργο είναι ότι οι γονείς θα στερηθούν τα πάντα, θα θυσιάσουν τα πάντα για να είναι τα παιδιά τους καλά στη σωματική τους υγεία και έντρομοι θα σηκωθούν τη νύχτα μπροστά σε όποια ενόχληση νιώσουν τα καμάρια τους. Θα παραμείνουν όμως ψυχροί και αδιάφοροι, χωρίς την παραμικρή κατανόηση, για την ψυχή τους, τα ερωτικά σκιρτήματα και τους πόθους τους· ούτε θα ακούσουν –ούτε θέλουν να ακούσουν– τον δυνατό χτύπο του νεανικού πνεύματος που απαιτεί αναγνώριση. Αντίθετα, θα καταπνίξουν τη γλυκιά φωνή της άνοιξης, τη φωνή της νέας ζωής, μιας ζωής γεμάτη από την ομορφιά και το μεγαλείο του έρωτα. Θα βάλουν το μακρύ, λεπτό δάχτυλο της αυθεντίας πάνω στον τρυφερό λαιμό του νέου και δε θα αφήσουν ν’ ακουστεί ο κρυστάλλινος ήχος του δικού του τραγουδιού, η φωνή της προσωπικής ανάπτυξης, της ομορφιάς του χαρακτήρα, της δύναμης του έρωτα και των ανθρώπινων σχέσεων, αυτά για τα οποία μόνο αξίζει κανείς να ζει.

Κι όμως αυτοί οι γονείς θεωρούν ότι θέλουν το καλό του παιδιού τους και μερικοί, απ’ όσο ξέρω, όντως το εννοούν. Όμως, το «καλό» εδώ σημαίνει φθορά και θάνατο σε καθετί νέο που πάει να ανθίσει. Εντέλει, με το να καταπνίγουν κάθε ανεξάρτητη προσπάθεια των νέων να αναλύσουν τις παθογένειες της κοινωνίας και κάθε αυθόρμητη δράση για το ξερίζωμά τους οι γονείς δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να μιμούνται τα αφεντικά τους στο κράτος, στα εμπορικά, κοινωνικά και ηθικά ζητήματα. Αδυνατούν να συλλάβουν τη διαχρονική αλήθεια ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν απλώς πυροδοτούν ακόμη μεγαλύτερη δίψα για ελευθερία και ακόμη περισσότερη αγωνιστικότητα.

Αυτός ο καταναγκασμός είναι επόμενο να προκαλέσει αντίσταση, κάθε γονιός και δάσκαλος θα έπρεπε να το ξέρουν. Σε πολλούς προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η πλειονότητα των παιδιών που κατάγονται από ριζοσπαστικές οικογένειες είτε είναι εντελώς αντίθετα στις ιδέες των γονιών τους, πολλά από αυτά ακολουθούν παλιά, απαρχαιωμένα μονοπάτια, είτε είναι αδιάφορα απέναντι στις ιδέες και στα κηρύγματα της κοινωνικής αναμόρφωσης. Κι όμως δεν υπάρχει τίποτε το παράξενο σε αυτό. Οι ριζοσπάστες γονείς, αν και δεν πιστεύουν ότι η ιδιοκτησία είναι συμβατή με την ανθρώπινη φύση, υποστηρίζουν ακόμη ακράδαντα ότι το δικό τους παιδί τούς ανήκει κι έχουν κάθε δικαίωμα να ασκούν εξουσία πάνω του. Έτσι αρχίζουν να το πλάθουν σύμφωνα με τη δική τους αντίληψη για το σωστό και το λάθος και να επιβάλουν τις ιδέες τους με τη σκληρότητα ενός καθολικού γονέα.

Και ο ένας και ο άλλος προβάλλουν στα παιδιά τους το ίδιο αξίωμα: «κάνε όπως σου λέω κι όχι όπως κάνω». Όμως το εύπλαστο παιδικό μυαλό αντιλαμβάνεται γρήγορα ότι η ζωή των γονιών του είναι αντίθετη με τις ιδέες που εκείνος εκπροσωπεί· ότι, σαν τον καλό χριστιανό που προσεύχεται με ζήλο τις Κυριακές, όμως συνεχίζει να παραβιάζει τις εντολές του Κυρίου την υπόλοιπη εβδομάδα, ο ριζοσπάστης γονιός καταγγέλλει το Θεό, τους παπάδες, την εκκλησία, την κυβέρνηση, την ντόπια εξουσία, αλλά συνεχίζει να υπακούει σε όλα όσα σιχαίνεται. Έτσι, ο άθεος γονιός μπορεί να υπερηφανεύεται ότι ο τετράχρονος γιος του αναγνωρίζει τη μορφή του Τόμας Πέιν ή του Ίνγκερσολ ή ότι ξέρει πως η ιδέα του Θεού είναι μια ανοησία. Ή ο σοσιαλιστής πατέρας μπορεί να πει στην εξάχρονη κόρη του: «Ποιος έγραψε το Κεφάλαιο, αγάπη μου;». Κι εκείνη να απαντήσει: «Ο Καρλ Μαρξ, μπαμπά!». Ή η αναρχική μητέρα μπορεί να διαδίδει σχεδόν παντού ότι την κόρη της τη λένε Λουίζ-Μισέλ, Σοφία Περόφσκαγια ή ότι απαγγέλλει επαναστατικά ποιήματα του Χέρβεκ, του Φράιλιγκρατ ή του Σέλεϋ και αναγνωρίζει τον Σπένσερ, τον Μπακούνιν ή τον Χάρμον.

Σε καμιά περίπτωση αυτά δεν είναι υπερβολές. Είναι δυσάρεστα περιστατικά που τα έχω συναντήσει στην εμπειρία μου με ριζοσπάστες γονείς. Πού οδηγούν τέτοιες μέθοδοι βιασμού του μυαλού; Συμβαίνει το εξής (και όχι σπάνια επίσης). Το παιδί που τρέφεται με μονόπλευρες, άκαμπτες ιδέες, μεγαλώνοντας, δεν μπαίνει στον κόπο να ξανακοιτάξει τις ιδέες αυτές και βάζει πλώρη για νέες εμπειρίες, ακόμη κι αν αυτές είναι κατώτερες και ρηχές – το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να αντέξει την ομοιομορφία και τη μονοτονία. Έτσι, το παιδί που το έχουν παραζαλίσει με τον Τόμας Πέιν θα βρει καταφύγιο στην αγκαλιά της εκκλησίας και θα υποστηρίξει τον ιμπεριαλισμό, μόνο και μόνο για να ξεφύγει από το βάρος του οικονομικού ντετερμινισμού και του επιστημονικού σοσιαλισμού, ή θα ανοίξει μια βιοτεχνία γυναικείων πουκαμίσων και θα γίνει ένθερμος οπαδός της ατομικής περιουσίας απλώς για να βρει ανακούφιση από τις παλιομοδίτικες κομμουνιστικές ιδέες του πατέρα του. Ή το κορίτσι θα παντρευτεί τον πρώτο άνδρα που θα της εξασφαλίσει τα προς το ζην μόνο και μόνο για να ξεφύγει από τη συνεχή πολυλογία υπέρ των πολλών εραστών.

Τέτοια περιστατικά μπορεί να είναι πολύ επώδυνα για τους γονείς που επιθυμούν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν το δικό τους δρόμο, όμως εγώ, από ψυχολογική άποψη, τα βλέπω ανανεωτικά και ελπιδοφόρα. Είναι η μεγαλύτερη εγγύηση ότι το ανεξάρτητο άτομο μπορεί τουλάχιστον να αντιστέκεται σε κάθε εξωτερική και αλλότρια πίεση που ασκείται στην καρδιά και στο μυαλό.

Μερικοί θα ρωτήσουν για τους αδύναμους χαρακτήρες, δεν πρέπει αυτοί να προστατεύονται; Βέβαια, αλλά για να μπορούν να το κάνουν αυτό, είναι απαραίτητο οι γονείς να καταλάβουν ότι η μόρφωση των παιδιών δεν είναι συνώνυμη με τη μαζική εκπαίδευση. Για να σημαίνει πραγματικά η μόρφωση κάτι, πρέπει να εστιάζει στην ελεύθερη ανάπτυξη του εσωτερικού δυναμικού και των κλίσεων του παιδιού. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε για ένα ελεύθερο άτομο και προφανώς για μια ελεύθερη κοινωνία που θα βάζουν τέλος στις παρεμβάσεις και στους εξαναγκασμούς στην ανθρώπινη ανάπτυξη.

*Πηγή: eagainst.com

This page has not been translated into 한국어 yet.

This page can be viewed in
English Italiano Català Ελληνικά Deutsch



Education

Thu 28 Mar, 17:59

browse text browse image

textSky Anarchy Mar 24 13:59 by Jacob Hutchison 2 comments

mkflyer.jpg imageMilitant Kindergarten Dec 21 15:03 by The Center for Especifismo Studies 5 comments

279442564_4862929750483502_5434821978758651434_n.png imageΕλευθεριακή φιλο... Dec 13 18:55 by Μικρό Δέντρο 3 comments

920949769963949953962206x300.jpg imageΓια τις εκπαιδευ`... Jun 11 20:19 by Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής 0 comments

Artwork: Clifford Harper imageΤο παιδί και οι εχ&#... Aug 08 20:04 by Emma Goldman 0 comments

kropotkinmobile.jpg imageThe Quote Of the Day - P. Kropotkin Apr 22 22:39 by Ilan Shalif 0 comments

panepistimiaki_astynomia_1.jpg imageΆμεση απόσυρση τ_... Feb 25 18:12 by ΕΣΕ Αθήνας 0 comments

anarquistacuadrada.jpg imageΓια την νέα εκπαι ... Feb 03 19:13 by Πρωτ. Αναρχικών Α. Αναργύρων - Καματερού 0 comments

1300x169.jpg imageΓια την τριτοβάθ_... Jan 28 15:06 by Dmitri 0 comments

student_militancy.png imageStudents Lead the Militancy! Nov 19 14:25 by Written by Laya 0 comments

121043521_778024462762244_870802909470528966_n.jpg imageΓια μια δημόσια, ε&#... Nov 04 18:11 by ΕΣΕ Εκπαίδευσης 0 comments

textLa DaD (didattica a distanza) ha salvato la "baracca"? Jun 26 17:09 by Lucio Garofalo 0 comments

textUn'esperienza maturata sul campo. Anzi, sul monitor... Jun 13 18:18 by Lucio Garofalo 0 comments

textUna riflessione sincera sulla DaD May 26 21:06 by Lucio Garofalo 0 comments

alexanderberkman.jpg imageΗ ανάγκη της μετά ... May 14 20:09 by Alexander Berkman 0 comments

023c29a6d1.jpg imageΨηφιακή Αναδιάρθ... May 08 19:01 by Συνέλευση για την Κυκλοφορία των Αγώνων 0 comments

textA Luta Estudantil Anarquista Frente À Pandemia Mar 30 04:24 by Coordenação Anarquista Brasileira 0 comments

getty_rm_photo_of_kids_running_laughing.jpg imageΟι αρχές της ελευ ... Jan 08 19:37 by Ελευθεριακή Λέσχη Βόλου 0 comments

7mas_jep.jpg image7mas Jornadas de Educación Popular Oct 22 08:44 by CPEP En Lucha 0 comments

cab_uffs.png imageTodo apoio à luta contra a intervenção de Bolsonaro na UFSS Sep 08 05:09 by Coordenação Anarquista Brasileira 0 comments

sequence_04.jpg imageHigh Schoolers Distributing Leaflets Against ‘Torture Custodies by Police’ Were Taken Into... Dec 24 05:00 by Medyanhaber 0 comments

images947947947.jpg imageΕκπαιδευτικής με... Nov 23 16:37 by αναρχική συλλογικότητα καθ 0 comments

images.jpeg imageΣχέση πανεπιστημ... Nov 22 17:53 by Αυτοοργανωμένο Στέκι Γεωπονικού 0 comments

945957952959769962.jpg image“Εθνικά” υπερήφαν ... Oct 27 06:20 by Ανθός – Ελευθεριακό Φοιτητικό Σχήμα 0 comments

mov.jpg image[Colombia] Entre la crisis actual y las posibilidades latentes Oct 26 17:26 by Acción Libertaria Estudiantil (ALE) 0 comments

unnamed_287_1.jpg imageΝίκη για τους Nuriye Gülmen κ&... Oct 02 18:18 by Αναρχική Ομοσπονδία 0 comments

textProgettifici e dittatori scolastici Jul 05 23:09 by Lucio Garofalo 0 comments

12271006_10208333839767850_800842283_o.jpg imageΚαμία ανοχή στις ... Jun 12 18:31 by Ελευθεριακά και αυτόνομα σχήματα 0 comments

rocinante.jpg imageΚαμία ανοχή σε πρ ... May 27 17:58 by Αναρχοσυνδικαλιστική Πρωτοβουλία Ροσινάντε 0 comments

ggf.jpg imageΙδρυτική διακήρυ... May 15 19:26 by Quieta Movere 0 comments

more >>
© 2005-2024 Anarkismo.net. Unless otherwise stated by the author, all content is free for non-commercial reuse, reprint, and rebroadcast, on the net and elsewhere. Opinions are those of the contributors and are not necessarily endorsed by Anarkismo.net. [ Disclaimer | Privacy ]